ZİRAAT MÜHENDİSLERİ ODASI’NIN YAPI DENETİMİ HAKKINDA KANUN TASARISI TASLAĞI’NA İLİŞKİN GÖRÜŞÜ
ZİRAAT MÜHENDİSLERİ ODASI`NIN
YAPI DENETİMİ HAKKINDA KANUN TASARISI TASLAĞI`NA İLİŞKİN
GÖRÜŞÜ
MADDE 2- Taslağın 2 inci maddesinde, "entegre tesis niteliğinde olmayan tarım ve hayvancılık amaçlı yapılar ile 3194 sayılı İmar Kanununun 27 inci maddesinde belirtilen yapılar"ın yapı denetimine tabi olmayacağı belirtilmektedir.
Tarımsal kesime hitap eden bu tip yapılar, ülkemiz için büyük sorun teşkil etmektedir. Tarım işletmelerimizin daha çok, küçük ve orta ölçekli işletmelerden oluşması; belediye ve mücavir alan dışında kalan köylerde ve mezralarda entegre niteliğinde olmayan ancak sayıca fazla işletmenin bulunmasına neden olmaktadır. Özellikle deprem bölgelerinde en çok yıkılan ve can-mal kaybına neden olan yapılar, tarımsal amaçlı yapılardır. Bu yapıların yapı denetimi kanunu kapsamına alınması ve bu yapıların planlanması-projelenmesi ve inşaatı konularında uzman ziraat mühendislerinin yapıların denetimlerinden sorumlu olması gerekmektedir.
Kapasite, alan büyüklüğüne bakılmaksızın tarımsal amaçlı yapıların yapı denetimine tabi olması ülkemiz açısından oldukça önemlidir. Mevcut durumda denetim olmadığından bu tip yapıların planlanması-projelenmesi ve inşaatında gerekli emniyet, sağlık ve teknik kurallara çoğunlukla uyulmamaktadır. Planlama ve projeleme işlerini konunun uzmanı ve ziraat mühendisi olmayan kişilerin yapıyor olması da ayrı bir sorundur. Bu yapıların planlama aşamasından itibaren denetim altına alınması çiftçimizin ve ülkemiz ekonomisinin zarara uğratılmaması ve doğal afetlerde can-mal kaybının en aza indirgenmesi bakımından önemlidir. Özetle, belediye ve mücavir alan dışındaki kırsal alanlarda yapılan tüm yapıların entegre olsun olmasın ruhsatlandırılma işlemine ve yapının planlama aşamasından başlayarak her aşamada yapı denetimine tabi tutulması, şu an içinde bulunduğumuz çevre ve tarım koşulları altında bir zorunluluk olmaktadır.
MADDE 6- Taslağın 6 ncı maddesinde, şantiye şefinin mimar veya mühendis olmasının esas olduğu belirtilmekle birlikte, tarımsal amaçlı yapılarda inşaat teknisyeni, inşaat teknikeri veya teknik öğretmen unvanlı teknik elemanların, şantiye şefi olarak görevlendirilebileceği, buna karşın kamu yapılarında şantiye şefinin mimar veya mühendis olmasının zorunlu olacağı belirtiliyor.
Teknisyen/tekniker/teknik öğretmenlere şantiye şefi görevi verilmesi, buna karşın kamu yapılarındaki şantiye şeflerinin mutlaka mimar ve mühendis olması anlaşılabilir değildir.
Eğer amaç yapıların usulüne uygun bir biçimde inşasını sağlamaksa, şantiye şeflerinin mutlaka mühendis ve mimar olması ve ziraat mühendislerinin de görev alması gerekir.
MADDE 10- Taslağın 10 uncu maddesinde, komisyonlara önemli görevler yüklemiş ve geniş yetkiler tanımıştır. Taslak metinden anlaşıldığı üzere komisyon üyelerinin görevlendirmeleri doğrudan Bakanlık tarafından yapılacaktır. Komisyonlarda Bakan tarafından görevlendirilen 5 üye olacaktır. Bu üyeler konu ile ilgili yeterliliği bulunan kişilerden mi seçilecektir? Yoksa keyfi görevlendirmeler mi yapılacaktır? Bu yöntemle oluşturulan bir komisyonun bağımsız ve tarafsız olarak çalışması olası değildir. Meslek odalarının oy hakkı olmaksızın komisyonlara çağırılacak olması da düşündürücüdür. Diğer yandan, konu uzmanlarından komisyonlarda paydaş olarak yararlanılmayacağı da net olarak görülmektedir.
MADDE 13- Taslağın 13 üncü maddesinde, mesleki yetkinliğe ilişkin usul ve esasların Bakanlıkça hazırlanacak olan yönetmelikle belirleneceği belirtilmektedir.
Hazırlanacak olan yönetmelikte ziraat mühendislerinin yetkilerinin net olarak yer alması gerekmektedir.
Bilindiği üzere, İmar Kanunu`na göre yapılara ilişkin hizmetlerin uzmanlık alanlarına göre farklı mühendislik disiplinlerince yapılması şarttır. Dolayısıyla tarımsal yapılarla ilgili yetkinin de ziraat mühendislerinde olması gerekmektedir. Bu noktada geçmişteki uygulamalara dikkat çekmekte yarar görüyoruz.
Geçmiş dönemlerde İmar Kanununa bağlı olarak çıkarılan yönetmeliklerde ziraat mühendislerinin yetkileri göz ardı edilmiştir. Buna örnek olarak "planlı alanlar tip imar yönetmeliği" verilebilir. Söz konusu yönetmelikte peyzaj mimarları, sulama ve arazi düzenleme konusunda Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü mezunu Ziraat Mühendisinden daha yetkili görünmektedir. Bu kabul edilemez bir durumdur. Kanuna bağlı olarak çıkarılacak yönetmeliklerde ziraat mühendisleri mutlaka yer almalıdır.
Şöyle ki;
Meslektaşlarımızın konu ile ilgili mağduriyetlerinin giderilmesi açısından öncelikle, ziraat mühendislerinin tarımsal yapılar alanındaki yasal yetkilerini açıklamakta yarar görüyoruz. 7472 sayılı "Ziraat Yüksek Mühendisliği Hakkında Kanun", 24.01.1992 tarih, 21121 sayılı Resmi Gazete`de yayımlanan "Ziraat Mühendislerinin Görev ve Yetkilerine İlişkin Tüzük", 08.11.2005 tarih, 25987 sayılı Resmi Gazete`de yayımlanan "Ziraat Mühendisleri Odası Meslek İçi Eğitim, Uzmanlık ve Belgelendirme Yönetmeliği" hükümleri uyarınca, Ziraat Mühendislerinin tarımsal yapılarda etüt, plan, proje konularında yetkileri bulunmaktadır.
7472 Sayılı Ziraat Yüksek Mühendisliği Hakkında Kanun`un 2 nci Maddesi "Ziraat yüksek mühendisleri mesleki iştigal veya ihtısas sahaları dahilinde olmak üzere araştırma, ıslah, yetiştirme, toprak muhafaza, zirai mücadele, ziraat alet ve makinaları, bahçe mimarisi, toprak tasnifi,toprak,su,gıda, yem, kimyevi gübre, nebat tahlilleri, teknoloji, zootekni, zirai ekonomi gibi bilumum zirai hizmet ve faaliyetlerde bulunmaya, lisans aldıkları veya ihtısas yaptıkları sahalara ait keşif, plan ve projeleri hazırlamaya ve tatbik etmeye, bütün bu sahalarda gerekli kontrol, muayene, ekspertiz, ehlivukuf işlerini görmeye, raporlar tanzim etmeye, zirai danışma büroları ve laboratuvarları açmaya, hususi müessese ve işletmeler kurmaya ve idare etmeye veya bunların mesul müdürlüğünü ifaya salahiyetlidirler." hükmünü taşımaktadır.
"Ziraat Mühendislerinin Görev ve Yetkilerine İlişkin Tüzük`ün "Sulama, Drenaj ve Tarımsal Yapılar" başlıklı 19 uncu maddesinde "Tarımsal yapılar ve sulama alanında öğrenim görmüş ziraat mühendisleri, sulama suyu ihtiyacı saniyede 500 litreye kadar olan sulama tesisleri, sulama suyu ve hayvan içmesuyu sağlamak için yapılacak göletler, drenaj, toprak erezyonunu önleyici toprak ve su muhafaza edici tesisler, tarımsal yapılarla ilgili araştırma, etüd, plan, proje uygulama ve kontrol hizmetlerini yapmaya yetkilidirler. Sulama tesislerinde, suyun tarımda kullanılmasıyla ilgili arazi tesviyesi, tarla başı kanalları, tarla grup yolları, tarla içi sulama ve drenaj tesisleri, arazi ıslahı, toplulaştırması, dağıtımı ve benzeri toprak ve su kullanımını geliştirme projeleri, toprak su bitki ilişkileri etüdleri, fizibilite, planlama, projelendirme uygulama ve kontrolunda tarımsal yapılar ve sulama alanında öğretim görmüş ziraat mühendisleri çalıştırılır. Ziraat fakültelerinde tarımsal yapılar ve sulama konusundaki öğrenimini kültürteknik, toprak ve tarım makineleri bölümlerinde görmüş olan ziraat mühendisleri de yukarıda sayılan hizmetleri yapmaya yetkilidirler. " hükmü yer almaktadır.
Yine aynı tüzüğün "Tarım İşletmelerinin Planlanması ve Projelendirilmesi" başlıklı 8 inci maddesinde de "Ziraat mühendisleri, bitkisel veya hayvansal üretim yapan tarım işletmelerinin üretim, hasat, sınıflandırma, ambalajlama, muhafaza, depolama, değerlendirme ve pazarlama faaliyetleriyle ilgili etüd, planlama ve projelendirme işleriyle bunların uygulama ve kontrol işlerini yapmaya yetkilidirler." hükmü bulunmaktadır.
Buna ilave olarak, "Ziraat Mühendisleri Odası Meslek İçi Eğitim, Uzmanlık ve Belgelendirme Yönetmeliği"nin 6 ncı maddesinin ((ı) ve (l) bentlerine göre, "tarımsal işletmelerin planlanması ve projelendirilmesi" ile "tarımsal yapılar", Ziraat Mühendislerinin tek başına tasarlamaya, uygulamaya, kabule, imzaya yetkili ve sorumlu olduğu uzmanlık alanları arasındadır.
Tarımsal yapıların projelendirilmesi konusunda ziraat mühendislerinin yetkisi bulunmadığını iddia eden, TMMOB Mimarlar Odası`nın Danıştay`da açtığı dava ise ODA`mız lehine sonuçlanmıştır.
Diğer taraftan ziraat fakültelerinin ilgili bölümlerinde, tarımsal yapıların mimari projelerinin hazırlanması, farklı tarımsal yapıların (işletme avlusu, kırsal konutlar, hayvansal üretim yapıları, hangarlar, ürün koruma ve depolama yapıları, mantar üretim tesisleri, biogaz tesisleri) tasarımı ve uygulamaları, tarımsal yapıların mühendislik projelerinin hazırlanmasına yönelik kapsamlı bir lisans programı oluşturulmuştur.
Bu çerçevede, Serbest Müşavirlik Mühendislik Tescil Belgesi ve Büro Tescil Belgesi bulunan odamız üyesi ziraat mühendisleri, bir yatırımın etüt, tasarım, fizibilite, keşif, şartname, hak ediş, kesin hesap, ihale dosyası hazırlama, planlama, projeleme, resim ve hesapların hazırlanması ve uygulanması ile bunlarla ilgili araştırma, danışmanlık, bilirkişilik, ekspertiz, her türlü denetim ve kontrollük hizmetleri ile kabule, uygulamaya ve imzaya yetkilidir.
Detayları açıklanan mevzuat hükümlerinden, ekte yer alan Danıştay Kararı`ndan ve ziraat fakülteleri ders içeriklerinden de anlaşılacağı üzere her türlü tarımsal yapılara ait projeler, münhasıran, uzmanlık alanları uyarınca yetki sahibi olan ziraat mühendisleri tarafından yapılır.
Yukarıda yer alan yasal yetkiler doğrultusunda meslektaşlarımızın da anılan hizmetlerin ifasında görev alması gerektiğini bir kez daha belirtmekte yarar görüyoruz.