- Bitki koruma
ürünlerinin insan ve çevre sağlığı açısından risk oluşturmayacak şekilde
uygulanmasını, denetlenmesini, risk oluşturacak pestisitlerin reçeteli
kullanımını, izlenebilirlik sistemlerinin kurulabilmesini gerekli, hatta zorunlu
olduğunu öngörmekteyiz. Ülkenin tarımsal dokusu, potansiyeli ve mesleki açıdan
tarımsal altyapıya uygunluk gibi özellikleri de dikkate alacak ve bu süreci
eksiksiz yönetebilecek bir Yönetmeliğin hazırlanarak yürürlüğe girmesini de
bir o kadar önemsemekte olduğumuzu ve desteklediğimizi belirtmek isteriz. Ülkemizde küçük üreticinin yoğunluk kazandığı, parçalı
bitkisel üretimin ağırlıkta olduğu bir tarımsal yapı bulunmaktadır. Buna
karşın mevcut yapımızda, daha büyük pazarlara yönelik üretim yapan büyük
işletme potansiyelimizin bulunduğu da bir gerçektir. Diğer bir ifadeyle,
geleneksel yöntemlerle faaliyetlerini sürdüren üreticiler ağırlıkta olmakla
birlikte, finansal anlamdaki yeterliliğine bağlı olarak, teknolojik yönden
donanımlı üreticilerimiz az da olsa mevcuttur. Türk üreticisi
örgütlü bir yapıdan yoksun olup başta zirai ilaç kalıntısı olmak üzere
üretimden kaynaklanan birçok sorunun temelinde bu yapısal eksiklik
yatmaktadır. Küçük ve parçalı arazilerde üretim yapmak zorunda kalan
üreticinin üretimin her aşamasında ziraat mühendisleri ile bir araya
gelmelerini sağlayacak organizasyonlar hayata geçirilemediği için zirai ilaç
kalıntısı ihracatta zaman zaman sıkıntılara yol açmaktadır. Bakanlığımızca
yaşama geçirilmeye çalışılan serbest tarım danışmanlığı, üreticilerin
yeterince örgütlü olmayışı ve yanlış destekleme politikaları nedeniyle
yeterince yaygınlaşamamıştır. Yaş meyve-sebze üretiminin yoğun olarak
yapıldığı Ege, Akdeniz ve Marmara bölgelerinde devlet destekli tarım
danışmanlığı modeli etkin değildir. Bu bölgelerde zirai ilaç kalıntılarının
önlenmesi veya en aza indirilmesinde serbest tarım danışmanlığı modelinden
maalesef yeterince yararlanılamamış ve istenilen sonuç alınamamıştır.
Özellikle ihracatta sorun olan zirai ilaç kalıntılarına çözüm olarak
getirilen reçete yönetmeliği Akdeniz, Ege ve Marmara bölgesinin dışında uygulanmamış,
uygulanan bölgelerde ise Zirai ilaç bayileri, firma çalışanları ile alanda
çalışan tarım danışmanı ve reçete yazma yetkisine sahip ziraat
mühendislerinin kişisel gayretleri ile yürütülmüştür. Uygulamada reçete,
ilaçların satışından sonra düzenlenmektedir. Zirai ilaçların satış ve
kullanımının denetimli olmasını sağlayacağı düşünülen reçeteli satış öngörülenin
tersine "önce reçete sonra satış yerine, önce satış, sonra reçete" şeklinde
sürdürülmüştür. Bakanlık yetkililerinin de yakından bildiği bu uygulama Zirai
ilaç bayilerinin Bakanlık denetimleri sonucu verilen iş yeri kapatma
cezalarından kurtulabilmek için kendi olanakları ile yarattıkları
çözümlerdir. Bu kapsamda zirai ilaç bayileri reçeteyi temin etmekle yükümlülüğünü
üstlenmiş bulunmaktadırlar. -Yönetmelik taslağı
bugüne kadar kâğıt üzerinde kalan reçete uygulamasının, zirai ilaç bayileri
üzerinden sürdürülmesine yönelik hükümler içermektedir. Bugüne kadar "önce
satış sonra reçete" ilkesi çerçevesinde sürdürülebilen bu uygulama,
zirai ilaç bayileri yetkili bayi haline getirilerek; zirai ilaçların
satışından kullanımına kadar her alanda bayileri sorumlu kılınarak
sürdürülmek istenmektedir. -Yönetmelik taslağı üreticiden başlayarak ilgili mühendisler
(zirai ilaç bayi, serbest tarım danışmanı), ihracatçılar ve bakanlık
birimleri dâhil zirai ilaçlarla ilgili tüm yetki ve sorumlulukların zirai
ilaç bayileri üzerinden sürdürülmesine yönelik hükümler içermektedir.
Yönetmelik taslağının 19. Maddesinde yer alan hükümler üreticinin yükümlülüğünde
olan reçete temini, üretici kayıt defterinin tutulması, zirai ilaçların
usulüne ve tekniğine uygun kullanılmasıyla ilgili yükümlülükleri ve
sorumlulukları, zirai ilaç bayilerine vermektedir. Yine ihracatçılar ve
süpermarketlerin sözleşmeli üretim ile ilgili yükümlülükleri de bu madde
kapsamında bayilere devredilmektedir. Bu kapsamda çözüm olarak sunulan
yetkili bayi uygulamasının üretimden kaynaklanan sıkıntılara çözüm olmayacağı
ve Türk tarımına yeterli ivmeyi kazandırmayacağı kanısındayız. - Zirai ilaç bayilerine ağır yükümlülükler getiren yönetmelik
taslağının 19. Maddesinde yer alan şartların yerine getirilebilir ve
hakkaniyetli olmadığı görüşündeyiz. - Bu yönetmelik, zirai ilaç bayilerine üretim planlaması ve
denetimi de dâhil olmak üzere sorumlulukları dâhilinde olmayan bir takım
görevler yüklemektedir. - Bayilikte kıdeme ve disiplin cezalarına uygun yetkilendirme
mesleki haklar açısından çok ciddi ayrımcılıktır. Bu durum süreç içerisinde
sermayesi güçlü olmayan bayilerin batmasına ve sektörde tekelleşmeye yol
açabilecektir. - Bitkisel üretimde sorumluluk almaları gereken kişi, kurum ve
kuruluşların görev ve sorumluluklarının yönetmelikle bayilere devredilmesi
bayilerin mesleki, ticari, ekonomik ve sosyal yıkımları anlamına gelmektedir. - Ekonomik sıkıntılarla boğuşan ve işlerini sürdürmekte zorlanan
zirai ilaç bayi meslektaşlarımızın büyük çoğunluğunun yetkilendirilmiş bayi
koşullarını yerine getirmesi mümkün değildir. - Zirai ilaçların izlenebilirliği, Ziraat Mühendisleri Odası ve
sahada çalışan zirai ilaç bayi meslektaşlarımızın ortak temennisidir. Bunun
için barkot programlarının ortaklaştırılması ve programda bazı
değişikliklerin yapılması zirai ilaçların izlenebilirliğini yeterli kılacaktır.
Yine üretici kayıt defterine, kullanılan ilaçlarla ilgili bölümlerin
eklenmesiyle de izlenebilirliğin sağlanması mümkündür. Sahada uygulanabilen
ve gerçekçi bir modelin hayata geçirilmesi, izlenebilirlik açısından daha
etkin sonuçlar doğuracaktır. Bugüne kadar Türkiye‘nin büyük bölümünde
uygulanamayan reçete uygulaması yönetmelik taslağı çerçevesinde
yetkilendirilmiş bayiler üzerinden sürdürülmesi sistemde bir değişikliğe
neden olmayacaktır. Kâğıt üzerinde kalmaya mahkûm tüm ilaçların reçete ile
satışına yönelik düzenlemede ısrar etmenin sektöre hiçbir katkısı olmayacaktır.
Yapılması gereken, insan ve çevre sağlığı açısından risk oluşturan fumigant, nematosit ve bekleme süresi uzun sistemik etkili insektisitlerin reçeteli satışını sağlamak ve zirai ilaç bayilerinin gerçek işlerine dönmelerini temin etmektir. Tüm ilaçların reçete ile satışında ısrar sürdürülecekse: reçete yönetmeliğinin tümden kaldırılması daha gerçekçi ve doğru olacaktır. Zirai ilaç bayilerinin yoğun olarak bulunduğu bölgelerde
yapılan bayi toplantılarında da benzer görüşler ortaya çıkmış ve
bayilerimizin yönetmelikle ilgili görüşleri, bakanlığımıza yazdıkları dilekçelerde
belirtilmiş olup söz konusu dilekçeler ekte sunulmuştur. Diğer taraftan taslağın, Yasa ve Tüzüklere aykırı bir
içeriğe sahip olmaması, alanı düzenleyen diğer Yönetmeliklerle çelişik
hükümlerinin de giderilmesi gerekmektedir. Durum bu bağlamda
değerlendirildiğinde taslağın, 7472 sayılı Ziraat Yüksek Mühendisliği
Hakkında Kanun, Ziraat Mühendislerinin Görev ve Yetkilerine İlişkin Tüzük ile
çelişik hükümler taşıdığı görülecektir. Bilindiği üzere, yönetmelik taslağı hazırlanmadan önce
ODA‘mızın da paydaş olduğu bir toplantı gerçekleştirilmiş ve bu toplantıda
meslek adına beklentilerimiz dile getirilmiştir. Yararlı bir biçimde
tamamlandığını umduğumuz bu toplantının ne yazık ki beklentilerimizi
karşılamadığını taslağı incelediğimizde anlamış bulunmaktayız. Toplantıdaki
önerilerimizin hiç biri dikkate alınmamış, taslakta, ODA‘nın yasal yetkileri
yine görmezden gelinmiş, mesleğimiz diğer meslek gruplarının saldırısına açık
hale getirilmiştir. Görüşlerin net bir biçimde ortaya
konulması için, yönetmelik taslaklarının kamu dışından uzman kuruluşların da
katılımına açık demokratik bir ortamda görüşülerek olgunlaştırılmasının
gerekli olduğunu birçok ortamda paylaşmış olmamıza karşın bakanlığın bunu bir
formalite olarak algıladığını sanıyoruz. Unutulmamalı ki güçlü bir
meslek grubu, güçlü bir meslek örgütlenmesinden geçer. Taslakla ilgili değerlendirmelerimize
geçmeden önce bakanlığın, meslek ve ülke gerekliliklerine kulak tıkayıp, ODA‘yı
yok sayarak bir yere varamayacağını, bundan en çok mesleğimizin zarar
göreceğini artık idrak etmesi gerektiğini bir kez daha yinelemekte yarar
görüyoruz. | Madde bazındaki değerlendirme ve önerilerimiz aşağıda
sunulmaktadır.
|
Reçete yazma yetki belgesi alabilecek kişiler
MADDE 5 -
|
Bu maddede, bitki koruma bölümü mezunları ile bakanlıkta veya
üniversitelerde beş yıl ve daha fazla hizmeti olanlar hariç diğer ziraat
mühendislerinin bakanlığın öngördüğü eğitime katılmak zorunda olduğu
belirtilmektedir.
Bilindiği üzere, Bakanlığın serbest ziraat mühendislerine eğitim verme
görev ve yetkisi bulunmamaktadır. Bakanlık, ancak mevcut personeline hizmet
öncesi eğitim ile hizmet içi eğitimler verebilir. Bakanlığa bağlı personel olarak görev yapmayan ziraat mühendislerine
Bakanlığın eğitim verebileceğine ilişkin görevi yoktur. Danıştay 8.Dairesi de
E. 2006/4114 K. 2007/6538 sayılı kararı da bu yöndedir.
Buna karşılık, Türk Mühendis ve Mimarlar Odaları Birliği
Ziraat Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliği‘nin 6. maddesinde,
h) Mesleğin geliştirilmesi ve tanıtılması amacıyla teknik
ve bilimsel araştırmalar yapmak, kongre, seminer, panel, konferans gibi
toplantılar ve sergiler düzenlemek, diğer kuruluşların bu gibi çalışmalarına
katılmak,
ı) Meslekle ilgili proje, taahhüt, müşavirlik, sorumlu
yöneticilik ve danışmanlık işlerinde üyelere gerekli belgeleri vermek,
onaylamak, bu konuda gereken hukuki, idari düzenlemelerin yapılmasını
sağlamak, bu amaçla gereken resmi girişimlerde bulunmak,
p) Ziraat Mühendisliği öğrenimi yapan kuruluşlarla
işbirliği yaparak meslek elemanlarının eğitimleri konusunda öneri ve
yardımlarda bulunmak, üyeler için hizmet içi eğitim programları hazırlamak ve
uygulamak Odanın amaç ve görevleri arasında sayılmıştır.
Aynı Yönetmeliğin 32. maddesinin
h bendinde, Bu Yönetmelik ve Odaca yürürlüğe konulan diğer Yönetmelikler
çerçevesinde üyelere ve üyelerin bulunduğu büro, firma, işletme, işyeri ve
benzeri kuruluşlara her türlü belge ve yetkileri vermek, gerekli
denetlemeleri yapmak, aykırı durumların saptanması halinde kısıtlayıcı veya
duruma göre kısa veya uzun süreli olarak veya süresiz engelleyici kararlar
almak, gerektiğinde yetki ve belgeleri iptal etmek de Oda Yönetim Kurulunun
Görev ve Yetkilerinin arasında sayılmıştır.
Türk Mühendis ve Mimarlar Odaları Birliği Ziraat
Mühendisleri Odası Meslek İçi Eğitim, Uzmanlık ve Belgelendirme
Yönetmeliğinin 1.maddesinde, Bu Yönetmeliğin amacının, kamu yararı, meslek
uygulama etiği ve meslek alanının geliştirilmesi doğrultusunda, mesleki
disiplinler gözetilerek meslek alanları ile ilgili uygulama ve denetimin
yapılabilmesi için; uzmanlık alanı ve tanımı, yetkili üyeliğin tanımlanması,
yetkili üyelerin mesleki ve bilimsel çalışmaları, yaptıkları işler ile
tamamlayıcı eğitimlerine dayanan uzmanlıklarının belirlenmesi,
belgelendirilmesi ve gerektiğinde kamuoyuna önerilmesiyle ilgili usul ve
esasların düzenlenmesi olduğu, 2. maddesinde, mesleki disiplinler kapsamında
Oda üyelerinin meslek alanlarına yönelik, toplumun gereksinimlerini
karşılamak doğrultusunda araştırma, inceleme, planlama, projelendirme,
tasarım, raporlama, bilirkişilik, denetim, danışmanlık, eğitim, uygulama ve
teknik sorumluluğu üstlenme işlevleri kapsamında olan ve uzmanlık gerektiren
hizmetler için yetkili üyelerin saptanması, eğitimi ve belgelendirilmesi
esaslarını kapsadığı, 6. maddesinde, Ziraat Mühendislerinin tek başına
tasarlamaya, uygulamaya, kabule ve imzaya yetkili ve sorumlu olduğu uzmanlık
alanlarının belirlendiği, bunlardan tarımsal yapılar, çevre koruma, tarım
alet ve makineleri ile tarımsal enerji, peyzaj ve çevre düzenleme, gıda
sanayi ve gıda kontrolü hizmetlerine ilişkin alt uzmanlık alanları, kapalı
alan ilaçlama hizmetleri, sulama ve drenaj, laboratuvar kurma ve işletme
uzmanlık alanlarında öğrenim gören ziraat mühendisleri ve ilgili diğer meslek
disiplinlerine ait eğitim alan üyeler için Oda tarafından birlikte ve ayrı olarak eğitim ve yetki belgesi
verilebileceği 7. maddesinde, Oda tarafından, belirlenen bu uzmanlık
alanlarına göre lisans öğrenimi dikkate alınarak hazırlanan eğitim
programları sonucunda gerçekleştirilecek sınavlarda başarılı olan üyelerle
Oda Yönetim Kurulu tarafından mesleki birikim ve deneyime göre yeterliliği
saptanan üyelere yetki belgesi verileceği, yetki belgesinin, ziraat
mühendisliği uzmanlık alanlarında hizmet alacak kişi ve girişimciler için
referans niteliğini taşıyacağı, 8. maddesinde, a) Oda tarafından
belirlenen uzmanlık konularında belge alma koşullarını sağlayan üyelere
ilgili uzmanlık konusunda belge verileceği, b) Belge alma koşullarının her
uzmanlık konusu için ayrı olmak üzere Oda tarafından belirleneceği, 9.
maddesinde ise, a) Uzmanlık konuları ile ilgili olarak verilecek meslek içi
eğitimler ve sınavların, Meslek İçi Eğitim Merkezi tarafından
gerçekleştirileceği, c) Her uzmanlık konusu için ayrı olmak üzere eğitim ve
sınav programları ile takvimi gerektiğinde Şubelerin görüş ve önerileri
alınarak Meslek İçi Eğitim Merkezi tarafından hazırlanacağı ve Oda Yönetim
Kurulunun onayına sunulacağı hüküm altına alınmıştır.
Görüldüğü gibi ODA‘nın eğitim düzenleme ve yetki belgesi
verme yetki ve görevleri yasal iken, Bakanlığın eğitim düzenleme ve
yetkilendirme yetkisi bulunmamaktadır. |
Madde görüş ve değerlendirme
bölümünde belirtilen hususlar çerçevesinde yeniden düzenlenmeli, reçete yazma
yetki belgesi için gerekli eğitimler özel sektör çalışanlarına Ziraat
Mühendisleri Odası tarafından verilmelidir.
|
BKÜ satan bayiler ile Yetkilendirilmiş bayilerin yetki
ve sorumlulukları
MADDE
19
-
|
Maddenin birinci fıkrasında Bayilerin, yetkilendirilmiş bayi
olarak çalışabilmeleri için gerekli şartların ne olacağına dair hükümler
bulunmaktadır.
|
-Yetkilendirilmiş
bayilerin yetki ve sorumlulukları ile ilgili hükümler bayilere üreticilerin
ihracatçıların, pazara ürün temin eden komisyoncuların, süpermarketlerin,
denetim ve kontrolü sağlayan devlet kurumlarının sorumluluklarını
yüklemektedir. Bu güne kadar uygulanabildiği bölgelerde bayiler üzerinden
sürdürülen reçete yönetmeliğine bir anlamda kalıcılık sağlayabilecek bu
düzenlemeyi zirai ilaç bayilerinin yerine getirmesi mümkün değildir. Yetkilendirilmiş bayi olmak için en az beş
yıllık bayi olmak koşulu bayiler arasında ciddi bir ayrımcılık yaratacaktır.
Bayilerin ilaçları reçete ile sattıkları göz önüne alındığında kıdemin neden
arandığını anlamak mümkün değildir. Yine son beş yıllık süre içerinde
faaliyetlerinden dolayı idari yaptırım cezası alan bayilerin yetkilendirilmiş
bayi olamamaları haksızlıktır. Akdeniz ve Ege bölgesindeki bayilerin büyük
çoğunluğunun uygulanması mümkün olmayan reçete yönetmeliği kapsamında ceza
aldığı ve bir bölümünün kapatıldığı dikkate alındığında haksızlığın boyutu
daha net anlaşılacaktır.
-yetkilendirilmiş
bayi için bayi kuruluş yetki belgesi olan kişinin dışında reçete yazma
yetkisine haiz en az bir kişinin istihdamı ve bu kişiye ait teşhis-tanı
yapabilecek ve reçete yazabileceği ayrı bir bölümün tesisi bayilere ekonomik
yük getirecektir. Alacaklarını tahsilde zorlanan bayilerin aylık 3000 TL‘yi
bulacak bu istihdamı karşılamaları imkânsızdır.
-
Yetkilendirilmiş bayilerin ancak sözleşme yaptıkları kişilere reçeli BKÜ
satabilmeleri diğer üreticilere ise reçete yazamamaları anlaşılması güç bir
olaydır. Reçete yazmaya sahip kişinin bir üretici gruba yazarken diğer gruba
yazamaması mesleki hak sınırlamasına girmektedir. Sözleşmeli üretim yapmak ve
bunu denetlemek zirai ilaç bayilerinin sorumluğu olmayıp sözleşmeli üretimin
artırılması için zorlama yöntemler kullanılmaktadır. Sözleşme imzalanan
üreticilerin sözleşmelerinin il müdürlüklerine bildirmesi ise bir anlamda
üreticilerin bayi eliyle devlet adına kontrolünü getirmektedir. Bu durum
üretici bayi ilişkilerini süreç içerisinde çok ciddi zararlar verebilecektir.
-yetkilendirilmiş
bayilerin sözleşme yaptıkları üreticilerin üretici kayıt defterlerini tutmak
zorunda bırakılmaları da hukuken yanlıştır. Adı üzerinde üreticinin
yaptıklarını kayıt altına alan bu belgenin üreticiler tarafından tutulması
gerekir. Ayrıca kalıntı ile ilgili çıkacak sorunlarda yönetmelikte üretici
hatası hariç bir tanımlama yapılsa da devamında öneri ve uygulamadan kaynaklan
her türlü hatadan bayinin sorumlu tutulması her açıdan bayinin sorumlu
tutulduğunu ortaya koymaktadır. Temel görev ve sorumluluğu üreticinin ihtiyaç
duyduğu tarım ilacını üreticiye temin emek olan bayinin uygulamadan
kaynaklanan hatalardan sorumlu tutulması kabul edilemez.
Kısacası
19. Madde üreticinin, ihracatçının, devletin yapması gerekenlerden bayiyi
yetkili ve sorumlu kılmakta ve yaşanabilecek her türlü olumsuzlukta bayiyi
sorumlu tutmaktadır. Yetkilendirilmiş bayilerin bu şekilde görev yapmaları mümkün
değildir. Bu şekliyle hayata geçirilecek yetkilendirilmiş bayilik sistemi
süreç içerisinde küçük bayilerin kapanmasına, yetkilendirilmiş bayilerin de
uluslararası firmaların açacakları tarım marketlerine yerlerini terk
etmeleriyle sonuçlanacaktır. Bugüne kadar üreticiye girdi sağlamasının yanı
sıra bilgi ve teknoloji aktarımında önemli görevler üstlenmiş bayi
meslektaşlarımızın geleceği açısından yetkilendirilmiş bayi uygulamasından vazgeçilmelidir.
-Sistemin
kalıcılığı reçete ile satılacak zirai ilaçların sınırlandırılarak bunların
uzmanları tarafından yazılmasına bayilik ve danışmanlık sisteminin entegre
edilmesine bağlıdır.
|
