PAMUK DOSYASI: BU POLÝTÝKAYLA PAMUK EKÝMÝ TARÝHE KARIÞACAK..

2014 yýlýnda mevsim normallerinin üzerinde seyreden hava sýcaklýðý, susuzluk ve kuraklýðýn etkisiyle pamukta rekolte çok düþmüþ,pamukta beklenen verim gerçekleþmemiþtir.Pamuðun dünya fiyatlarýndaki düþüþü de üreticiyi zor durumda býrakmýþtýr.

Destek priminin 5 kuruþ, maliyetlerin ise yüzde 15 civarýnda artmýþtýr. pamuk ekimi yapan çiftçi para kazanamamaktadýr. Önlem alýnmazsa bu ürünün ekimini üreticiler raðbet göstermeyeceklerdir

Türkiye, bir zamanlar dünyanýn en önemli pamuk üreticilerinden ve ihracatçýlarýndan birisiydi. Türkiye pamuk üreticisi olduðu için tekstil ve konfeksiyonda da söz sahibiydi. Sonra pamukta öyle politikalar uygulandý ki,Türkiye ürettiðinden daha fazla pamuk ithal etmek zorunda kaldý. Yüksek girdi maliyetleri ve fiyat istikrarsýzlýðý nedeniyle üretici pamuk üretiminden hýzla uzaklaþmýþtýr.  Yýlda ortalama 1.3 milyon ton olan pamuk ihtiyacýnýn en az yarýsý Amerika`dan,Yunanistan`dan ithal edilmektedir.

Gýda, Tarým ve Hayvancýlýk Bakanlýðý verilerine göre 2002′de ülke genelinde 721 bin 77 hektar alanda pamuk ekimi yapýlýrken 2013′te 450 bin 890 hektar alana geriledi. Ayný dönemde kütlü pamuk üretimi 2 milyon 550 bin tondan 2 milyon 250 bin tona, lif pamuk üretimi ise 976 bin tondan 877 bin tona geriledi.Ulusal Pamuk Konseyi`ne göre 2013′te lif pamuk üretimi 500 bin ton oldu.

Ege, Çukurova, Antakya gibi geleneksel üretim bölgelerinde pamuk üretimi  yýllar itibariyle hýzla azalmýþtýr. Pamukta üretim düþerken ithalat artmýþtýr. Gýda Tarým ve Hayvancýlýk Bakanlýðý ile Ekonomi Bakanlýðý verilerine göre, 2013′te 1.6 milyar dolar karþýlýðýnda 876 bin 534 ton pamuk ithal edildi. Bu hükümet döneminde 2002′den 2013′e kadar toplam 8 milyon 24 bin ton pamuk ithal edilirken bu ithalat için 13 milyar 82 milyon dolar ödendi

Halbuki,Türkiye pamuk üretiminde Çin, Hindistan, ABD, Pakistan, Brezilya, Avustralya ve Özbekistan`dan sonra 8.sýradayer almaktadýr.Tüketimde ise Çin, Hindistan ve Pakistan`ýn ardýndan yýllýk ortalama 1.3 milyon ton ile 4. Sýrada bulunmaktadýr. Pamuk Veriminde ise ilk 3 ülke arasýnda bulunmaktadýr.Kütlü pamuk destekleme primi bu yýl yüzde 10 artýþla 50 kuruþtan 55 kuruþa çýkarýlýyor.5 kuruþluk prim artýþý ile pamuk üreticisi üretimden daha da uzaklaþmýþ olacaktýr.

2000`li yýllarýn baþýnda Türkiye`de yaklaþýk 130 bin olan pamuk üretici sayýsý 75 bin seviyelerine gerilemiþ; ayný dönemde Ege Bölgesindeki üretici sayýsý ise 65 binlerden 15 bine düþmüþtür

2000-2013 yýllarýný kapsayan dönemde pamuk ekili alanlar 654 bin hektardan 451 bin hektara gerilemiþtir. Ayný dönemde üretim dalgalý bir seyir izlemiþ; yaklaþýk 900 bin ton dolayýnda gerçekleþmiþ; sonuç olarak herhangi bir artýþ saðlanamamýþtýr.

2013 yýlý itibariyle Türkiye`de üretilen pamuðun bölgeler bazýnda daðýlýmýna bakýldýðýnda; %58,3`ü Güneydoðu Anadolu, %20,2`si Ege Bölgesi, %20`si Çukurova, %1,4`ü ise Antalya Bölgesinde üretilmektedir.
Türkiye`de üretici sembolik düzeyde üretim yapan Bulgaristan, Ýspanya ve Tayland gibi ülkeleri saymazsak dünyanýn en yüksek maliyetli pamuðunu üretmektedir.
2012-13 sezonu verilerine göre 1 kilogram kütlü pamuk maliyeti; Amerika ve Yunanistan`da 88, Çin`de 73, Hindistan`da sulanabilen arazilerde 42, Pakistan`da ise 35 centtir. Türkiye`de ise 95 cent/kg yani 1,71 liradýr.

2000 yýlýndan 2013 yýlýnýn sonuna kadar pamuk ithalatý için ödenen döviz miktarý 15 milyar dolar olmuþtur.
Bu dönemde ithalatýn %87`si 5 ülkeden (ABD, Yunanistan, Türkmenistan, Suriye, Brezilya), %55`i ise tek baþýna Amerika`dan gerçekleþtirilmiþtir.Yalnýz Amerika`ya pamuk ithalatý için ödenen döviz 8 milyar dolardan fazladýr.

Yunanistan`ýn üretmiþ olduðu pamuðun %40`ýný Türkiye ithal etmektedir.  

TÜRKÝYE`DE PAMUK ÜRETÝMÝ VE ÝTHALATI

TÜRKÝYE PAMUK ÜRETÝMÝNDE BÖLGE VE ÝLLERÝN PAYI

 2012-13 sezonu için ülkemizde 1 kilogram kütlü pamuk maliyeti 1,71 liradýr. Ayný sezonda ortalama kütlü pamuk satýþ fiyatý 1,29 TL/kg olmuþtur. Üretici destekleme primi olan 46 kuruþ ile ancak baþabaþ noktasýna gelebilmiþtir.

2013-14 sezonunda ise kütlü pamuk fiyatý 1,67 TL/kg olmuþ ve 50 kuruþ destekleme primi ile üreticinin eline 2,17 TL geçmiþtir.

2000 - 2013 yýllarý arasýnda; önemli girdilerden mazot fiyatý reel olarak %74, gübre fiyatý %46 artmýþ kütlü pamuk fiyatlarý ise %13 gerilemiþtir.

Kýsaca söylemek gerekirse pamuk üreticisinin en büyük sorunu maliyettir. Türkiye`de üretici dünyanýn en pahalý mazotu ile üretim yapmaktadýr.  Üreticinin rekabet gücünün artýrýlabilmesi için üretimde kullanýlan girdilerdeki vergi yükünün düþürülmesini gerekmektedir.

2013 yýlý için belirlenen "fark ödemesi" desteði miktar 50 kuruþtur. Burada kastedilen fark nedir ve neye göre hesaplanmýþtýr? Eðer pamuk 1 liraya düþseydi bu fark miktarý yeterli olacak mýydý? Veya çok yüksek bir fiyata çýksaydý fark yine de verilecek miydi? Bu nedenle objektif bir maliyet çalýþmasý yapýlmalý ve belirli bir kar marjý belirlenerek üretici için hedef fiyat saptanmalýdýr. Üreticinin satýþ fiyatý ile hedef fiyat arasýndaki tutar fark ödemesi olarak kendisine ödenmelidir.

Sýfýr gümrük vergisi ile istenildiði kadar pamuk ithal edilebilen, ancak alternatif ürünlerin gümrük vergileri ile korunduðu bir ortamda pamuk üreticisinin daha ne kadar üretime devam etmesi beklenebilir? 

KAYNAKLAR
• TÜÝK Bitkisel Üretim Ýstatistikleri Veritabaný
• TÜÝK Dýþ Ticaret Ýstatistikleri Veritabaný
• Þeref Ýyiuyarlar (Ýzmir Ticaret Borsasý Yönetim Kurulu Üyesi), 3. Ulusal Pamuk Zirvesi, 04 Mart 2014, Ýzmir