Ýstihdam sorunlarýnýn her geçen gün artmasý ve son birkaç yýldýr fakülte kontenjanlarýnýn boþ kalmasýna raðmen, ziraat üzerine yeni fakültelerin açýlmasý yalnýzca "siyasi popülizm" ile açýklanabilir.

Birçok meslektaþýmýz iþsizken son bir ayda 3 Ziraat Fakültesi daha açýldý.  

YENÝ AÇILAN ZÝRAAT FAKÜLTELERÝNDEN VE ÜNÝVERSÝTE KONTENJANLARINDAN ÇIKARILAN DERSLER 

BU DURUMA NASIL GELÝNDÝ?  

Ziraat Fakülteleri ile ilgili bir çok konu sürekli gündemde kendine yer buluyor; kontenjan sorunu, tercih düþüklüðü, isim deðiþiklikleri, kapanan programlar, yeni açýlan programlar, sayýsý hýzla artan fakülteler…. Bunlar neden-sonuç iliþkisi çerçevesinde irdelendiðinde hepsi birer "neden". Sonuç ise; Ziraat Fakülteleri artýk eskisi gibi raðbet görmüyor, eðitim-öðretimin niteliði düþtü ve deðiþimi-kamusallýðý-piyasayý okuyamayan bir "sorunlar yumaðý" ortada duruyor. Bu yýl açýklanan üniversite kontenjanlarý da, Ziraat Fakülteleri konusunda trajik-komik bazý durumlarý ortaya koyuyor. Bunlar üzerinde ciddi biçimde düþünülmesi ve bazý þeyler için artýk "yeter" denilmesi gereken konular…. 

2809 sayýlý Yükseköðretim Kurumlarý Teþkilatý Kanunu`na 23 Nisan 2015 tarihli Resmi Gazete`de yayýmlanan 6640 sayýlý Kanunla yapýlan eklemeyle, içinde Ziraat Fakültesinin de yer aldýðý Bandýrma Onyedi Eylül Üniversitesi kuruldu. Sadece kurulmuyor, daha baþkalarý da baþka isimlerle açýlýyor. Ýsimler deðiþiyor ama nitelikte sorun var…. 

NÝCELÝK ARTIÞI ÝLE NÝTELÝK ARTMIYOR, ÝLGÝ ARTMIYOR 

Ziraat Fakültelerinin eðitim-öðretim yapýsýna, mezunlarýn istihdamýna iliþkin yýllardýr katlanarak büyüyen sorunlar konusunda somut çözümler üretilmeyip, bu sorunlar her yýl birçok bölümün yeni öðrenci alamamasýna, öðrenci alan bölümlerde de kontenjanlarýn düþmesine yol açarken; bu sorunlar yokmuþ gibi yeni bir fakülte açýlmasýnýn, seçime giden bir meclisin "siyasi popülizmi" dýþýnda bir açýklamasý bulunmamaktadýr. Veya, yerelde ekonomi yaratma, istihdam yaratma, gençleri 4-5 yýllýðýna oyalama taktiðinden baþka bir þey deðildir. Fakülte açmak, isim deðiþtirmek öðrenci tercihlerinde, istihdam önceliklerinde ve piyasa koþullarýnda bir þeyleri deðiþtirmiyor. Öncelik burada nitelik dönüþümünde olmalýdýr.   

Duyarlý meslek camiasý bu olumsuzluðun son olmasýný dilerken, bu seferde seçime giden hükümetin "siyasi popülizmi" olarak 5 Haziran 2015 tarihli Resmi Gazete`de yayýmlanan Bakanlar Kurulu Kararý ile Adýyaman Üniversitesi içinde Tarým Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi, Muðla Sýtký Koçman Üniversitesi içinde de Fethiye Tarým Bilimleri Fakültesi kuruldu. Böylece Ziraat Mühendisi mezun eden fakülte sayýsý 38`e yükselirken, fakültelerdeki isim çeþitliliðine "Tarým Bilimleri Fakültesi" isminin eklenmesi ile farklý isimdeki (Ziraat,  Ziraat ve Doða Bilimleri, Tarým ve Doða Bilimleri, Tarým Bilimleri ve Teknolojileri) fakülte sayýsý da beþe çýkmýþ oldu. Ayný Bakanlar Kurulu Kararýnda ayrýca Bilecik Þeyh Edebali ÜniversitesiTarým Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesinin adýnýn, Ziraat ve Doða Bilimleri Fakültesi olarak deðiþtirmesi de yer aldý. Bu anlamlý (!) deðiþiklik ve fakülte isimlerindeki çeþitliliðe bakýnca, "keþke, isimlendirme konusundaki bu gayretler (!), ziraat fakültelerinin ve mezunlarýnýn sorunlarý konusunda da olsa" demekten kendimizi alamýyoruz. 

Yeni ziraat fakülteleri hiç hesapsýz kolaylýkla açýlýrken,  ÖSYM tarafýndan yapýlan üniversite sýnavlarý sonrasý 2014-2015 öðretim yýlýna iliþkin kontenjanlar açýklandý. Ziraat fakültelerine iliþkin kontenjanlara bakýldýðýnda, yeni ziraat fakülteler açýlmasýna iliþkin endiþe taþýyanlarýn ne kadar haklý olduðu bir kez daha ortaya çýktý. Yani, nicelik artýþý ve isim deðiþikliði beraberinde ilgi ve tercih yýðýlmasý ne yazýk ki getirmiyor ve getirmeyecek de…. 

ÖÐRENCÝ ALAN FAKÜLTELER 

Ziraat mühendisi mezun eden fakültelerden öðrenci yerleþtirmesi yapýlan fakülte sayýsý, Düzce Üniversitesi`nin öðrenci almaya baþlamasý ile 34`e yükseldi. Kilis Üniversitesi Ziraat Fakültesi ile yeni kurulan üç fakülte henüz öðrenime baþlamadý.  

Fakültelerin son üç yýldaki kontenjanlarý incelendiðinde, 2013 yýlýnda 5975 olan kontenjanýn, 2014`de 5794, 2015 yýlýnda ise yaklaþýk bin kiþilik (% 17) bir azalma ile 4781 olduðu görülüyor (Çizelge.1). Bu azalma, bir önceki yýl % 81 olan kontenjanlarýn doluluk oranýnýn, 2014 yýlýnda %75 olmasý nedeniyle, YÖK tarafýndan tercih edilmeyen programlarýn kontenjanýnýn azaltýlmasý veya hiç kontenjan verilmemesinden kaynaklanmaktadýr. Yeni bölüm açýlan Abant Ýzzet Baysal Üniversitesi Ziraat ve Doða Bilimleri Fakültesi ile Siirt Üniversitesi Ziraat Fakültesi dýþýndaki tüm fakültelerinin toplam kontenjanlarý düþmüþtür. 

Bölüm sayýsý açýsýndan bakýldýðýnda, 2014 yýlýnda 178 bölüm için kontenjan açýlmýþken, 2015 yýlýnda % 18`lik bir azalma ile 146 bölüm için kontenjan açýldýðý görülmektedir. Kontenjan açýklanan fakültelerde 241 bölüm olduðu göz önüne alýnýrsa, mevcut bölümlerin yaklaþýk % 40`ý öðrenci alamamaktadýr. Burada trajik bir sonuç ortaya çýkmaktadýr; biryandan bölümler kapanýyor, fakülteler kapanma tehlikesi ile karþý karþýya, diðer yandan ise yeni fakültelere açýlýyor, isimler deðiþtiriliyor.. Buna karar verenlerin elbet bir açýklamasý da vardýr.  

Fakültelerin kontenjanlarý ve bölüm sayýlarý Çizelge-1`de yer almaktadýr.  

Çizelge.1 Fakültelerin Kontenjanlarý ve Bölüm Sayýlarý*

* Parantez içindeki sayýlar, Ziraat Fakülteleri içinde bulunan Su Ürünleri Mühendisliði (5), Peyzaj Mimarlýðý (15) ve Gýda Mühendisliði (9) hariç olmak üzere, öðrenci alýp almadýðýna bakýlmaksýzýn toplan bölüm sayýsýný göstermektedir.  

Daha önce de belirtildiði gibi, Ziraat fakültelerinin tercih edilmemelerindeki gerçek nedenleri görmezden gelinerek, fakültelerin farklý isimlendirme yoluna gitmesinin hiçbir anlam ifade etmediði, gerek kontenjanlardan gerekse kontenjanlarýn doluluk oranlarýndan ortaya çýkmaktadýr. Ziraat Fakültelerinin tercih edilmemesine iliþkin gerçek sorunlarýn tespit edilip, buna iliþkin çözümler üretilmediði sürece, birçok bölüm/fakülte yakýn gelecekte hiç öðrenci alamama gibi bir durumla karþýlaþacaktýr. Benzer durum Su Ürünleri Fakülteleri ve Balýkçýlýk Teknolojisi Mühendisliði bölümlerinde yaþanmýþ ve yaþanmaya devam etmektedir. Buna iliþkin bilgiler raporumuzun son kýsmýnda yer almaktadýr. 

Fakülte ve bölüm sayýsý açýsýndan yapýlan deðerlendirme, bölümlere göre yapýlmak istenirse Çizelge.2`deki durum ortaya çýkmaktadýr. 

Çizelge.2 Bölümler Ve Kontenjanlarý 

*Parantez içindeki sayýlar öðrenci alýp almadýðýna bakýlmaksýzýn toplan bölüm sayýsýný göstermektedir. Tohum Bilimleri ve Teknolojisi (1), Yaban Hayatý Ekolojisi ve Yönetimi (2), Deri Teknolojisi (1)  bölümleri öðrenime baþlamamýþtýr. 

Yeni bir bölüm olarak Düzce Üniversitesi Ziraat Fakültesi içinde Kanatlý Hayvan Yetiþtiriciliði bölümü açýlmýþtýr. Açýlan kontenjanlar açýsýndan bakýldýðýnda, Bitki koruma Bölümü sayýsý 25`den 29`a çýkarken, Tarým Makineleri ve Teknolojileri Mühendisliði olarak adý deðiþen Tarým Makineleri Bölümünün sayýsý da "1" artmýþtýr. Bu 2 bölüm dýþýndaki tüm bölümlerin sayýsý ise azalmýþtýr. 

Çizelge.2 incelendiðinde dikkati çeken bir durum, yeni isimlendirmelerle bölüm açýlmasýnýn veya isim deðiþikliðine gidilmesinin, týpký fakülte isimlerindeki deðiþiklikler gibi, öðrenci tercihleri üzerine bir etkisinin olmadýðýnýn net bir þekilde ortaya çýkmýþ olmasýdýr  (Biyosistem Mühendisliði, Tarýmsal Biyoteknoloji, Tarýmsal Yapýlar ve Sulama bölümleri örnek olarak gösterilebilir). Ayný gerçekliðin Tarým Makineleri ve Teknolojileri Mühendisliði bölümünde de ortaya çýkacaðý, kýsa sürede görülecektir. 

SU ÜRÜNLERÝ FAKÜLTELERÝ VE BALIKÇILIK TEKNOLOJÝSÝ MÜHENDÝSLÝKLERÝNDE YAÞANANLAR 

Lisans düzeyinde su ürünleri / balýkçýlýk eðitimi veren fakültelerdeki durum, Ziraat Fakültelerine göre maalesef daha olumsuzdur. Bu alanda eðitim veren toplam 25 program için 2013 yýlýnda 665 olan kontenjan, 2014 yýlýnda 343`e düþmüþ, 2015 yýlý içinde 145 olarak belirlenmiþtir. Geçen yýl 18 program için kontenjan açýlmýþken, 2015 yýlýnda sadece 5 program için kontenjan açýlmýþtýr. Burada þu konuyu gündeme getirmede herkes haklýdýr; bu kadar çok fakülte, program açanlar, isim deðiþtirenler bu konularda ne düþünüyorlar, nasýl bir hesap verirler?  

Çizelge.3. Su Ürünleri Fakülteleri Ve Balýkçýlýk Teknolojisi Mühendisliklerinde Kontenjanlar 

*Su Ürünleri Fakültesi olan adý Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi olarak deðiþmiþtir.

Ziraat Fakültelerinde görülen isim deðiþikliðinin bir benzerine, Su Ürünleri Fakültelerinde de rastlanmaktadýr. Öðrenci tercihlerinin azalmasý üzerine adlarýný Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi olarak deðiþtiren 18 Mart Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi ile MKÜ Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesinin bu giriþimlerinden bir sonuç alamamýþtýr. 2015 yýlýnda benzer giriþimi yapan ve adýný Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi olarak deðiþtiren Fýrat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesine ayný isimle kalsa hiç kontenjan verilmeyecekken, isim deðiþikliði nedeniyle, yeni bir program açýlmýþ gibi 40 kiþilik kontenjan verilmiþtir. Yerleþtirme sonuçlarý belli olduðunda, bu giriþimin bir iþe yaramadýðýnýn görüleceðini söylemek için kâin olmak gerekmemektedir.  

SON SÖZ OLARAK 

Su ürünleri/balýkçýlýk eðitimi veren okullarda, yerinde bir deyimle "deniz bitmiþtir" daha doðrusu "deniz bitirilmiþtir", su kaynaklarý suyunu çekmiþtir.  Birkaç yýldýr Meslek Yüksek Okullarý su ürünleri programýndan mezun olanlarýn dikey geçiþi ile sorunlar halý altýna süpürülmüþtür. Ancak 2015-2016 yýlý için sadece 2 Meslek Yüksekokulunda su ürünleri ile ilgili program açýlmýþtýr. Hiç gecikilmeden bu sorun ele alýnmalý ve geleceðe yönelik bir yol haritasý oluþturulmalýdýr.  

Ziraat fakültelerinde, su ürünleri/balýkçýlýk eðitimi veren okullarda yaþananlara benzer bir süreç yaþanmakta, hýzla ayný sona doðru gidilmektedir. Ziraat fakültelerine yönelik olarak da mezun olanlarýn mesleki kalitelerini yükselmeye ve istihdam imkânlarýný artýrmaya yönelik adýmlar bir an evvel atýlmalýdýr. 

Öðrenciler, gençler bir ülkenin, toplumun geleceðidir. Siyasi çýkarlar ve hýrslar uðruna, kadro uðruna, günü birlik palyatif çözümler uðruna gençlerimizi heba etmemeliyiz. Gençlik artýk her þeyin farkýndadýr. Nasýl iþ bulabileceðini, nerede hangi koþullarda okuyabileceðini, kendisini nasýl bir gelecek beklediðini daha fazla araþtýrýr ve bunu dikkate alýr duruma gelmiþtir. Bu nedenle de karar vericilerin ve onlara karar üretenlerin yeni fakülte açarken, var olanlarýn ismini deðiþtirirken bu gerçekliðe dikkat etmesi gerekir. Ýstihdam alanlarý ve sektör her fakülteden çýkaný alma konusunda daha özenli davranmaktadýr. Programlara, yetiþtirme koþullarýna daha fazla özen göstererek, nitelikli birey istihdam etmenin yollarýný aramaktadýr. Bu durum göz önüne alýnarak, sektörün ihtiyaçlarýna cevap verecek deðiþimlere gidilmelidir. Bugüne kadarki uygulamalarýn devam ettirilmesinin, öncelikle meslek disiplinine ve paydaþlarýna zarar vereceði unutulmamalýdýr.