MİLLİ TARIM PROJESİ: DUYAN VAR, GÖREN YOK..!
Başbakan Binali Yıldırım tarafından açıklanan, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik tarafından da sıklıkla dile getirilen Milli Tarım Projesinin, ortalıkta dolaşan bazı rakamlar dışında, neleri kapsadığını, ne olduğunu gösteren bir bilgiye ulaşmak mümkün değil.
Bu kadar iddialı söylemlerle sunulan bir projenin ne olduğunu gösterir bir doküman olmadığı gibi, bu konuda Bakanlık web sayfasında da açıklayıcı bir bilgi de yer almamakta, var olan bilgiler ise konuyu daha da karmaşık hale getirmektedir.
Yapılan açıklamalarda ağırlıklı olarak tarım havzası ifadesine yer verilmektedir. Bakanlık web sayfasının Konular başlığı altında yer alan Tarım Havzaları kısmında, 30 tarım havzasından ve bu havzalarda desteklenecek 17 adet üründen bahsedilirken, Başbakan Yıldırım`ın ve Bakan Çelik`in açıklamalarında 941 havza ve desteklenecek 19 ürün bilgisi yer alıyor. Bu bilgilere de yine Bakanlık web sayfasında, Bitkisel Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğünün duyurusu olarak yer alıyor.
Tarım havzalarımız hangisi?
30 tarım havzası incelendiğinde, illerin ilçelerine göre bir veya birden fazla havza kapsamında olduğu, her havza için desteklenecek ürünlerin farklılık gösterdiği görülmektedir. Yeni açıklamalarda yer alan 941 havza ile kast edilenin, tarımsal faaliyet bulunmayan az sayıdaki metropol ilçe dışında kalan ilçelerin her biri olduğu anlaşılmaktadır. Bu durumda Başbakan tarafından ifade edilen "havzana göre üretim" yerine "kasabana göre üretim" demek daha doğru bir yaklaşım olacaktır.
30 tarım havzası için desteklenecek 17 ürün, 941 havza (ilçe) için fındık ve yem bitkilerinin eklenmesi ile 19 olmuştur. 30 tarım havzası için yapılan belirlemede buğday ve mısır tüm havzalarda desteklenecek ürün olarak belirlenmişken, 941 havza için desteklenecek ürünler buğday ve yem bitkisi olarak tespit edilmiştir. Çizelgede her iki tarım havzası modelinde, hangi ürünün kaç havzada destekleneceği bilgisi yer almaktadır.
Ürünlerin Destekleneceği Havza Sayısı
| Ürün | Havza Sayısı | Ürün | Havza Sayısı | ||
| 941 | 30 | 941 | 30 | ||
| Buğday | 941 | 30 | Mercimek | 128 | 19 |
| Yem Bitkileri | 941 | - | Fındık | 123 | - |
| Arpa | 709 | 29 | Aspir | 107 | 21 |
| Mısır (Dane) | 371 | 30 | Tritikale | 97 | 22 |
| Nohut | 330 | 24 | Çavdar | 81 | 26 |
| Ayçiçeği (Yağlık) | 235 | 26 | Çeltik | 73 | 17 |
| Zeytinyağı | 227 | 16 | Soya | 46 | 15 |
| Kuru Fasulye | 199 | 24 | Kanola | 38 | 21 |
| Pamuk (Kütlü) | 136 | 13 | Çay | 37 | 3 |
| Yulaf | 131 | 22 | Toplam | 4950 | 358 |
Tarım havzası nedir?
Tarım havzalarının belirlenmesi ihtiyacı, 5488 sayılı Tarım Kanunda, "tarımsal üretimin kendi ekolojisine uygun alanlarda yoğunlaşması, desteklenmesi, örgütlenmesi, ihtisaslaşması ve entegre bir şekilde yürütülmesi" için gerekli görülmüştür. 5488 sayılı Kanunundaki tarım havzaları için yapılan "Tarımsal faaliyet için, bir veya birkaç il sınırı veya bölge sınırları içinde aynı ekolojik şartları taşıyan ve birbirinin devamı niteliğindeki tarım alanları" tanımı dikkate alındığında, 941 tarım havzası bu tanıma uygun değildir. Aynı Kanunun 14 üncü maddesi gereğince, tarım havzalarının Bakanlar Kurulunca ilan edilmesi gerekmektedir. Bu doğrultuda 30 tarım havzası, 23 Temmuz 2009 tarihli Resmi Gazete`de yer alan Bakanlar Kurulu Kararı ile yayımlanmıştır. 5488 sayılı Kanun ve Bakanlar Kurulu Kararı dikkate alındığında, 941 tarım havzası ile ilgili hukuki bir sorun olduğunu söylemek mümkündür.
Milli Tarım Projesi
Başbakan Binali Yıldırım tarafından Milli Tarım Projesi kapsamında dile getirilen konular; üretim desteğinin havza bazlı yapılması, çiftçinin kullandığı mazotun yarısının karşılanması, 184 ovanın SİT alanı ilân edilmesi, mera hayvancılığı, yetiştirici bölgeleri oluşturulması ve piyasadaki dalgalanmaları, değişimleri engellemek ve piyasa düzenini sağlamak için Toprak Mahsulleri Ofisi etkin bir şekilde kullanılması olarak yer almaktadır.
Bu açıklamalardaki temel sorun, iddialı bir şekilde "Milli Tarım Projesi" olarak ilan edilenin, bilimsel anlamda bir proje olmaktan ziyade, bu haliyle bir niyetler deklarasyonu olmasıdır. Üretim için verilen destekler fındık, çay ve zeytin hariç, sadece tarla tarımına ve sınırlı sayıda ürüne yönelmiştir. Milli Tarım Projesi ile dile getirilen konular ağırlıklı olarak tarımsal destekleme yönteminin değiştirilmesi ile ilgilidir. Verimliliğin ve üretimin artması amaçlandığı halde potansiyel sulanabilir alanların sulamaya açılmasına yönelik yatırımlara, üretici örgütlenmesine yer verilmemiştir.
Üretim planlamasınınım öneminin anlaşılması, bu konuda çaba harcanması tarım sektörü açısından oldukça önemlidir. Bu planlama yapıldığında gelecek yıllara ilişkin bir projeksiyon yapılması, hedef belirlenmesi gerekmektedir. Açıklamalarda "2023‘te tarımda 150 milyar dolar gelir, 40 milyar dolar da ihracat" hedefinden bahsedilmekle birlikte, bunun nasıl bir üretim yapısı ile gerçekleşeceği, ne tür yatırımlarla sağlanacağı ortalıkta bir proje olmadığı için belli değildir.
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı`nı, değerlendirme ve katkılara açık, bilimsel esaslara göre hazırlanmış, sektörü ve kamuoyunu bilgilendirici, bir "Tarım Projesini" hazırlamaya ve açıklamaya davet ediyoruz.
