EVRENSEL GAZETESÝ: DEPO BASARAK FÝYAT DÜÞMEZ, SOÐAN KURUR! - 24 KASIM 2018
‘Stoklarýn yapýldýðý depolarý basacaðýz’.
‘Zulalarý patlatacaðýz’.
Bu cümleleri duyunca, sanýrsýnýz ki uyuþturucu operasyonu yapýlacak.
Maalesef bu ülkenin en tepesinden kurulan bu cümlelerin hedefi soðan depolarý.
Öfkenin sebebi ise soðanýn kilo fiyatýnýn 5 lirayý bulmasý.
Ýyi de...
Geçen yýl bu aylarda, halde 50 kuruþa satýlan soðanýn fiyatý nasýl oldu da, 10 katýna kadar çýktý?
Geçen yýl mý çok ucuzdu yoksa bu yýl mý çok uçuk?
Depo basarak fiyat düþürmek akýl kârý mý?
Diye soran yok.
Hükümet ve baðlaþýklarý, fiyat artýþýnýn suçlusunun stokçular olduðu konusunda kesin bir kanaate sahip.
Öyle ya...
Soðaný hastalýk vurdu. Hastalýk mahsulün yüzde 40’ný etkileyerek rekolte düþüþüne yol açtý. Hastalýk nedeniyle yüzlerce ton soðan çöpe gitti.
Hallere gelen ve satýþa çýkan soðanlarýn bir kýsmý normalden daha küçük ve kýsmen de çürük çýktý.
Tüm bunlarýn sonucunda da...
Soðan miktarý azaldý, fiyatlarý yükseldi.
Önümüzdeki günlerde soðan bulunmadýkça fiyatýn daha da yükseleceðini öngören fýrsatçýlar da soðaný stokladý.
Stokçular mallarýný depolardan çýkarmayýnca fiyatlar da katlanarak arttý.
Ve reis fermaný verdi: Depolarý basýla, kelleleri tez vurula.
Bu fermanýn arkasýndan, ‘Vatandaþ düþmanlarýna ölüm’ diyerek coþa gelmeden önce bir durup düþünmekte fayda var.
Zira kelleler vurulduktan sonra iþin ucunda soðan bulamamak, bin piþman olmak da var!
VURULAN, ÞER ODAKLARI ÝLE FIRSATÇI HAÝNLER MÝ?
Arka arkaya haberler geliyor.
- Ankara’nýn Polatlý ilçesinde depolar basýldý ve ‘soðan stoklarý’ yakalandý.
- Çorum Vergi Dairesi Müdürlüðü ekipleri, Alaca ilçesinde, ilçenin büyük çaplý üreticisi konumundaki kiþilere ait olan depolara baskýn düzenledi.
Haberler geldikçe iktidar medyasý da patlatýyor.
- Þer odaklarý Türkiye’ye operasyon yapýyor, soðan ittifaký payanda oluyor!
- Gýda üzerinden gelen operasyonlarla millet soðan üzerinden maniple edilmeye çalýþýlýyor.
- Ayný operasyon 7 Haziran öncesi de yapýlmýþ soðan ve patates fiyatlarý uçmuþtu.
Daha neler neler?..
Soralým o zaman: Depo basma uygulamasý þer odaklarýný mý vuruyor?
Yolumuzu, “Ne zaman bitecek bu ülkenin tarýmdaki cehaleti?” isyanýnýn sahibi tarým yazarý Ali Ekber Yýldýrým’dan þu alýntý aydýnlatsýn!
Hasattan sonra soðanýn depoya konulmasý gerekiyor. Nisan 2019’a kadar hasat yok, iyi ki depoda soðan var, olmasa ne yiyeceðiz?
Operasyona isyan edenlerden bir diðer isim Polatlý Ziraat Odasý Baþkaný Zekai Köseoðlu da üç önemli konuda kamuoyunu aydýnlatýyor.
Bir; depolama iþleminde bir sorun var mý?
- Soðan hububat gibi biçimi yapýldýktan hemen sonra pazara inmez. Ürünün önce depolanýr. Ardýndan belirli aralýklarla, arz ve talep göz önüne alýnarak, pazara çýkarýlýr.
Ýki; bu yýl her zamankinden farklý bir uygulama söz konusu mu?
- Sektörün uygulamasý her yýl ayný. Stokçuluk yapmak veya ürünü satmamak gibi bir durum söz konusu olamaz.
Üç; soðanýn ne kadarý depoda?
- Polatlý’da üretilen ürünlerin önemli bir kýsmý satýldý.
Bu bilgileri veren Baþkan Köseoðlu da önemli bir tespitte bulunuyor: “Baskýnla köylünün gelecek sene soðan ekmekten caymasýnýn da yolu açýlmýþ oldu”.
Uzman tarým yazarý ve ziraat odasý baþkanýnýn verdiði bilgiler ve yaptýðý tespitler gösteriyor ki...
Depo basma operasyonu ‘þer odaklarýný’ deðil seneye ekmekten vazgeçmek durumunda býrakýlan üreticiyi ve birkaç ay sonra (ithalat sopasý devreye sokulmazsa) soðan bulamayacak olan vatandaþý vuruyor.
SOÐANI KÝM ÇÜRÜTTÜ?
Aylar önce ‘Ürün azalacak, fiyatlar artacak’ diye uyarý gelmiþti.
Uyarýyý yapan Ziraat Mühendisleri Odasý Genel Baþkaný Özden Güngör’dü.
Güngör diyordu ki...
- Türkiye’de tarýmsal üretimde kullanýlan gübrelerin yüzde 90’ý yurt dýþýndan ithal ediliyor. Zirai ilaç da öyle.
- Kurlardaki artýþ dýþarýdan gelen gübre ve zirai ilaçlarýn fiyatlarýný uçurdu. Çiftçinin bu maliyeti kaldýrmasý zor. Çiftçi; tarým ilaçsýz, gübresiz ‘Allah ne verirse’ zihniyetiyle üretim yapacak.
- Gübre az atýlýnca verim düþecek, daha az ürün elde edilecek dolayýsý ile fiyatlar artacak.
- Ýlaç atýlmayýnca ürünleri bazý hastalýklar vuracak.
Güngör’ün dedikleri soðanda aynen yaþandý. Ýlaç atýlamamasý soðanda hastalýða yol açtý. Eksik gübre kullanýmý verim kaybýna, daha az ürün elde edilmesine yol açtý.
Bütün uyarýlarý ve uzmanlarýn görüþlerini görmezden gelen Cumhurbaþkaný diyor ki...
“Ondan sonra ‘Hastalýklý çürüdü’ diyorlar. Sen çürüttün bunlar havasýz kalýrsa tabii ki çürüyecek.”
Ýyi de...
Neden depo suçlu olsun ki?
Soðan ilk defa depoda durmuyor lakin ilaç ilk defa atýlamýyor!
HALKA PAHALI ÜRÜN YEDÝREN KÝM?
“...’Patatesleri soðaný stokluyorsunuz’ dedim, bundan sonra aldýðýmýz ihbarlar sebebiyle bütün bu stoklarýn yapýldýðý depolarý basacaðýz. Kimse benim halkýma pahalý ürün yedirme hakkýna sahip deðildir”.
Bir halk kahramanýna ait deðil bu sözler.
Sözün sahibi Cumhurbaþkaný.
Söz en yetkili aðýzdan gelince haliyle sormak gerek: Halka pahalý ürün yediren kim?
Cevaptan önce birkaç veri paylaþalým.
* ‘Amonyum Sülfat’ gübresinin ortalama fiyatý, bir yýlda yüzde 226 artarak, ton baþýna 617 TL’den 1400 TL’ye çýktý.
* Ýç Anadolu Bölgesi’ndeki çiftçilerin yoðunlukla kullandýðý ‘Diamonyum Fosfat’ (DAP) gübresinin tonu bir yýl önce 1493 TL’den satýlýrken yüzde 214 artarak ton fiyatý 3 bin 200 TL’ye ulaþtý.
* ‘Potasyum ve Nitrat’ bazlý gübrelerde artýþ yüzde 100’ün üzerinde.
* Ýthal edilen ham maddelerden zirai ilaç fiyatý da yüzde 100 arttý.
Girdi fiyatlarýndaki artýþlar böyle peki ya destekler?
2017 yýlýnda mazot desteði artýrýlýnca gübre desteði tüm ürünler için dekar baþýna 4 TL olarak sabitlendi.
2018’de 4 TL gübre desteði aynen kaldý.
Destek sabit kaldý, gübre fiyatlarý ise yüzde 100 ile 250 arasýnda zamlandý.
Buna can mý dayanýr.
Haliyle üretim azaldý.
Ýç Anadolu’nun en önemli soðan üretiminin yapýldýðý Ankara Polatlý’dan paylaþalým.
2017’de...
90 bin dekarlýk alanda üretim yapýldý.
Bu yýl ise...
60 bin dekarlýk alanda.
Ekilen alan üçte bir oranýnda azaldý.
Türkiye genelinde ise...
Ziraat Mühendisleri Odasý verilerine göre...
Soðan üretim alanlarý 13 yýlda yüzde 37 azaldý.
Bu verilerin ardýndan soðan fiyatýndaki artýþýn en büyük sebeplerini þöyle sýralayabiliriz: Ekim alanlarýnýn düþmesi. Üretim maliyetinin artmasý, hastalýk sebebiyle ürünün iyice azalmasý.
Ýlaçtan gübreye tüm girdilerde Türkiye’yi dýþa baðýmlý hale getirip, üretim maliyetinin artýþýna yol veren kim?
Üreticiye yetersiz destek verip üretemez hale getiren kim?
Ýþte o özne her kimse, vatandaþa pahalý ürün yediren de o!
SOÐAN EKMENÝN, KUMAR OLDUÐU BÝR ÜLKE!
Çiftçinin, üretimden pazarlamaya uzanan yolculukta ürününü koruyan bir örgütü de yok.
Tek çaresi, o yýl ürünün para etmesi.
Çoðu zaman, ‘Acaba bu yýl hangi ürün para eder’ diye toto oynar çiftçi. Ve çoðunlukla da kaybeder.
Örneðin 2014 yýlýnda ekti fakat soðan fiyatý üzdü. Çiftçi totoyu tutturamadý. Bir yýl sonra ekimi azalttý fiyatlar arttý çiftçinin yüzü güldü.
2017 yýlýnda düþük rakamlara satýlýnca, hatta elde kalýp dökülünce zarar eden çiftçi bu yýl soðan ekimini azalttý.
Buna bir de... Olumsuz hava þartlarý, hastalýk gibi faktörler eklenince, bu yýl fiyatlar sýk sýk fýrladý.
Fiyatlarýn artýðýný görünce bu yýl neden soðan ekmediðini sorduðum Merzifonlu bir çiftçinin þu cevabý, çiftçinin durumunu anlamak açýsýndan oldukça aydýnlatýcý: “Soðanýnýn para ettiði bir yýl vardýr. O yýlý bulmak lazým. Lakin o yýlý bulmak kumar oynamak gibidir. Bu yýl borcum çoktu, kumar oynamayý göze alamadým”.
Kumar oynamayý göze alýp soðan eken çiftçinin, kumarda kazanýnca tepesine çökmenin çözüm deðil, çiftçiyi tarladan uzaklaþtýrmak olduðu çok açýk deðil mi?
Olmasý gereken çiftçinin tepesine çökmek deðil!
Programlama yapmak...
Ýyi depolama þartlarý saðlamak...
Üretimi teþvik edecek, çiftçiyi güçlendirecek bir destek politikasý hayata geçirmek!
Bunlarý yapmak yerine depo basmak...
Hedef þaþýrtmaktan, sorumluluðunuzu gizlemekten baþka bir anlam ifade etmediði gibi...
‘Ucuz yedireceðiz’ deyip ithalatýn önünü açan politikanýz da, ülke tarýmýnýn altýna oymaktan baþka sonuç vermiyor.
Ýthalatla terbiye etmeye çalýþtýðýnýz hayvancýlýk sektöründe görüldüðü üzere...
Yem fiyatlarý ile baþ edemeyen, zarar eden besiciler hayvanlarýný kesime gönderiyor.
Bir kez daha vurgulayalým ki...
Bu dönem depolarda 80-90 bin ton soðan bulunmasý, ‘fýrsatçý stokçuluk’ diye adlandýrýlamaz.
Devlet zoruyla depolarý boþaltýp soðaný piyasaya sürmek fiyatý kýsa bir süre düþürse de,
sonrasýnda piyasada soðan kalmaz fiyat artar. Ýthalat devreye girer.
Çiftçi de önümüzdeki yýl soðan ekmez.
‘Vatandaþýn ekmeðine el uzatanlara göz yummayýz’ diyen iktidar yetkililerine duyurulur.
KIÞIN FÝYATLAR YÝNE TIRMANACAK!
Hükümet Hal Yasasý’ný yenileyip. komisyonculuðu kaldýrarak gýda fiyatlarýný düþüreceðini iddia ediyor.
Gýda tedarik zinciriyle oynayarak, gýda komiteleri kurarak, esnafa baský yaparak gýda fiyatlarýný düþürmek tam bir hayal!
Zira fiyatlarý artýran asýl sebeplere dokunmuyor.
Asýl sebeplere gelince...
Ýkisini hemen sýralayalým.
Birincisi, arz kýtlýðý: Üretici yetersiz destek ve yüksek üretim maliyeti altýnda üretimden kaçýyor. Bunlar saðlanmadan üretimi artýrmak da, fiyatlarý düþürmek de mümkün deðil!
Ýkincisi, talep patlamasý: Bu ülkede 3.5 milyon Suriyeli’nin yaný sýra, Orta Asyalý, Afrikalý vs. 5-6 milyon insan bulunuyor. Milyonlarca turist geliyor. Lakin ortada bu talep patlamasýna cevap verecek bir tarým politikasý yok. Olmadýðý müddetçe de fiyatlar düþmez.
Ne kadar depo basarsan bas, Hal Yasasý çýkarýrsan çýkar, kýþýn soðan fiyatlarý yine týrmanacak!
ÇÝFTÇÝ DÖKERKEN SORUN YOK TUTARKEN PROBLEM ÖYLE MÝ?
Aralýk 2011.
Ýþte bir ‘Soðan çiftçisi, ürünü tarlada býraktý’ haberi...
Ankara’nýn Polatlý Ýlçesindeki soðan çiftçisi bu yýlki ürününü tarlada býraktý. Üretilen 500 bin ton soðanýn 200 bin tonu tarlada kaldý. Plansýz ekim ve ihracatýn azalmasý soðan çiftçisini maðdur etti.
Mayýs 2012.
Bir ‘Soðan çöpe gitti’ haberi
Polatlý’da 90 bin dönümlük alanda soðan ekimi yapan çiftçi de umduðunu bulamadý. Ürünün para etmediðini belirten çiftçiler boþ arazilere döktüler.
Aralýk 2017.
Bir ‘Þanlýurfa’da ürenler satýlmayýp döküldü haberi.
Beyçeri Mahallesi’nde soðan eken çiftçiler, soðanlarý satamayýnca tonlarca soðaný mahallede boþ araziye döktü.
Bu haberlerin ardýndan kimse çiftçiye sahip çýktý mý?
Hayýr!
Ürünü dökerken sorun etmeyenler, çiftçi elinde tutarken sorun ediyor. Olacak iþ deðil.
Haber: Bülent FALAKAOÐLU
Haber kaynaðýna ulaþmak için lütfen týklayýnýz.