GDO'YA HAYIR PLATFORMU

Son bir yýldýr yazýlý ve görsel basýnda GDO'YA HAYIR PLATFORMU'nun bileþenleri çok þey söyledi, onlarca makale yayýnladý. Bilinçlendirme kampanyalarý düzenledi, çiftçileri ve tüketicileri uyardý. Açlýðýn eþitsiz gelir daðýlýmýndan kaynaklandýðýný vurguladý. Ayný zaman zarfýnda Türkiye Cumhuriyeti Tarým Bakanlýðý bünyesinde bir yasa tasarýsý taslaðý üzerinde bu tartýþmalar yapýlýyordu. Yasa tasarýsý taslaðýnýn adý: Ulusal Biyogüvenlik Kanun tasarýsý. Taslaða zemin hazýrlayan çalýþmalara baktýðýmýzda biyogüvenlik hukukunun, þirketlerin çýkarlarýný gözeterek hazýrlanacaðý belliydi. Ancak gerek ulusal hazýrlýklarýn gerekse de uluslararasý düzenlemelerin GDO'LU (GENETÝÐÝ DEÐÝÞTÝRÝLMÝÞ ORGANÝZMA) ÜRÜNLERÝN TÜRKÝYE'de serbest dolaþýmýný zorunlu kýldýðý söylenemezdi.

Taslaða hukuki meþruiyet saðlayan, Biyolojik Çeþitliliðin Korunmasýna Dair Sözleþmenin eki niteliðinde olan ve Türkiye'NÝN DE ONAYLAYARAK YÜRÜRLÜÐE KOYDUÐU CARTAGENA BÝYOGÜVENLÝK PROTOKOLÜNÜN DAYANDIÐI ÝHTÝYATÝLÝK PRENSÝBÝNE GÖRE DE ÜLKELER GDO'lu ürünleri üretmek, daðýtmak, pazar açmak zorunda deðillerdi. Bu ilkeye göre: Güvenlik konusunda bir bilimsel bilgi ya da uzlaþý eksikliði olduðunda, ülkelerin GD organizmalarýn ithalatýný ve kullanýmýný yasaklama ya da sýnýrlandýrma hakký vardýr.

Mevcut tasarýyý hazýrlayanlarýn iddiasýna göre ise Cartagena Sözleþmesini imzaladýðýmýza göre böyle bir yasa çýkartmamýz gerekiyordu. Evet, biyogüvenlik sistemine ihtiyaç duyduðumuz kesin. Bu sistemi iþletecek bir kuruma da gereksinim var. Yasa tasarýsý eðer sadece bu sistemi kurmak gibi bir amaç edinmiþse, ki tasarý taslaðýnýn amaç maddesinde bu dile getiriliyor. Neden Transgenik ürünlerin zararsýz olduðuna dair bilimsel ve toplumsal bir mutabakat saðlanmadan GDO'LU ÜRÜNLERÝN ÜRETÝMÝNE, DAÐITIMINA, ÝÞLENMESÝNE, PAZARLANMASINA ÝZÝN VERÝLÝYOR? BÝLÝNDÝÐÝ GÝBÝ BÝYOGÜVENLÝK SÝSTEMÝ HANGÝ TOPLUMSAL SINIFIN ÇIKARLARINI KORURSA KORUSUN, GIDA GÜVENLÝÐÝ, ÝNSAN, HAYAN, VE BÝTKÝ SAÐLIÐI ÝLE ÝLGÝLÝ TÜM DÜZENLEMELERÝ ÝÇÝNE ALACAK ÞEKÝLDE OLUÞTURULMALIDIR. BUNA KARÞIN HAZIRLANAN TASARI TASLAÐINDA NE GIDA EGEMENLÝÐÝ, NE GIDA GÜVENLÝÐÝNE ÝLÝÞKÝN DOÐRUDAN BÝR DÜZENLEME VAR. BU KADAR DA DEÐÝL ELBETTE. ÝNSAN HASTALIKLARININ TEÞHÝS VE TEDAVÝSÝNDE KULLANILAN TIBBÝ ÜRÜNLER ÝLE VETERÝNER TIBBÝ ÜRÜNLERÝ KANUN KAPSAMI DIÞINDA TUTULARAK BÝYOGÜVENLÝK SÝSTEMÝ BAÞTAN, ÝÞLEMEZ BÝR ZEMÝNE OTURUYOR. TASLAKLA ÝLGÝLÝ DÝÐER BÝR ÖNEMLÝ NOKTADA YASAKLARIN DÜZENLENDÝÐÝ 11. MADDEYE ÝLGÝLÝ. BU MADDENÝN B BENDÝNE GÖRE, ''GDO VE ÜRÜNLERÝNÝN, BEBEK ÜRÜNLERÝ ÝLE KÜÇÜK ÇOCUK EK BESÝNLERÝNDE KULLANILMAK ÜZERE ÖZELLÝKLE GELÝÞTÝRÝLMÝÞ OLANLAR HARÝÇ, BEBEK MAMALARINDA VE KÜÇÜK ÇOCUK EK BESÝNLERÝNDE KULLANIMI, BU TÜR ÜRÜNLERÝ ÝÇEREN BEBEK MAMALARININ VE KÜÇÜK ÇOCUK EK BESÝNLERÝNÝN ÝTHALATI VE ÜLKE ÝÇÝNDE DAÐITIMI YASAKTIR.'' DENÝYOR. BU MADDENÝN GDO'lu ürünlerin riskleri konusunda bir itiraftan baþka bir þey olmadýðý açýk: Küçük çocuklar yemesin ama yetiþkin insanlar tüketebilir anlayýþý nasýl bir insan metabolizmasý algýsýndan besleniyor acaba? Küçükler için zararlý olduðu savlanan besinler neden büyüklere zarar vermiyor?

Yine yasaklar baþlýðýyla düzenlenen maddenin c bendine göre, ''biyolojik çeþitlilik ve genetik kaynaklarýn korunmasý amacý için belirlenmiþ genetik çeþitlilik merkezleri ile Korunan Alanlarýna ve organik tarým yapýlan alanlara risk deðerlendirmeye dayanarak belirlenecek mesafelerden daha yakýn mesafelerde GDO üretimi yasaktýr.'' Peki Türkiye'NÝN ULUSAL ÖLÇEKTE UYGULANAN BÝR BÝYOLOJÝK ÇEÞÝTLÝLÝK VE GEN KAYNAKLARINI KORUMA ACÝL EYLEM PLANI VAR MI? TÜRKÝYE'nin biyolojik çeþitlilik ve gen kaynaklarý envanteri hazýrlanmýþ mý? O halde bu madde nasýl uygulanacak, bir ülkenin gen kaynaklarý envanteri ve biyolojik çeþitlilik acil eylem planý uygulamasý olmadan yönetmeliklerle koruma alanlarý belirlenerek, yeni bir hukuksal komediye imza mý atýlacak?

Bu taslak tasarý yasalaþýr ve yürürlüðe girerse, önümüzdeki yýllarda çiftçilerimizi zor günler bekliyor. Transgenik tarým dýþýnda tarýmla uðraþanlarýn, transgenik tarýmdan uðrayacaklarý zararlar da sorumluluk nasýl tespit edilecek? Bu zararý kim ispat edecek? Sorularýna geleneksel hukuk mantýðý içinde yetersiz yanýtlar üreten tasarý taslaðý, transgenik ticaret yapan þirketleri izin iþlem ve prosedürlere uymadýklarý anda sorumlu tutarken sorumluluða iliþkin temel ilkelerin düzenlendiði 33. maddenin (e) bendinde illiyet baðýnýn kesildiði halleri göstermiþtir. Geleneksel hukuk kurallarý içinde kusur sorumluluðuna iliþkin illiyet baðýný kesen etkenler mücbir sebep, zarar görenin kusuru, 3. kiþinin kusurudur. Kusursuz sorumluluk ise kusur sorumluluðundan tamamen farklýdýr. GDO ve ürünleri için mücbir sebebin kabul edilebilir bir illiyet baðýný kesen sebep olmadýðý açýktýr. Ancak, GDO'LAR ÝÇÝN MÜCBÝR SEBEBÝN ÝLLÝYET BAÐINI KESEN NEDEN OLARAK KABUL EDÝLMESÝ DOÐA OLAYLARININ TAMAMININ MÜCBÝR SEBEP KAVRAMI ÝÇÝNDE ÞÝRKETLER TARAFINDAN ÝLERÝ SÜRÜLEBÝLMESÝNE OLANAK TANIR KÝ, BU DURUM MEVCUT MAHKEME KARARLARINA VE SORUMLULUK HUKUKUNUN ÝLKELERÝNE; ANAYASA'ya ve hukuk devletinin ilkelerine aykýrýdýr. Bu nedenle de illiyet baðýný kesen nedenler arasýnda mücbir sebep de sayýlarak taslak bir eliyle verdiðin, diðer eliyle almaktadýr.