<Ý>"SALT TEKNÝK BÝR ÇALIÞMA SÜRECÝNÝN, TÜRKÝYE'nin orta dönem çýkarlarýna aykýrý bir politika seçimi olacaðý bilinmelidir."

Gökhan GÜNAYDIN
(Ziraat Mühendisleri Odasý Baþkaný)

Avrupa Birliði Konseyi, Türkiye ile gerçekleþtirilecek müzakerelere iliþkin "Çerçeve Belge" yi 3 Ekim 2005 tarihinde kamuoyuna açýklamýþtýr. Çerçeve Belge'NÝN 3 NO'lu eki, görüþmelere konu olacak 35 müzakere baþlýðýna iliþkin bir liste vermektedir. Buna göre; "tarým ve kýrsal kalkýnma", "gýda güvenliði, hayvan ve bitki saðlýðý" ile "balýkçýlýk" olmak üzere üç müzakere baþlýðý, tarým sektörünü doðrudan ilgilendiren konular olarak öne çýkmaktadýr. Bunun yanýnda; dokuz müzakere baþlýðý, dolaylý olarak tarým sektörünü etkileyecek, ondaki geliþmelerden etkilenecektir. Avrupa Komisyonu kaynaklý bilgilere göre; tarým ve kýrsal kalkýnma konusunda tanýtýcý tarama süreci 5 Aralýk 2005 tarihinde baþlayacaktýr. Ancak aþaðýda belirtilen konular, AB ile yürütülecek görüþmelerde ortaya çýkacak sorunlarýn habercisi niteliðindedir:

• 6 Ekim 2004 tarihli "Ýlerleme Raporu", ayný tarihli "Etki Deðerlendirme Raporu", 17 Aralýk 2004 tarihli "Konsey Kararý" ve 3 Ekim 2005 tarihli "Müzakere Çerçeve Belgesi"nde tarým sektörünün sosyo-ekonomik özelliklerine iliþkin ortaya konulan belirlemeler,
• Avrupa Birliði Ortak Tarým Politikasý'NIN GÜNCEL YÖNELÝMLERÝ ÝLE TÜRKÝYE'nin kendi tarým sektöründen beklentilerinin örtüþmemesi ve bu alanda görülen "açýðýn" giderek artmakta oluþu,
• Türkiye'NÝN SEKTÖRE AKTARDIÐI DESTEK MÝKTARI ÝLE AB'nin destekleme düzey ve çeþitleri arasýnda görülen önemli farklýlýklar,
• Görüþmeleri yürütecek olan Tarým ve Köyiþleri Bakanlýðý'NIN ÝDARÝ KAPASÝTESÝNDE ORTAYA ÇIKAN AÞINIM.

ÖNCELÝKLE VE ÖNEMLE BELÝRTÝLMELÝDÝR KÝ, YAÞANACAK OLAN, GÜNLÜK KULLANIM DÝLÝNDE GEÇERLÝ OLAN VE TARAFLARIN KARÞILIKLI RIZALARININ UYUMLAÞTIRILMASINA YÖNELÝK BÝR UZLAÞMA ARAYAN "MÜZAKERE SÜRECÝ" DEÐÝLDÝR. TARIM SEKTÖRÜNDE GÖRÜÞÜLECEK OLAN, AB'nin tüzük (regulations), karar (decision), tavsiye (advice) ve görüþ (opinion) hiyerarþisinde baðlayýcýlýða sahip mevzuatýnýn Türkiye'YE AKTARILMASINA YÖNELÝK ZAMAN VE FÝNANSMAN PLANLAMASIDIR. TÜRKÝYE GÝBÝ, 39 MÝLYON HEKTAR ÝLE 25 ÜYELÝ AB'nin toplam tarým alanýnýn % 23'Ü ORANINDA TARIM ALANINA SAHÝP, TOPLAM ÝSTÝHDAMININ % 33'ü tarýmda çalýþan büyük bir ülkede, yukarýda ifade edilen iþin gerçekleþtirilebilmesi, hem Türkiye'NÝN ETKÝLÝ VE DOÐRU POLÝTÝKALAR ÝZLEMESÝ HEM DE TOPLULUÐUN, TIPKI DÝÐER ADAY ÜLKELERDE OLDUÐU GÝBÝ, SEKTÖREL SORUNLARI GÝDERÝP FARKLI YAPILARIN UYUMLAÞTIRILMASINA YÖNELÝK ÝRADE ORTAYA KOYMASI, BUNA YÖNELÝK YÖNETÝMSEL VE FÝNANSAL ARAÇLARI DEVREYE SOKMASI ÝLE OLANAKLIDIR. OYSA GÖRÜLMEKTEDÝR KÝ, AB BU ANLAMDA TAM TERSÝ BÝR TUTUM ÝZLEMEKTEDÝR. MÜZAKERE ÇERÇEVE BELGESÝ, TIPKI 17 ARALIK 2004 TARÝHLÝ KONSEY KARARI'nda olduðu gibi, tarým sektörü, yapýsal politikalar ve kiþilerin serbest dolaþýmýna yönelik "uzun geçiþ dönemleri", "derogasyonlar", "özel düzenlemeler" ve "kalýcý koruma hükümleri" getirilebileceðini; serbest dolaþým alanýnda üye devletlere azami rol verileceðini ifade etmektedir. Buna karþýlýk Türkiye'NÝN TALEP EDEBÝLECEÐÝ GEÇÝCÝ TEDBÝRLER BAÐLAMINDA; GEÇÝÞ DÖNEMLERÝ KISA VE AZ SAYIDA OLACAK, BÝRLÝÐÝN KURAL YA DA POLÝTÝKALARINA BÝR DEÐÝÞÝKLÝK GETÝRMEYECEK, BUNLARIN SAÐLIKLI ÝÞLEYÝÞÝNÝ BOZMAYACAK VE REKABETE BÜYÜK ÖLÇÜDE ZARAR VERMEYECEKTÝR.

BU BAÐLAMDA, TÜRKÝYE TARIM SEKTÖRÜNÜN TOPLULUÐA GETÝRECEÐÝ YÜK VE SORUNLARDAN UZAK KALMA KONUSUNDA AÇIK BÝR ÇABA SERGÝLEYEN VE BU ALANDA BÝR SORUMLULUK ALMAKTAN KAÇINAN AB, MALÝ ALANDA DA BENZER BÝR TUTUM SERGÝLEMEKTEDÝR. AB, TARIM VE KIRSAL KALKINMA ÖNLEMLERÝNE HALEN YILDA 42 MÝLYAR EURO DÜZEYÝNDE HARCAMA YAPMAKTADIR. OYSA, GENÝÞLEME ÖNCESÝ TARIM YARDIMI DÜZEYÝ, YILDA 520 MÝLYON EURO ÝLE SINIRLANDIRILMIÞTIR. GENÝÞLEMEDEN TARIMA AKTARILAN FON MÝKTARI ÝSE, EN ÇOK 3.4 MÝLYAR EURO / YIL ÝLE SINIRLI KALMIÞTIR.

"BÜTÇE DENGELEYÝCÝLER" POLÝTÝKALARI ÇERÇEVESÝNDE, ÝLERÝYE YÖNELÝK OLARAK, GENÝÞLEME POLÝTÝKALARININ BÝRLÝÐE MALÝYETÝNÝ SÜREKLÝ OLARAK KONTROL ETME VE ÝNDÝRGEME EÐÝLÝMÝ ÝÇÝNDE OLAN AB'nin, ne bugün ne de 3 Ekim 2005 tarihli Müzakere Çerçeve Belgesi'NDE SÖZÜ EDÝLEN VE 2014'ten itibaren baþlayacak olan döneme iliþkin olarak oluþturulacak Mali Çerçeve'DE, TÜRKÝYE'nin tarým müktesebatýna yönelik olarak ortaya çýkacak maliyeti karþýlamaya istekli olmadýðý açýktýr.

Batý kaynaklý hesaplamalar, Türk tarýmýnýn AB'YE UYUMUNUN, YILDA 20 MÝLYAR EURO'nun üzerinde bir kaynaða gereksinim duyduðunu ortaya koymaktadýr. Buna karþýlýk, böyle bir kaynaðýn tarýma ayrýlmasý konusunda ne AB ne de mevcut Hükümet'ÝN BÝR PLANININ OLMADIÐI AÇIKTIR. YUKARIDA AÇIKLANMAYA ÇALIÞILAN GERÇEKLERÝN ORTAYA KOYDUÐU TABLO, SÜRECÝN TÜRKÝYE ÝÇÝN VAHÝM SONUÇLARA GEBE OLDUÐUNU ORTAYA KOYMAKTADIR.

ÞÖYLE KÝ; GEREKLÝ MALÝ YARDIM YAPILMADAN GERÇEKLEÞTÝRÝLEBÝLECEK OLASI BÝR ÜYELÝKTE, TARIMA YÖNELÝK KALICI DEROGASYONLARIN KALDIRILMASI HALÝNDE; AB ORTAK TARIM POLÝTÝKASI'nýn üç temel ilkesinden "Mali Dayanýþma" dýþýnda kalan diðer ikisi olan "Pazar Birliði" ve "Topluluk Tercihi" nin iþlemesiyle; "Etki Deðerlendirme Raporu" nda da belirtildiði gibi, yalnýzca yaþ meyve ve sebze, fýndýk, koyun eti ve bakliyat alt sektörlerinin rekabetçi olabileceðini, diðer alanlarda ise AB tarýmsal ürünlerinin Türkiye pazarýný dolduracaðýný öngörmek zor deðildir...

Bunun yanýnda, DÝE rakamlarý ile ortaya konulan kýrsal yoksulluk verileri, mutlak yoksul oranýný % 9.3, göreli yoksul oranýný % 21.8 olarak belirlemektedir. Böyle bir ortamda, iç ticaret hadlerinin sürekli tarým aleyhine geliþimi, kýrsal alanda yaþayanlarýn büyük bir kopuþla kentlerin varoþlarýna doðru yönelmesi sonucunu doðuracaktýr. Ýþte bu ortamda, iþsizlik ortalamasý % 8 olan AB, kiþilerin serbest dolaþýmýna kalýcý derogasyon getirerek, bu alanda üye devletlere azami bireysel rol tanýyarak, tarýmdan kopacak 6 milyon iþgücünün, aileleri ile birlikte doðuracaðý sorunlarý Anadolu coðrafyasýna hapsetmek istemektedir.

Bu baðlamda, tarým yanýnda serbest dolaþýma ve yapýsal politikalara getirilebileceði ifade edilen kalýcý derogasyonlar ve ilk kez bir aday ülkeye uygulanan "Birliðin hazmetme kapasitesi", tarým sektöründen dolayýmlanan konulardýr. Bu durum, "Kopenhagh kriterlerinin yerini tarým kriterleri aldý" yolundaki açýklamamýzýn gerekçesini oluþturmaktadýr.

Yine aday ülkelerden yalnýzca Türkiye'YE UYGULANAN BÝR BAÞKA YAPTIRIM, HER MÜZAKERE BAÞLIÐININ AÇILMASINDA VE KAPATILMASINDA, ÜYE ÜLKELERÝN ONAYLARININ ZORUNLU TUTULMASIDIR. BU DURUM, "TARIM VE KIRSAL KALKINMA", "GIDA GÜVENLÝÐÝ, HAYVAN VE BÝTKÝ SAÐLIÐI" ÝLE "BALIKÇILIK" OLMAK ÜZERE TARIMLA ÝLGÝLÝ ÜÇ MÜZAKERE BAÞLIÐINDA, 25 ÜYE ÜLKEDEN TOPLAM 150 ONAYIN GEREKLÝ OLDUÐUNU ORTAYA KOYMAKTADIR. TEKNÝK ÇALIÞMALARIN ÖTESÝNDE, SÝYASÝ DEÐERLENDÝRMELERÝN ÖNE ÇIKTIÐI ORTAMDA, BU ONAYLARIN ALINMASINDA OLUÞABÝLECEK ZORLUKLARI ÖNGÖRMEK ZOR DEÐÝLDÝR... KALDI KÝ, ÝLGÝLÝ AB BELGELERÝNDE SÖZÜ EDÝLEN; "MÜKTESEBATI ÜSTLENME KAPASÝTESÝNÝ TAM OLARAK YERÝNE GETÝREMEMESÝ DURUMUNDA, MÜMKÜN OLAN EN KUVVETLÝ BAÐLA TOPLULUK YAPILARINA DEMÝRLEMESÝ SAÐLANACAKTIR" ÝBARESÝ, AVUSTURYA'nýn 3 Ekim sürecinde gösterdiði çabalarýn maddi temelinin kurgulandýðýna iliþkin açýk bir gösterge niteliðindedir. Tüm bu çerçeve içinde, AB sürecinin siyasi ­ sosyal ve ekonomik içeriðinden uzak, "salt teknik" bir çalýþma sürecinin, Türkiye'NÝN ORTA DÖNEM ÇIKARLARINA AYKIRI BÝR POLÝTÝKA SEÇÝMÝ OLACAÐI BÝLÝNMELÝDÝR.