MERKEZ� VE YEREL Y�NET�M "REFORMLARININ", TARIMSAL KAMU Y�NET�M�, KAMU �ALI�ANLARI VE GENEL OLARAK TARIM SEKT�R� �ZER�NE OLASI ETK�LER�

Anasayfa
Liste
MERKEZ� VE YEREL Y�NET�M "REFORMLARININ", TARIMSAL KAMU Y�NET�M�, KAMU �ALI�ANLARI VE GENEL OLARAK TARIM SEKT�R� �ZER�NE OLASI ETK�LER�

MERKEZ� VE YEREL Y�NET�M "REFORMLARININ", TARIMSAL KAMU Y�NET�M�, KAMU �ALI�ANLARI VE GENEL OLARAK TARIM SEKT�R� �ZER�NE OLASI ETK�LER�

GENEL MERKEZ ( )
30.06.2008 (Son G�ncelleme: 30.06.2008 18:41:55)

G�khan G�NAYDIN ^(*)

Giri�

59. H�k�met‘in haz�rlad�� ve T�rkiye Cumhuriyeti‘nin Devlet yap�s�nda �ok �nemli de�i�iklikler yaratmaya aday �e�itli yasa tasar�lar�, kamuoyunun g�ndemine yerle�mi� durumdad�r.

S�rekli yeni versiyonlar� "piyasaya" s�r�len bu tasar�lar, (i) Kamu Y�netimi Temel Kanunu Tasar�s�, (ii) Merkezi �dare �le Mahalli �dareler Aras�nda G�rev, Yetki ve Kaynak Payla��m� �le Hizmet �li�kilerinin Esaslar� Hakk�nda Kanun Tasar�s�, (iii) Kamu Sermayeli �irketler Hakk�nda Kanun Tasar�s� olarak say�labilir.

Eyl�l 2003 Ay�‘nda Parlamento‘ya getirilece�i bildirilen Yasa tasar�lar�, d�zenleme iddias�n� ta��d�� alanlar�n geni�li�i ve �nemi dikkate al�nd��nda, t�m y�nleriyle incelenmeye de�erdir. A�a��da, her �� tasar�n�n �zelde tar�msal kamu y�netimi ve kamu �al��anlar�na, genelde ise tar�m sekt�r�ne olas� etkileri analiz edilmeye �al��lacakt�r.

1 - Anayasa‘ya Ayk�r�l�k Sorunu

7.11.1982 tarihinde 2709 say�l� Yasa ile kabul edilen Anayasa‘n�n "C. Tar�m, hayvanc�l�k ve bu �retim dallar�nda �al��anlar�n korunmas�" ba�l�kl� 45. maddesi h�km� aynen ��yledir;

Devlet, tar�m arazileri ile �ay�r ve meralar�n ama� d�� kullan�lmas�n� ve tahribini �nlemek, tar�msal �retim planlamas� ilkelerine uygun bitkisel ve hayvansal �retimi art�rmak maksad�yla, tar�m ve hayvanc�l�kla u�ra�anlar�n i�letme ara� ve gere�lerinin ve di�er girdilerinin sa�lanmas�n� kolayla�t�r�r.

Devlet, bitkisel ve hayvansal �r�nlerin de�erlendirilmesi ve ger�ek de�erlerinin �reticinin eline ge�mesi i�in gereken tedbirleri al�r."

G�r�ld�� gibi, Anayasal dayana�� uyar�nca, tar�m alanlar�n�n korunmas�, tar�msal �retimin planlanmas�, girdilerin sa�lanmas�, tar�msal �retimin art�r�lmas�, �reticinin �r�n�n�n katma de�erine sahip ��kaca�� bir pazarlama yap�s�n�n olu�turulmas�.. kamusal u�ra�� alanlar� olup, say�lan g�revler devlet taraf�ndan yerine getirilir.

Buna kar��l�k KYTK⁽¹⁾ tasar�s�n�n �nceki versiyonlar�nda tar�m sekt�r� ile ilgili olarak, yaln�zca, "ulusal ve b�lgesel d�zeyde �evrenin, ekolojik dengenin ve g�da g�venli�inin korunmas� ve geli�tirilmesi hizmetleri" merkezi y�netimin yetki, g�rev ve sorumluluk alan�na b�rak�lm��, bunun d��ndaki �al��ma alanlar� "mahalli ve m��terek mahiyetteki g�rev ve hizmetler" olarak kabul edilerek yerel y�netimlere b�rak�lm��t�r (KYTK Tasar�s�, May�s versiyonu, madde 4 ve 5)⁽²⁾.

Ad� ge�en tasar�n�n Haziran versiyonu ise, tar�mla do�rudan - dolayl� ili�kili ilgili hi�bir belirlemeyi, merkezi y�netimin g�rev ve yetkileri aras�nda saymamaktad�r. (KYTK Tasar�s�, Haziran versiyonu, madde 6 ve 7). "Mahalli idarelerin g�rev, yetki ve sorumluluklar�" ba�l�kl� madde, mahalli - m��terek ihtiya�lara ili�kin her t�rl� g�rev ve hizmet ile merkezi idare taraf�ndan y�r�t�lmesi �ng�r�lenler d��ndaki g�rev ve hizmetlerin, yerel y�netimler taraf�ndan yerine getirilece�ini ifade etmektedir (KYTK Tasar�s�, Haziran versiyonu, madde 8).

Bu ba�lamda, tasar�n�n, May�s versiyonundaki a��k belirlemeyi terk etmesine kar��l�k, Haziran versiyonunda z�mnen olmak �zere, tar�m hizmetlerini "mahalli - m��terek ihtiya�lara ili�kin" hizmetler b�t�n� olarak de�erlendirdi�i ve yerel y�netimlere devretti�i anla��lmaktad�r. B�ylelikle, her defas�nda tar�m sekt�r� ile ilgili daha olumsuz h�k�mler i�eren tasar� versiyonlar�n�n t�m�n�n, bu y�n�yle Anayasa‘ya ayk�r� oldu�u saptanmal�d�r.

2 - Tar�msal Kamu Y�netimi ve Kamu �al��anlar� �zerine Olas� Etkiler

Tasar�lar�n getirdi�i d�zenlemelerle, Tar�m ve K�yi�leri Bakanl��‘n�n merkez te�kilat� daralt�lmakta, ta�ra te�kilat� il �zel idarelerine devredilmektedir. �al��anlar ise, "Kamu �al��an�" stat�s�nden ��kar�lmaktad�r.

Halen Tar�m ve K�yi�leri Bakanl�� (TK�B) Merkez Te�kilat� yap�s� a�a��daki gibidir;

Ana Hizmet Birimleri (Tar�msal �retim ve Geli�tirme Genel M�d�rl��, Koruma ve Kontrol Genel M�d�rl��, Te�kilatland�rma ve Destekleme Genel M�d�rl��, Tar�msal Ara�t�rmalar Genel M�d�rl��, D�� li�kiler ve Avrupa Toplulu�u Koordinasyon Dairesi Ba�kanl��)
Dan��ma ve Denetim Birimleri
Yard�mc� Hizmet Birimleri
�lgili Kurulu�lar (Toprak Mahsulleri Ofisi Genel M�d�rl��, Tar�m ��letmeleri Genel M�d�rl��, �ay ��letmeleri Genel M�d�rl��)
Ba�l� Kurulu�lar (Tar�m Reformu Genel M�d�rl��, Atat�rk Orman �iftli�i M�d�rl��, K�y Hizmetleri Genel M�d�rl��)

Ta�ra Te�kilat� ise, 81 �l M�d�rl��, 802 �l�e M�d�rl��, 894 K�y Grubu Tar�m Merkezi, 56 Tar�msal Ara�t�rma Kurulu�u, 20 �retme �stasyonu M�d�rl��, 1 Antalya Beymelek Su �r�nleri �retim ve Geli�tirme Merkezi M�d�rl��, 1 Ankara Tar�msal Ekonomi Ara�t�rma Enstit�s� M�d�rl��, 1 Ankara Tar�m Alet Makinalar� Test Merkezi M�d�rl��, 1 Adana Zirai �retim ��letmesi ve Personel E�itim Merkezi M�d�rl��, 1 Ankara Zirai �retim ��letmesi, Personel ve Makine E�itim Merkezi M�d�rl��, 1 Ankara Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi M�d�rl��, 2 Tohum Sertifikasyon Test M�d�rl��, 7 Zirai Karantina M�d�rl��, 39 �l Kontrol Laboratuvar M�d�rl��, 6 Tahafuzhane ve G�mr�k Veteriner M�d�rl��, 20 Okul, 8 El Sanatlar� E�itim Merkezi M�d�rl�� ve Enstit�s�, 11 Buca Karacabeyi Fidan ve Fide Test Merkezi M�d�rl��, 1 Ankara Merkez �kmal M�d�rl��, 1 �anl�urfa G�neydo�u Anadolu Projesi E�itim Yay�m ve Ara�t�rma Merkezi M�d�rl��, 1 �stanbul Zirai �la� Kontrol �stasyon M�d�rl�� ve 1 Ankara Zirai �la� ve Toksikoloji Merkezi M�d�rl��

KYTK Tasar�s�, daha birka� ay �nce �evre Bakanl�� ile birle�tirilmi� olan Orman Bakanl��‘n� bu yap�dan ay�rarak Tar�m ve K�yi�leri Bakanl�� ile birle�tirmekte ve Bakanl��n ad�n� "Tar�m ve Orman Bakanl��" olarak de�i�tirmektedir. Ad� ge�en Bakanl�k, tasar� ekindeki II Say�l� Cetvel‘de yer almakta, dolay�s�yla ta�ra te�kilat� olmayan bir Bakanl�k niteli�ine d�n��t�r�lmektedir.

Tasar�ya g�re, "Tar�m ve K�yi�leri Bakanl�� ta�ra te�kilat�n�n g�rev ve yetkileri ile ara�t�rma enstit�leri, okullar, laboratuvarlar, devlet �retme �iftlikleri, haralar, di�er �retim merkezleri bina, ara�, gere�, ta��n�r ve ta��nmaz mallar�, alacak ve bor�lar�, b�t�e �denekleri ve kadrolar� ile birlikte olmak �zere personeli il �zel idarelerine devredilecek"⁽³⁾ , devir ve tasfiye en ge� bir y�l i�erisinde ger�ekle�tirilecek, atanacak personel ile devredilecek ta��n�r ve ta��nmaz mallar, ilgili yerel y�netimin ihtiyac� dikkate al�narak belirlenecektir.⁽⁴⁾

Ayr�ca K�y Hizmetleri Genel M�d�rl�� kald�r�lacak⁽⁵⁾ , KHGM‘n�n g�rev ve yetkileri, ara�, gere�, her t�rl� ta��n�r ve ta��nmaz mallar�, bunlara ait �deneklerle birlikte �stanbul d��nda il �zel idarelerine, �stanbul ilinde ise bu hizmetleri il hudutlar� dahilinde yapmak �zere �stanbul B�y�k�ehir Belediyesi‘ne devredilecek olup, tasfiye ve devir i�lemleri �� ay i�inde ger�ekle�tirilecektir.⁽⁶⁾ KHGM merkez te�kilat� personeli Tar�m ve K�yi�leri Bakanl��‘na, �stanbul d��ndaki ta�ra te�kilat� personeli bulunduklar� illerdeki il �zel idarelerine, �stanbul‘da ise �stanbul B�y�k�ehir Belediyesi Ba�kanl��na kadro ve pozisyonlar� ile birlikte devredilmi� ve bunlar da ba�kaca bir i�leme gerek kalmaks�z�n bu kadro ve pozisyonlara atanm�� say�l�r".⁽⁷⁾

Ta�ra te�kilat� olmayan Bakanl�k, hizmetlerini nas�l y�r�tecektir ? Bu sorunun yan�t�n�, Tasar� kapsam�ndaki maddelerden bulmak olanakl�d�r. Tasar� h�k�mlerine g�re, "Kamu kurum ve kurulu�lar� kanunlarla yetkili ve g�revli k�l�nmad�klar� alanlarda i�letme kuramaz, mal ve hizmet �retimi yapamaz, bu ama�la personel, bina, ara� ve gere� ve kaynak tahsis edemez".⁽⁸⁾ Ayr�ca, "merkezi idare ve mahalli idarelerin yetkili organlar�n�n karar� ile uygun g�r�len g�rev ve hizmetler, ilgileri itibariyle �niversitelere, noterlere, kamu kurumu niteli�indeki meslek kurulu�lar�na, alan�nda uzmanla�m�� sivil toplum �rg�tlerine devredilebilir. Hizmetlerin devrine ili�kin esas ve usuller Bakanlar Kurulunca ��kar�lacak y�netmelikle d�zenlenir.⁽⁹⁾

Bu durumda, TK�B Merkez Te�kilat� "ulusal ve b�lgesel d�zeyde �evrenin, ekolojik dengenin ve g�da g�venli�inin korunmas� ve geli�tirilmesi hizmetleri" ni yapacak, ta�ra te�kilat� ise t�m�yle il �zel idarelerine devredilecektir.

Tasar� h�km�n�n ger�ekle�mesi, TK�B‘n� kol ve bacaklar�ndan yoksun, i�i bo� bir g�vdeye d�n��t�recek, i�levsizle�tirerek t�m�yle tasfiyesine zemin haz�rlayacakt�r.

Yukar�da da s�ylenildi�i gibi, tar�m hizmetleri merkezi planlamaya dayal�, havza baz�nda �al��ma gerektiren, �zel uzmanl�k bilgisine gereksinim g�steren hizmetler olup, bunlar�n il �zel idarelerine devredilmesi, ama�land�� s�ylenilenin tam aksine, tar�m hizmetlerinin etkinlik ve verimlili�ini b�y�k �l��de geriye g�t�recektir.

Tasar�lar�n kamu �al��anlar� �zerindeki etkisi ise, stat� ve kazan�lm�� haklar�n kayb� �eklinde kendisini g�sterecektir.

Tasar�n�n �ng�rd�� personel sistemi, "kamu hizmetlerinin gerektirdi�i nitelik ve say�da, esnek, liyakata dayal� istihdam� esas alan, sade, performans de�erlendirmesine m�sait, �effaf" t�r (KYTK Tasar�s� ge�ici madde 8).

D�zenlemelerden etkilenecek tar�msal kamu y�netimi �al��anlar�, a�a��daki tabloda g�sterilmektedir.

Tablo 1: Tar�msal Kamu Y�netiminde Fiili �stihdam
			��i			Genel Toplam
	Memur	S�zle�meli	S�rekli	Ge�ici	Toplam	Genel Toplam
Tar�m ve K�yi�leri Bk. l��	31.136	70	11.170	730	11.900	43.106
K�y Hizmetleri Gen. Md.	6.367	1	47.842	-	47.842	54.210
Atat�rk Orman �iftli�i	77	-	139	241	380	457
Tar�m Reformu Gen. Md.	559	-	25	-	25	584
TOPLAM	38.139	71	59.176	971	60.147	98.357

Kaynak : Devlet Personel Ba�kanl��, Kamu Personeli, Temmuz - Eyl�l 2002 verilerinden t�retilmi�tir.
Not : Tablo, ilgili kamu y�netimlerindeki dolu kadro durumunu g�stermektedir.

Bu h�k�mlerin a��k anlam�, 100.000‘e yak�n tar�m sekt�r� kamu �al��an�n�n, siyasete iyice yaslanm�� yar� siyasi -yar� b�rokrat diye tan�mlanabilecek bir yap�n�n objektifli�ine (!) dayal� "performans �l��t�" k�l�c�n�, her y�l s�zle�me yenileme d�nemlerinde enselerinde hissederek ya�amalar� ger�e�idir.

H�k�m ayn� zamanda, �rt�k olarak, kamu �al��an� say�s�n�n azalt�laca��n� da belirtmektedir. "T�rkiye‘de Devlet b�y�kt�r" sapt�rmacas�n� bir tarafa b�rakarak salt dolu - bo� kadro kar��la�t�rmas� yapmak bile, tar�m alan�nda g�revli kamu �al��an� say�s�ndaki geriye gidi�i a��k�a g�zler �n�ne sermektedir.

Tablo 2: Tar�msal Kamu Y�netiminde Bo� Kadro Durumu
	Memur		S�zle�meli		��i		Toplam
	Say�	Oran(%)	Say�	Oran(%)	Say�	Oran(%)	Say�	Oran(%)
Tar�m ve K�yi�leri Bk. l��	14606	32	43	38	2391	17	17040	28
K�y Hizmetleri Gen. Md.	3638	36	17	94	3693	7	7348	12
Atat�rk Orman �iftli�i	74	49	-	-	1397	78	1471	76
Tar�m Reformu Gen. Md.	567	50	-	-	1	4	568	49
TOPLAM	18.885	50	60	46	7.482	11	26.427	27

Kaynak : Devlet Personel Ba�kanl��, Kamu Personeli, Temmuz - Eyl�l 2002 verilerinden t�retilmi�tir.

Tablodan da okunaca�� zere, tar�msal kamu y�netiminde toplam kadronun % 27‘si bo� durumdad�r. Bu oran, memur kadrosunda % 50‘ye kadar ��karken, i��ilerde % 11 d�zeyinde kendisini g�stermektedir.

Tar�msal kamu y�netiminde �al��anlar�n u�rayaca�� daha b�y�k olumsuz etki ise, Bakanl�k �al��an� olmaktan ��k�p, yerel y�netimler (il �zel idareleri) �al��an� stat�s�ne ge�i�leridir. Bu durum, ku�kusuz bir�ok hak kayb�n� ve istihdam g�venli�indeki a��n�m� beraberinde getirecektir.

3 - K�y Hizmetleri Genel M�d�rl��, �stanbul B�y�k �ehir Belediyesi ve �l �zel �darelerine Devredilmektedir.

Tasar�n�n �ng�rd�� d�zenlemeye g�re, kald�r�lacak K�y Hizmetleri Genel M�d�rl��‘n�n g�revleri, personel, ara�, gere�, her t�rl� ta��n�r ve ta��nmaz mallar�, bunlara ait �deneklerle birlikte �stanbul d��nda il �zel idarelerine, �stanbul ilinde ise bu hizmetleri il hudutlar� dahilinde yapmak �zere �stanbul B�y�k�ehir Belediyesi‘ne devredilecek olup, tasfiye ve devir i�lemleri �� ay i�inde ger�ekle�tirilecektir (KYTK Tasar�s� madde 70 ve ge�ici madde 2; M�YT ge�ici madde 1).

KHGM �al��anlar�nda ve makine park�nda, 1980‘lerin ortalar�ndan itibaren �nemli geriye gidi�ler g�r�lmektedir.

KHGM‘n�n 1985 - 2002 y�llar� aras�nda memur kadro say�s� 10.240‘tan 6.496‘ya; i��i say�s� ise 65.327‘den 49.941‘e gerilemi�tir. Kamu �al��anlar�n�n stat� ve �al��t�klar� yer itibar�yla da��l�m� a�a��da verilmektedir;

Tablo 3: KHGM Personel Yap�s� (01.01.2002)
	MEMUR	��	S�ZLE�MEL�	TOPLAM
MERKEZ	674	836	1	1511
TA�RA	5822	49105	1	54928
TOPLAM	6496	49941	2	56439

Makine park� ise, 1990 y�l�ndaki 28.002 adetlik d�zeyinden, 2002 y�l�nda 18.300 adete kadar inmi�tir.

�zelle�tirme, yaln�zca kamu kurum ve kurulu�lar�na ait i�letmelerin �zel ki�i ve kurulu�lara devredilmesi/sat�lmas� olmay�p, "ta�eronla�ma ya da emanet i�lerin azalt�larak i�lerin �zel ki�i ve kurulu�lara yapt�r�lmas�" da bir �zelle�tirme y�ntemidir. Karayollar�, K�y Hizmetleri ve Devlet Su ��leri Genel M�d�rl�kleri, yap�lar� ve hizmet alanlar� gere�i sat�larak �zelle�tirilemeyece�i i�in, bu kurulu�lar� �zelle�tirmenin yolu, bu kurulu�larca yerine getirilen hizmetlerin m�teahhitlere ve ta�eronlara yapt�r�lmas�d�r.

K�y Hizmetleri Genel M�d�rl��‘n�n kapat�larak �l �zel �darelerine devri sonucu hizmet alanlar�n�n �zelle�tirilmesi ve yerelle�tirilmesi ile belli kesimlere yeni ��kar alanlar� a��lmas�n� ama�lamaktad�r. KHGM‘nin kapat�lmas�n�n yarataca�� sorunlar ve kapat�lma nedenlerini k�saca incelersek; a) yerel siyasi bask�lar artarak kaynaklar plans�zca ve savurganca kullan�lacak, b) b�lgesel e�itsizlik ve dengesizlik sorunu b�y�yecek, c) toprak ve su kaynaklar�n�n belirlenmesi, korunmas� ve y�netimi i�in, �lke b�t�n�nde planlamalar ve havza baz�nda uygulamalar yap�lamayacak, d) tar�msal desteklerin kald�r�ld�� s�re�te, Devletin T�rk �ift�isine dolayl� olarak verdi�i son destek arazi toplula�t�rma hizmetleri istenilen d�zeyde ve nitelikte verilemeyecek, e) K�y Hizmetleri Genel M�d�rl��‘n�n kendi personeli ve donan�m� ile k�rsal kesime hizmet g�t�r�rken, g�rev alan�na giren ve ihaleli sisteme g�re �ok daha ucuza mal etti�i hizmetlerin parasalla�t�r�lmas� sa�lanarak, k�rsal altyap� hizmetlerinin t�m�yle ihaleli olarak ger�ekle�tirilmesiyle do�acak pazar� yerli ve yabanc� �zel sekt�r dolduracakt�r.

4 - Bir�ok Kurulu� �zelle�tirilmekte Ya da Kald�r�lmaktad�r.

Tasar�lar�n �ng�r�lerine g�re; Tar�msal Kamu Y�netiminde yer alan ya da dolayl� olarak tar�msal i�leve sahip a�a��daki kurulu�lar �zelle�tirilecek;

Tar�m ��letmeleri Genel M�d�rl��,
T�rkiye �eker Fabrikalar� A.�. Genel M�d�rl��,

A�a��daki kurulu�lar ise kald�r�lacakt�r;

T�rkiye Zirai Donat�m Kurumu A.�. Genel M�d�rl��,
Tar�m Reformu Genel M�d�rl��,
Devlet Su ��leri Genel M�d�rl��,
GAP �daresi Ba�kanl��

Belirtilen Kurulu�lar girdi �reten, tar�msal altyap�y� d�zenleyen, tar�m �r�nlerini i�leyen Kurulu�lard�r. Ba�ka bir deyi�le bu kurulu�lar�n kald�rma / �zelle�tirme adlar� alt�nda tasfiyesi, tar�m sekt�r�n�n tohum - g�bre - mekanizasyon - su - arazi toplula�t�rma - �r�n i�leme - y�netim gibi kamusal desteklerden yoksun kalmas� anlam�n� ta��makta olup, bu geli�me, tar�m�n ��k��n� radikal bir �ekilde h�zland�rma sonucunu do�uracakt�r.

5 - K�T‘lerin tamam�, Kamu Sermayeli �irketlere D�n��t�r�lmektedir.

T�rkiye K�T yap�s�, Kamu �ktisadi Kurulu�u ve �ktisadi Devlet Te�ekk�l� yap�s�ndan olu�maktad�r. "Kamu Sermayeli �irketler Hakk�nda Kanun Tasar�s� Tasla��", K�T‘leri, �zelle�tirmenin bir �n basama�� olarak, �zel hukuk h�k�mlerine tabi, ekonomik alanda ticari esaslara g�re faaliyet g�steren kamu sermayeli �irketlere d�n��t�rmektedir. Bunlar, "uygun �artlarda �zelle�tirme program�na al�nacak veya tasfiye edilmelerini sa�layacak kurallar belirlenecektir (KS�K Tasar�s� madde 1 ve 2).

Tasar�, K�T �al��anlar�na ili�kin d�zenlemeler de �ng�rmektedir. Buna g�re, Kamu Sermayeli �irket personeli rejimi, esas olarak 1475 say�l� �� Kanunu h�k�mlerine uyarl� olacakt�r. Ancak Kanun‘un y�r�rl��e girdi�i tarihte 5434 say�l� Emekli Sand�� Kanunu‘na tabi olanlar, stat� de�i�tirmeyi reddettiklerinde, bu kadrolar�nda �al��maya devam edecekler; bu kadrolar herhangi bir �ekilde bo�ald��nda iptal edileceklerdir.

Bu durumda, Emekli Sand��‘na tabi kadrolu - s�zle�meli �al��anlar�n �zerinde do�acak �� Yasas� stat�s�ne ge�i� zorlama - dayatmalar�n� tahmin etmek zor de�ildir. Ayr�ca, art�k K�T‘lerde b�yle bir stat� tesis etmek de olanaks�z hale gelecektir.

Bu d�zenlemelerden etkilenecek kamu personeli yap�s�na ili�kin de�erlendirmeler ise ��yledir;

Ekim 2002 ay� itibariyle, T�rkiye‘nin 95 K�T‘inin toplam 453.243 �al��an� bulunmakta olup, bunun % 39.6‘s�n� s�zle�meli personel (179.698 ki�i), % 38‘ini i��iler (173.135 ki�i), % 14.6‘s�n� kapsam i�i personel (66.222 ki�i), % 3.8‘ini kapsam d�� personel (17.364 ki�i) ve % 3.8‘ini memurlar (17.240 ki�i) olu�turmaktad�r.

S�z� edilen K�T‘lerin 15‘i tar�msal K�T‘lerden olu�maktad�r. Bunlar�n �al��an da��l�m� ve K�T toplam� ile olan kar��la�t�rmas� a�a��daki tabloda verilmektedir;

Tablo 4: Genel K�T‘lerle Kar��la�t�rmal� Olarak Tar�msal K�T‘lerde kamu �al��an� yap�s�
	I Say�l� Cetvel	II Say�l� Cetvel	��i			Genel Toplam
	I Say�l� Cetvel	II Say�l� Cetvel	S�rekli	Ge�ici	Toplam	Genel Toplam
�ay ��letmeleri Gen. M�d.	463	818	67	800	867	2148
Tar�m ��letmeleri Gen. Md.	191	944	2070	3020	5090	6225
�stanbul G�bre San.A� G.M.(6)	-	-	494	-	494	988
T�rkiye G�bre San. A�. G.M.	175	382	52	975	1027	1584
Gemlik.G�bre San. A� G.M.	24	160	465	19	484	668
K�tahya G�bre San.A� G.M.	26	73	564	579	1143	1242
Samsun G�bre San.A� G.M.	22	133	339	774	1113	1268
Et ve Bal�k �r�nleri A� G.M.	110	372	439	1092	1531	2013
T.Zirai Donat�m A� G.M.	101	132	275	221	496	729
Ziraat Bankas� GM	3406	30746	109	-	109	34261
T�rkiye �eker Fabrikalar� A� GM	370	3907	6560	2693	9253	13530
Adapazar� �eker Fab.A� GM	6	47	1573	1409	2982	3035
K�tahya �eker Fab.A� GM	9	47	243	453	696	752
Toprak Mahs�lleri Ofisi GM	260	4308	363	476	839	5407
TEKEL GM	442	4476	15579	12628	28207	33125
15 TARIMSAL K�T TOPLAMI	5605	46545	29192	25139	54331	106975
95 K�T TOPLAMI	16824	179698	118695	54440	173135	453243
TARIMSAL K�T ORANI (%)	% 33	% 26	% 25	% 46	% 31	%24

Kaynak: Devlet Personel Ba�kanl��, Kamu Personeli, Temmuz - Eyl�l 2002 verilerinden t�retilmi�tir.

Not:

G�lgelendirilmi� K�T‘ler, 399 say�l� KHK‘ye tabi olarak S�zle�meli personel �al��t�rmaktad�rlar.
Di�erleri, 4046b say�l� �zelle�tirme yasas�na tabidirler.
K�T‘lerde "memur" stat�s�, I ve III say�l� cetvele tabi olarak �al��anlardan olu�maktad�r. I say�l� cetvel 1-4 derecelerde kadro kar��l�� al��anlar�, III say�l� cetvel ise ayr�ld�klar�nda kadrolar� da kalkan s�zle�melileri ifade etmektedir. III say�l� cetvelde, T�rkiye‘nin 95 K�T‘inde yaln�zca 416
dolu kadro bulunmaktad�r. Say�lar�n�n azl�� nedeniyle, toplam da hesaba kat�lm��lard�r.
II say�l� cetvel s�zle�meli personeli ifade etmektedir.
S�rekli ve ge�ici i��iler, �� Kanunu �er�evesinde imzalanan Toplu �� S�zle�melerine tabi olarak �al��maktad�rlar.
Tar�msal K�T‘lerde Kapsamd�� ve Kapsami�i personel yaln�zca �stanbul G�bre Sanayi A.�. Genel M�d�rl��‘nde bulunmakta olup, say�lar� s�ras�yla 82 ve 412‘dir. Say�lar�n�n azl�� nedeniyle de�erlendirmeye al�nmam��lard�r.

G�r�ld�� gibi, tar�msal K�T �al��anlar�n�n b�y�k �o�unlu�u i��ilerden ve s�zle�meli personelden olu�maktad�r. 54.331 i��i toplam �al��an�n % 51‘ini olu�tururken, onlar� 46.545 s�zle�meli personel (toplam �al��an�n % 43‘�) izlemektedir. 16.824 memurun toplam tar�msal K�T �al��an�na oran� ise ancak % 15 d�zeyinde kalmaktad�r.

Yukar�da nitelik - nicelikleri verilen kamu �al��anlar�, tasar� �ng�r�leri ger�ekle�irse, kazan�lm�� haklar�n� ve stat�lerini yitirme tehlikesi ile kar�� kar��yad�rlar.

�zelle�timelerin alt sekt�rel etkileri ise, y�k�mla e�de�erdir. 1980‘lerin ortalar�nda ba�layan �zelle�tirme s�reci, tar�msal alanda birbirini izleyen �� evrenin ortaya ��kt��n� g�stermektedir.

�ncelikle kamu alandan �ekilmekte ve alan, �zel tekellerce doldurulmaktad�r. �stanbul sermayesi, yerel firmalar� sat�n almakta ve/veya kendisi i�in fason �retim yapar hale getirmektedir. Bu sermayenin merkezile�mesi s�recidir.
S�re�te �rg�ts�z k�yl� "�rg�tl�" sermaye ile kar�� kar��ya kalmakta ve k�yl�n�n s�m�r�lme d�zeyi artmaktad�r. Bu, eme�in yoksullu�unun derinle�mesi s�recidir.
Merkez kapitalizmin ya�am kayna�� olan �evre krizleri, yerli �irketlerin yabanc� �U�‘lere sat�lmas� sonucunu do�urmaktad�r. Bu ise sermayenin yabanc�la�mas� s�recine i�aret etmektedir.

Bu ba�lamda T�rkiye en temel �r�nlerde d��a ba��ml� hale gelmekte, �retim yap�lar� k�r�lmakta, t�ketici her ge�en g�n y�kselen bedellerle �U�‘lerin yo�urtlar�n�, makarnalar�n�, sular�n� sat�n almaktad�r. Dolay�s�yla kaybeden T�rkiye, kazanan �U�‘ler olmaktad�r.

SONU� VE GENEL DE�ERLEND�RME

"Devlet reformu" �al��malar�n�n �z�n�, sosyal devletten d�zenleyici - y�neti�imci devlete, yurtta� kavram�ndan m��teri kavram�na ve kamu yarar� ilkesinden piyasan�n belirleyicili�i ilkesine ge�i� temsil etmektedir. Bu felsefenin, devleti t�m �retim yap�lar�ndan uzak tutma amac� s�rpriz say�lmamal�d�r.

"Reform" �al��malar�n�n tar�m sekt�r�ndeki olas� etkileri, 1980‘li y�llardan bu yana ya�an�lanlar�n ��nda daha rahat analiz edilebilir. Bilindi�i gibi, 1984 y�l�nda "reorganizasyon" ad� alt�nda Tar�m Bakanl��n�n t�m kurmay birimleri (Ziraat ��leri, Zirai M�cadele, Hayvanc�l�� Geli�tirme, G�da ��leri, Veteriner ��leri, Su �r�nleri, Toprak Su Genel M�d�rl�kleri ..) kapat�lm��, bir�ok �zelle�tirmeler (Et ve Bal�k Kurumu, S�t End�strisi Kurumu, YEMSAN, Zirai Donat�m Kurumu ..) ger�ekle�tirilmi� ve sonu�ta 1980 sonras� s�recin y�k�lm�� tar�m sekt�r�, peri�an k�yl�s� ortaya ��km��t�r.

Bug�n benzer senaryolar, �ok daha kapsaml� olarak ortaya konulmaktad�r. Kalan tar�msal kamu y�netimi t�m�yle tasfiye edilmekte, kalan K�T‘ler �zelle�tirilmektedir. G�bre - �eker - �ay - t�t�n �zelle�tirmeleri sonras�nda piyasay� tutacak �U�‘ler �imdiden bellidir.

�l �zel idareleri �emsiyesi alt�nda yarat�lmaya �al��lan yerel derebeyi yap�s�n�n, tar�m sekt�r�ne yararl� olamayaca�� a��kt�r.

^(*) TMMOB Ziraat M�hendisleri ODASI Y�netim Kurulu Ba�kan�

⁽¹⁾ Kamu Y�netimi Temel Kanunu

⁽²⁾ May�s versiyonunun bu belirlemesine ili�kin olarak; " Tar�m hizmetleri, �retim planlamas�na dayal� - genellikle havza baz�nda y�r�t�len - t�m ulusun g�da g�vencesi ve g�venilirli�i ile ili�kili hizmetler oldu�undan, ‘mahalli ve m��terek mahiyette‘ olarak yorumlanamaz. Bu yoruma dayan�larak d�zenlenen h�k�mler, a��k�a Anayasa‘n�n 45. maddesi h�km�ne ayk�r�d�r. Nitekim Tasar�, ‘Anayasa‘n�n bu maddelerinde de�i�iklik gerekebilir‘ ifadesi ile Anayasa‘ya ayk�r�l�� kabul etmektedir" yorumunda bulunmu� idik.

⁽³⁾ (KYTK Tasar�s�, Haziran versiyonu, ge�ici madde 1, e bendi).

⁽⁴⁾ (KYTK Tasar�s�, Haziran versiyonu, ge�ici madde 1, son f�kra).

⁽⁵⁾ (KYTK Tasar�s�, Haziran versiyonu, madde 54).

⁽⁶⁾ (KYTK Tasar�s�, Haziran versiyonu, ge�ici madde 2).

⁽⁷⁾ (KYTK Tasar�s�, Haziran versiyonu, ge�ici madde 2).

⁽⁸⁾ (KYTK Tasar�s�, Haziran versiyonu, madde 5, i bendi).

⁽⁹⁾ (KYTK Tasar�s�, Haziran versiyonu, madde 10).

Okunma Say�s�: 1345

Payla�:

Facebook Twitter Whatsapp

T�m Raporlar

MERKEZ� VE YEREL Y�NET�M "REFORMLARININ", TARIMSAL KAMU Y�NET�M�, KAMU �ALI�ANLARI VE GENEL OLARAK TARIM SEKT�R� �ZER�NE OLASI ETK�LER�

�ubeler

H�zl� Ula��m

Sosyal Medya

E-Liste