DANIŞTAY 6. DAİRESİ, DALAMAN TİGEM'İN TURİZM BÖLGESİ İLAN EDİLMESİNE İLİŞKİN BAKANLAR KURULU KARARINI İPTAL ETTİ
T.C.
DANIŞTAY
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2005/999
Karar No : 2008/6166
Davacı: Tarım-İş Sendikası Genel Başkanlığı
Vekili : Av. Ahmet Vefa Güntürkün - Bankacı Sok. No:10 Kocatepe/ANKARA
Davacı Yanında Davaya Katılanlar: 1- TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Başkanlığı
Vekili : Av. Zühal Sirkecioğlu Dönmez - Bestekar Sokak No:49/5 Kavaklıdere/ANKARA
2- TEMA-Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı
Vekili : Av. Ömer Aykul- Süleymanbey Sokak No:1 Ergün Polat Apt. K:2 D:12 80820-Gayrettepe/İSTANBUL
3- Elif Yavuz, Selahi Yavuz, Döndü Yavuz, Nazmi Yavuz, Mehmet Yavuz, Ayşe Çelik, Asım Yavuz, Necmettin Yavuz, Süleyman Karabulut, Şengül Karabulut, Gökhan Karabulut, Volkan Karabulut, Dilek Karabulut, Bülent Yavuz, Melek Aygün, Nazmiye Yavuz, Yunus Yavuz, Zülfe Güçlü, Ümmü Yörük, Şerife Yavuz
Vekili : Av. Selva Kayadelen - Mithatpaşa Cad. No:411/3 (İşbankası Yanı) Güzelbahçe/İZMİR
Davalılar: 1- Başbakanlık - ANKARA
2- Kültür ve Turizm Bakanlığı - ANKARA
Davanın Özeti : 06.01.2005 günlü, 25692 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2004/8328 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının 2. maddesinin ekli II sayılı listesinin 6. sırasında "Muğla - Dalaman Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi" olarak ilan edilen kısmının iptaline karar verilmesi istenilmektedir.
Savunmaların Özeti : Dava konusu edilen Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi ilan edilen sınırlar içinde ülke ekonomisine katkı sağlaması, üretilen gayrisafi milli hasılasının arttırılmasının yanı sıra istihdam kapasitesinin artmasına imkan sağlamak amacıyla tarım arazilerinin korunmasına ilişkin alınan gerekli önlemlerin dikkate alınacağı, Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi ilanı ile tarım arazilerinin yok edileceğine ilişkin iddialarının Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi kavramı ile bağdaşmadığı, davanın reddi gerekeceği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi İsmet Can‘ın Düşüncesi : 06.01.2005 günlü, 25692 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2004/8328 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının 2. maddesinin ekli II sayılı isteğinin 6.sırasında "Muğla-Dalaman Kültür ve Turizm Bakanlığı‘nın Koruma ve Gelişim Bölgesi" olarak ilan edilen kısımların iptali istemiyle açılan davada yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen bilirkişi raporuyla dosyanın birlikte incelenmesinden dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna ulaşıldığından iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı Ahmet Arslan‘ın Düşüncesi: Dava, 6.1.2005 günlü, 25692 sayılı Resmi Gazete‘de yayımlanan 2004/8328 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının 2. maddesinin eki II sayılı listenin 6.sırasında "Muğla Dalaman Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi" olarak ilan edilen kısmının iptali istemiyle açılmıştır.
2634 sayılı Turizm Teşvik Kanununun 3.maddesinde, Kültür ve Turizm Koruma ve Geliştirme Bölgelerinin, tarihi ve kültürel değerlerin yoğun olarak yer aldığı ve/veya turizm potansiyelinin yüksek olduğu yöreleri korumak, kullanmak, sektörel kalkınmayı ve planlı gelişimi sağlamak amacıyla değerlendirmek üzere sınırları Bakanlığın önerisi ve Bakanlar Kurulu Kararıyla tespit ve ilan edilen bölgeleri ifade ettiği, 4. maddesinde de bu bölgelerin tespitinde; Ülkenin doğal, tarihi, arkeolojik ve sosyo-kültürel turizm değerleri, kış, av, su sporları ve sağlık turizmi ile mevcut diğer turizm potansiyelinin dikkate alınacağı hükme bağlanmıştır.
Dosyadaki bilgi ve belgeler ile yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen raporun birlikte değerlendirilmesinden, Muğla-Dalaman özelinde, korunması gereken doğal veriler ile sit alanları ve askeri alanların bulunduğu, bölgenin "koruma-gelişme bölgesi" şeklinde kullanıma ayrılması ve kullanım konusunda bir esneklik gösteren dava konusu sınır belirlemesinin ilgili bakanlıkların denetim ve sorumluluğu alanındaki alanlarla ilgili yetkilerin Kültür ve Turizm Bakanlığı‘na devri anlamına geldiği, Kültür ve Turizm Koruma ve Geliştirme Bölgesinin sınırlarının belirlenmesi ve planlama sürecinde yalnızca turizm gibi gelişim ve kullanma kavramlarının öne çıktığı bir anlayışla sınırlı kalınması, tam planlama bölgesi içinde ayrıntılı bir arazi kullanım planı geliştirilmemiş olması ve korunacak alanların büyüklük ve konumlarına değinilmemesinin önemli bir eksiklik olduğu, kamu mülkiyetindeki arsa ve araziler üzerinde öngörülen büyüklükteki gelişme kararını, Kanunun "Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişme Bölgesi" tanımında belirtilen koruma amacı ile bağdaştırabilme olanağının bulunmadığı, bölgenin tarımsal kesimi açısından büyük öneme sahip üretici bir tarım işletmecisinin, kaynak kullanımı açısından tüketime ve sınırlı bir turist kesimine yönelik bir kullanıma uygunluk ölçüsü ile değerlendirilmiş olmasının kamu yararına ve ülke çıkarlarına aykırı olduğu gibi 5403 sayılı Toprak Koruma Ve Arazi Kullanımı Kanununu da aykırı olacağı, orman arazilerinde öngörülen turistik yatırımların yapılması halinde orman arazileri tahrip olabileceği, bölgenin mutlak koruma özellikleri dikkate alındığında "Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişme Bölgesi" kullanımının tümüyle "turizm gelişme" kullanımına dönüşeceğinden dava konusu Bakanlar Kurulu kararında kamu yararı bulunmadığı sonucuna varıldığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, 6.1.2005 günlü, 25692 sayılı Resmi Gazete‘de yayınlanan 2004/8328 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının 2.maddesinin eki II sayılı listenin 6. sırasında Muğla Dalaman Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi" olarak ilan edilen kısmında kamu yararı bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu 6.1.2005 günlü, 25692 sayılı Resmi Gazete‘de yayımlanan 2004/8328 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının 2.maddesinin eki II sayılı listenin 6.sırasında "Muğla Dalaman Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi" olarak ilan edilen kısmının iptaline karar verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosya incelendikten sonra Elif Yavuz, Selahi Yavuz, Döndü Yavuz, Nazmi Yavuz, Mehmet Yavuz, Ayşe Çelik, Asım Yavuz, Necmettin Yavuz, Süleyman Karabulut, Şengül Karabulut, Gökhan Karabulut, Volkan Karabulut, Dilek Karabulut, Bülent Yavuz, Melek Aygün, Nazmiye Yavuz, Yunus Yavuz, Zülfe Güçlü, Ümmü Yörük ve Şerife Yavuz‘un davacı yanında davaya katılma istemi, görülmekte olan davada iptali istenilen "Muğla-Dalaman Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi" kapsamındaki bir kısım arazi yönünden mülkiyet iddiasıyla açmış oldukları davaların bulunması ve yörede tarımsal faaliyetlerini sürdürerek yaşayan belde sakinleri olmaları nedeniyle davanın sonucu ile yakından ilgisi bulunduğundan, kabul edilerek işin gereği görüşüldü:
Dava, 06.01.2005 günlü, 25692 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2004/8328 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının 2. maddesinin ekli II sayılı listesinin 6. sırasında "Muğla - Dalaman Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi" olarak ilan edilen kısmının iptali istemiyle açılmıştır.
06.01.2005 günlü 25692 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2004/8328 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının 2. maddesinin ekli II sayılı listesinin 6. sırasında "Muğla -Dalaman Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi" olarak ilan edilen kısmının iptali ve yürütmenin durdurulması istemiyle açılan davada, 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanununun 1.8.2003 günlü 25186 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 4957 sayılı Kanunla değişik 3. maddesi ile aynı Kanunun 37. maddesine dayanılarak çıkarılan 05.05.2004 günlü 25463 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişme Bölgeleri ile Turizm Merkezlerinin Belirlenmesine ve İlanına ilişkin Yönetmelik‘te öngörülen koşullara, şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararına uygun bulunup bulunmadığının incelenmesi amacıyla Dairemizin 16.01.2007 günlü kararı üzerine 07.05.2007 gününde Naip Üye Zeynep Yılmaz niyabetinde Prof. Dr. Melih Ersoy, Prof. Dr. Duran Taraklı, Doç. Dr.Çağatay Keskinok‘un katılımıyla oluşan bilirkişi kurulunca yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda hazırlanan raporda özetle;
Muğla-Dalaman özelinde, korunması gereken doğal veriler ile (tarımsal alanlar, ormanlar), sit alanları ve askeri alanların bulunduğu bir bölgenin, "koruma-gelişme bölgesi" şeklinde kullanıma ayrılmasını ve kullanım konusunda bir esneklik öngören dava konusu sınır belirlenmesinin, ilgili bakanlıkların denetimindeki ve sorumluluğundaki alanlarla ilgili yetkilerin Kültür ve Turizm Bakanlığı‘na devri anlamına geldiği, bu şekilde, korunacak doğal verileri olan somut bir yere ilişkin idari işlem ile ilgili bakanlıklar arasında yetki devrinin gerçekleştirildiği, bölgede arazi kullanımları yönüyle gelişme açısından değerlendirilmesi kesinlikle olanaklı olmayan alanların önemli bir ağırlık oluşturduğu, buna karşın dava konusu bölgeleme ile büyük bir bölümü- doğrudan alan kullanımları şeklinde bir gelişme açısından kullanılması olanaklı olmayan çok büyük bir alan üzerinde genel ve esnekliği olan bir kullanım kararı getirilerek belirsizlik üretildiği, dava konusu "koruma ve gelişme bölgesi," sınırının, Yasanın öngördüğü "sürdürülebilirlik" "koruma-kullanma dengesi", "koruma-gelişme dengesi" ilişkisinin sağlıklı biçimde oluşturulabileceği anlamlı bir bölgeyi tanımlayamadığı, dava konusu sınırlar içinde kalan koruma alanlarının nitelikleri dikkate alındığında Yasanın öngördüğü koruma-gelişme bölgesi kavramının uygulanabileceği alanlar kapsamına alınmasının olanaklı olmadığının gözlenebildiği, koruma alanları dışında kalan alanların turizm açısından kullanılabilirliği konusu bir yana bu alanların göreli olarak koruma alanlarına göre küçüklüğünün de "koruma-gelişme" şeklinde bir bölgelemeyi anlamsız hale getirmekte olduğu, alan kullanımları açısından yaratılan esnekliğin değerli tarım topraklarının yitirilmesi yanı sıra bölgenin ağırlıklı ekonomik uğraşısı olarak tarım sektörünün istihdam yapısını da olumsuz etkileyeceği, koruma önceliklerinin bulunduğu bu bölgede, Yasanın öngördüğü teşvik ve desteklerle yönlendirildiğinde ileride değerli tarım topraklarının yitirilmesi ve tarım sektörü aleyhine bir dengesizliğin yaratılmasının kaçınılmaz olduğu, dava konusu bölgede bu denli yoğun bir yatırım öngörülmesinin, Anayasa‘nın 169.maddesindeki "Devlet, ormanların korunması ve sahaların genişletilmesi için gerekli kanunları koyar ve tedbirleri alır" ve "Ormanlara zarar verebilecek hiçbir faaliyet ve eyleme müsaade edilemez," ilkelerine taban tabana zıt olduğu, bölgenin mutlak koruma özellikleri dikkate alındığında "Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişme Bölgesi" kullanımının tümüyle "turizm gelişme" kullanımına dönüşeceği, bölgenin tarımsal kesimi açısından büyük öneme sahip üretici bir tarım işletmesinin, kaynak kullanımı açısından tüketime ve sınırlı bir turist kesimine yönelik bir kullanıma uygunluk ölçütü ile değerlendirilmiş olmasının kamu yararına ve ülke çıkarlarına aykırı olduğu, orman arazilerinde öngörülen turistik yatırımların yaşama geçirilmesi durumunda, adacıklar şeklinde bugüne kadar nasılsa ulaşılabilmiş çam ormanlarının da ortadan kalkmasına neden olacağı, uyuşmazlık konusu Bakanlar Kurulu Kararının kamu yararına uygun olmadığı belirtilmiştir.
Yukarıda içeriği açıklanan bilirkişi raporu taraflara tebliğ edilmiş, rapora davalı idare tarafından yapılan itiraz uyuşmazlığın esasını etkiler nitelikte görülmemiştir.
Dosyadaki bilgi ve belgelerle bilirkişi raporunun birlikte değerlendirilmesinden, uyuşmazlık konusu 06.01.2005 günlü, 25692 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2004/8328 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının 2.maddesinin ekli II sayılı listesinin 6.sırasında "Muğla-Dalaman Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi olarak ilan edilen kısmında kamu yararı bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu işlemin iptaline, aşağıda ayrıntısı yer alan 4237,20 YTL yargılama giderleri ile davacı vekili lehine Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca takdir olunan 500,00 YTL vekalet ücretinin davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine, davacı yanında davaya katılanların yapmış olduğu yargılama giderlerinin üzerlerinde bırakılmasına, 08.10.2008 gününde oybirliğiyle karar verildi.
Başkan Bekir AKSOYLU
Üye Banu DİLÇİN
Üye Habibe ÜNAL
Üye Zeynep YILMAZ
Üye Tülin ÖZGENÇ