TOHUMCULUK SEKTÖRÜNDE YETKİLENDİRME VE DENETLEME YÖNETMELİĞİ'NİN BAZI MADDELERİNİN YÜRÜTMESİNİN DURDURULMASI İÇİN DAVA AÇTIK
YÜRÜTMENİN DURDURULMASI TALEPLİDİR
DANIŞTAY İLGİLİ DAİRESİNE
Sunulmak Üzere
DANIŞTAY BAŞKANLIĞINA
DAVACI : TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası
VEKİLİ : Av.Zuhal DÖNMEZ-Av.Devran MELİK SAATÇIOĞLU
TMMOB ZMO-Karanfil Sk. No:28/12 Kızılay-ANKARA
DAVALI : Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı-ANKARA
DAVA : 15.05.2009 tarih ve 27229 sayılı Resmi gazetede yayınlanan "Tohumculuk Sektöründe Yetkilendirme ve Denetleme Yönetmeliği"nin; 6.maddesinin 4/a ve b bentleri, 8.maddesinin 1/ç bendi, 10.maddesinin 2/a bendi, 11.maddesinin 1/b bendi, 12.maddesinin 2/a bendi, 14.maddesinin 1/b bendi, 15.maddesinin 2/a bendi, 16.maddesinin 1/b bendi, 17.maddesinin 2/a bendi, 20.maddesinin 1/b bendi, 22.maddesinin 4/a bendi , 24.maddesinin1/ b ve c bentlerinin ve 31.maddenin yürütülmesinin durdurulması ve iptali talebinden ibarettir.
AÇIKLAMALAR:
Kaynağını Anayasa‘nın 135.maddesinden alan Müvekkil Oda, Ziraat Mühendislerinin oluşturduğu üyelerinin tüm toplumsal, ekonomik ve mesleki sorunlarıyla doğrudan ilgilenmekle yükümlü kamu kurumu niteliğinde bir meslek kuruluşudur.
Ziraat mühendisliği hakkında çıkarılan 7472 sayılı yasa; Ziraat Mühendisleri mesleki iştigal veya ihtisas sahaları dahilinde olmak üzere, araştırma, ıslah, yetiştirme, toprak muhafaza, zirai mücadele, ziraat alet ve makineleri, bahçe mimarisi, toprak tasnifi, toprak, su, gıda, yem, kimyevi gübre, nebat tahlilleri, teknoloji, zootekni, zirai ekonomi gibi bilumum sahalara ait keşif, plan ve projeleri hazırlamaya ve tatbik etmeye, bütün bu sahalarda gerekli kontrol, muayene, ekspertiz, ehlivukuf işlerini görmeye, raporlar tanzim etmeye, zirai danışma büroları ve laboratuarları açmaya, hususi müessese ve işletmeler kurmaya ve idare etmeye veya bunların mesul müdürlüğünü ifaya salahiyetli olduklarını düzenlemiştir. Ziraat Mühendislerinin çalışma alanlarını belirleyerek, bu çalışma alanlarını yasayla hüküm altına almıştır.
24.01.1992 gün, 21121 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Ziraat Mühendislerinin Görev ve Yetkilerine İlişkin Tüzük‘te, genel çalışma alanları, görev ve yetkiler düzenlenmiş olup, bu yetki ve görevler arasında tüzüğün Tohumculuk başlıklı 3.maddesinde, "Orman bitkileri dışında bitki çeşitlerinin ıslahı, tohumluklarının üretimi, pazarlanması, ithal ve ihracı aşamalarında; tescil, kontrol, sertifikalandırma ve denetimi konularında faaliyet göstermek üzere kurulan işletmelerde bu faaliyetler, sorumlu teknik eleman olarak ziraat mühendisleri tarafından yürütülür" denilmektedir.
Resmi gazetenin 06.04.2005 tarih ve 25778 sayılı nüshasında yayımlanan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Ziraat Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliği‘ nin 6.maddesi‘nin (g) bendine göre de; Üyelerin hak ve yetkilerini savunmak, ortak gereksinimlerini karşılamak, mesleki uygulamaları kolaylaştırmak, mesleğin genel yararlara uygun olarak gelişmesini sağlamak ve bu yetkilerin kullanılabilmesini gerçekleştirmek üzere resmi ve özel kuruluşlarda girişimlerde bulunmak, Müvekkil Oda‘nın amaç ve görevleri arasında sayılmıştır.
Bu bağlamda Müvekkil Oda, üyelerinin hak ve yetkilerini savunmak için davaya konu yönetmeliğin, Ziraat Mühendislerinin yasalarla belirlenen haklarına aykırı gelen bir takım hükümlerini iptalini talep etmektedir.
Öncelikle Müvekkil Oda, yönetmelik taslağı üzerine davalı Tarım ve Köyişleri Bakanlığına başvurmuş, bazı hukuka aykırılıkları belirleyerek 646 Sayı ve 01.05.2009 tarihli görüş ve değerlendirmelerini Bakanlığa sunmuştur. Ancak davalı Bakanlık, bilime ve hukuka dayalı bu görüşleri dikkate almadan Yönetmelik hazırlıklarını tamamlamış,demokratik katılımcılık ilkesine aykırı bir tutum içinde davranarak iptali gereken işbu yönetmeliği yürürlüğe koymuştur. Müvekkil Oda‘nın, Davalı Tarım ve Köyişleri Bakanlığına sunduğu 646 sayı ve 01.05.2009 tarihli görüş ve değerlendirmelerinde; yönetmelik kapsamında serbest ziraat mühendislerinin yasal olarak Ziraat Mühendisleri Odasına üye olma zorunluluğunun göz ardı edildiği, bu hususun yönetmelik kapsamında dile getirilmediği, ayrıca tohum üretici belgesi, fidan, fide, süs bitkisi üretici belgesi başvurusu sırasında; gerçek kişiler için çalıştırdıkları ziraat mühendislerinin meslek odasına üye olduğuna dair belge, kamu tüzel kişisi dışındaki tüzel kişiler için çalıştırdıkları ziraat mühendislerinin meslek odasına üye olduğuna dair belge başvuru sırasında istenilen belgeler arasında yer almadığı, doku kültürüyle tohumluk üretici belgesinin verilmesi yada tohumluk bayi belgesi verilmesi sırasında da başvuruyu yapacak ziraat mühendislerinden meslek odasına üye olduğuna dair belge başvuru için yönetmelikte zorunlu hale getirilmediği hususu dile getirilmiştir. Buda gösteriyor ki yasal olarak çerçevesi çizilen odaya kayıt olma zorunluluğu yönetmelikle göz ardı edilmiştir. Tohum yetiştiricisi, fidan, fide ve süs bitkisi üreticisi doku kültürüyle tohumluk üreticisi ve tohumluk bayi sahipleri eğer özel sektör çalışanı ziraat mühendisiyse bu kişilerin bakanlığın vereceği eğitimlere değil de, Ziraat Mühendisleri Odasının düzenleyeceği eğitimlere katılması gerektiğini ve bu durumun yüksek yargı kararlarına da konu olduğu Müvekkil Odanın aynı tarih ve sayılı yazılı beyanlarında ifade edilmiştir.
"Tohumculuk Sektöründe Yetkilendirme ve Denetleme" yönetmeliği taslağı hazırlanırken, Ziraat Mühendisleri dışında, teknisyen ve teknikerlere de yetki tanınmıştır. Bu konuda Müvekkil Oda‘nın hazırlamış olduğu görüş ve değerlendirme yazılarında "Tohumculuk alanında ziraat mühendisleri münhasıran yetkili olup, teknisyen ve teknikerlere Ziraat Mühendisleriyle aynı yetkiyi tanıyan yasal bir düzenlemenin olmadığı" ifade edilmiş fakat bu husus da Bakanlık tarafından dikkate alınmayıp Yönetmelik yürürlüğe girmiştir.
Müvekkil Oda‘nın yönetmelik taslağıyla ilgili Bakanlığa sunmuş olduğu kapsamlı görüşlere rağmen ne yazık ki idare bu görüşleri dikkate almayıp Kanun ve ilgili mevzuata aykırı işbu yönetmeliği yürürlüğe koymuştur.
İPTAL NEDENLERİ
1.Yönetmeliğin 6. Maddesinin 4.fıkrasının (a) ve (b) bentleri iptal edilmelidir:
Yönetmeliğin altıncı maddesinin dördüncü fıkrasında; tohum üretici belgesi başvurusunda hangi belgelerin isteneceği belirtilmekte olup, meslek odasına kayıtlı olduğunu gösteren belge yer almamaktadır.Oysa 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu‘nun 33.maddesi; "Türkiye‘de mühendislik ve mimarlık meslekleri mensupları mesleklerinin icrasını iktiza ettiren işlerle meşgul olabilmeleri için ihtisasına uygun bir odaya kaydolmak ve azalık vasfını muhafaza etmek mecburiyetindedirler" hükmünü taşımaktadır.Bu doğrultuda yasa gereği Tohumculuk belgesi başvurucusu ister,serbest çalışan ziraat mühendisi olsun, isterse bir tüzel kişilikte çalıştırıldığı beyan edilen ziraat mühendisi olsun meslek odasına üye olduğunu gösterir belgenin başvuru sırasında istenilmesi gerekmektedir. Bu da şunu göstermektedir ki, davalı Bakanlık yönetmelik kapsamında çalışan serbest ziraat mühendislerinin yasal olarak Ziraat mühendisleri odasına üye olma zorunluluğunu göz ardı etmiştir.
Bu konuda Anayasa Mahkemesinin E.2007/66 K.2008/157 sayılı 06.11.2008 tarihli kararı kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına üye zorunluluğunu ortaya koyan emsal teşkil eden bir karardır. Anayasa Mahkemesi kararı özetle şöyledir; "5561 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası Anonim Şirketi ve Tarım Kredi Kooperatifleri Tarafından Kullandırılan toplu Köy İkrazatı/Grup Kredilerinden Doğan Kefaletin Sona Erdirilmesi Hakkında Kanun‘un" bir takım maddelerinin iptali için Anayasa Mahkeme‘sine dava açılmıştır. İptali istenen hükümde Tarım Bakanlığının çiftçi kayıt sistemine kayıtlı olan çiftçilerden, yapılacak olan her türlü ayni ve nakdi yardımlarda, tarımsal destekleme veya kredi kullanımlarında çiftçilik belgesi aranmaz hükmünü içermektedir. Çiftçilik belgesi bir kişinin çiftçilik faaliyetinde bulunup bulunmadığını tevsik eden bir belge olup, bu belge Ziraat Odaları ve Ziraat Odaları bulunmayan yerlerde Tarım İlçe Müdürlükleri tarafından verilmektedir. Hukukumuzda bazı meslekler için, mesleğe giriş, meslek mensuplarının hakları, mesleki yetkileri ve yükümlülükleri yasalarla belirlenmiştir. Ayrıca bu mesleklerin mensuplarını bünyelerinde toplayan mesleki kuruluşlar anayasanın 135.maddesinde, "Kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşları" olarak düzenlenmiştir. Mesleki kuruluşları yasayla düzenlenen mesleklerin verdikleri kamu hizmetinde düzeylerini korumak ve mesleğe mensup olanların ortak çıkarlarını kollamak ve aralarındaki dayanışmayı güçlendirmek için kurulurlar. Bu tür mesleki kuruluşların çok partili demokratik düzen içerisinde giderek etkili bir baskı grubu haline gelmeleri ve bu şekilde örgütlenen menfaat grupları arasındaki dayanışmanın toplum çıkarları aleyhine gelişmesi tehlikesi, bunların kamu hukuku kural ve usulleriyle yönlendirilmesini zorunlu kılmış ve sosyal bir olgu olarak öteden beri varlıklarını koruyabilmiş bu kuruluşları Anayasal bir kurum haline dönüştürmüştür. Bu nedenlerle, Anayasa‘nın 135.maddesi; meslek kuruluşlarını; belli bir mesleğe mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbiriyle ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere tüzelkişiliği bulunan kamu kuruluşları olarak tanımlamaktadır. Anayasanın 135.maddesinin 2.fıkrasında "Kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi teşebbüslerinde asli ve sürekli görevlerde çalışanların meslek kuruluşlarına girme mecburiyeti aranmaz" denilmektedir Bu hükmün karşıtından serbest meslek icra edenlerin meslek kuruluşlarına üyelikleri anayasal zorunluluk olarak görülmüştür. Anayasa Mahkemesinin emsal teşkil eden bu kararı, çiftçilerin yine bir meslek odası olan Ziraat odalarına üye zorunluluğunu ortaya koyan, hatta diğer meslek odalarına da atıfta yaparak, Avukatlık mesleğini yapmak isteyenler Barolardan, doktorluk mesleği yapmak isteyenler Tabipler odasından, tüccarlar Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinden, esnafların Türkiye esnaf ve sanatkarları Konfederasyonundan belge almaları gerekmektedir denilir. Dolayısıyla, serbest çalışan Ziraat Mühendislerinin kamu kurumu niteliğindeki bir meslek odası olan Ziraat Mühendisleri odasına üyeliği anayasal zorunluluktur. Anayasa mahkemesi serbest çalışanların kamu kurumu niteliğinde olan meslek kuruluşlarına kaydı zorunlu görmüştür. Aksi takdirde bu meslek kuruluşlarının üyelik ve aidat sorunuyla karşı karşıya kalacaklarını, anayasal görevlerini yerine getiremeyeceklerini belirtmiştir. Davaya konu yönetmelikte de, tohum üretici belgesi alımı sırasında Ziraat Mühendisleri Odasına üyeliği gösterir belgenin belirtilmemiş olması, Anayasa Mahkemesinin E.2007/66 K.2008/157 no.lu emsal teşkil eden kararında da değinildiği üzere, örtülü olarak üye ile Meslek Odası arasındaki bağın kaldırılması, koparılması ve işlevsizleştirilmesi gibi kamu yararına aykırı bir düzenlemeyi gündeme getirmektedir.
Anayasa Mahkemesinin yukarıda ayrıntılarıyla anlattığımız Ziraat odasına üyeliği zorunluluğunu ortadan kaldıran yasa maddesinin iptali kararından sonra, Tarım Bakanlığı Tarımsal Üretim ve geliştirme Genel Müdürlüğü 06.04.2009 tarih ve 0963 sayılı anlam veremediğimiz bir genelge yayınlamıştır. Genelgede, iptal kararı üzerine değişiklikten önceki hükümlerin yeniden yürürlüğe girmesi söz konusu olmadığı, 56661 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılmadan önceki hükümlerine istinaden çiftçilerden çiftçilik belgesi istenilmesi hususunda yasal bir zorunluluk bulunmadığı belirtilmiştir. Bu durum üzerine, Türkiye Ziraat Odaları Birliği genelgenin iptali ve yürütülmesinin durdurulması için Danıştay‘a başvurmuş, Danıştay 10.Dairesinin 2009/5090 Esas 15.05.2009 tarihli kararı doğrultusunda Tarım Bakanlığı,Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü‘nün 06.04.2009 tarih ve 0963 sayılı Genelge‘sinin yürütülmesinin durdurulmasına karar verilmiştir.
Ayrıca tohumla ilgili yürürlükte olan mevzuatlar incelendiğinde "Tohumlukları Perakende Satacakların Uyacağı Esaslar Hakkında Yönetmelik" dikkat çekicidir.Bu yönetmeliğin dördüncü maddesinde ; tohumluk bayiliği izni verilecek kişilerde aranacak şartlar belirtilmiştir. 15.05.1999 tarih ve 99/12771 K.sayıyla yönetmeliğinin dördüncü maddesinin (b) fıkrasına bir cümle eklenmiştir.Buna göre "Bu madde de yer alan ziraat mühendislerinin, Ziraat Mühendisleri Odasına kaydolmaları ve bununla ilgili belgeyi başvuru formuna eklemeleri şarttır".Tohumla ilgili mevcut düzenlemelerde ziraat mühendislerinin Ziraat Mühendisleri Odası‘na kaydı mevzuatla zorunlu hale getirilmişken ,iptalini talep ettiğimiz hükümde bu husus dile getirilmemiştir.
Görüldüğü gibi, 6235 Sayılı TMMOB 33.Maddesi ve Anayasa Mahkemesi, Danıştay kararlarına aykırı olan yönetmelik düzenlenmesinin iptali talep edilmektedir.
Davaya konu yönetmeliğin iptalini istediğimiz 6.maddenin 4.fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde ziraat mühendisleri dışında ziraat teknisyeni ve teknikerlere de yetki tanınmıştır. Ancak yönetmelikte çerçevesi çizilen tohumculuk alanında Ziraat Mühendisleri münhasıran yetkili olup, teknisyen ve teknikerlere Ziraat Mühendisleri ile aynı yetkiyi tanıyan yasal bir durum mevcut değildir. Şöyle ki; Ziraat Mühendislerinin Görev ve yetkilerine ilişkin Tüzüğün ikinci bölümünde Ziraat Mühendislerinin genel çalışma alanları görev ve yetkileri düzenlenmiştir. Bu bölümün tohumculuk başlıklı 3.maddesinde, "Orman bitkileri dışında bitki çeşitlerinin ıslahı, tohumluklarının üretimi, pazarlanması, ithal ve ihracı aşamalarında; tescil, kontrol, sertifikalandırma ve denetimi konularında faaliyet göstermek üzere, kurulan işletmelerde bu faaliyetler, sorumlu teknik eleman olarak ziraat mühendisleri tarafından yürütülür" denilmektedir. Dolayısıyla, ziraat mühendisleri tohum üretici belgesi almak konusunda münhasır yetkili olup, ziraat mühendisleri dışında teknisyen ve teknikerlere bu yetkiyi tanıyan yasal bir düzenleme mevcut değildir ve böyle bir düzenleme yasalarda yer almadığı halde, davalı idarenin teknisyen ve teknikerlere Ziraat Mühendisleriyle benzer yetkiler sağlaması hukuka aykırıdır ve iptali gerekmektedir. Ziraat Mühendisleri dört yıl eğitim alarak Ziraat Fakültelerinden mezun olan kişilerdir. Teknisyenler iki yılık yüksek okul mezunları, teknikerler de lise mezunu olan kişilerdir. Dolayısıyla, eğitim anlamında da farklı statülere sahiplerdir. Davalı İdarenin teknisyen ve teknikerlere Ziraat Mühendisleriyle benzer yetkiler sağlaması hukuka aykırıdır.
Davalı Bakanlık Anayasa gibi emredici bir yasayı, TMMOB Yasasını, Anayasa Mahkemesi ve Danıştay kararlarını dikkate almayarak,onlara aykırı işbu yönetmeliği yürürlüğe koymuştur.Bu nedenle kanunlara aykırı bu düzenlemenin iptali gerekmektedir.
2.Yönetmeliğin 8.Maddesinin 1/ ç bendi İptal edilmelidir.
Yönetmeliğin bu maddesinde tohum üreticilerinin yükümlülüklerinden bahsedilmiştir. Bu yükümlülükler arasında tohum üreticilerinin bakanlık tarafından davet edildikleri eğitim ve toplantılara katılmak hüküm altına alınmıştır. Bakanlığın serbest ziraat mühendislerine eğitim verme görev ve yetkisi bulunmamaktadır. Bakanlıkların Kuruluş ve Görev Esaslarını düzenleyen 3046 sayılı Kanunun 31. maddesinde, Eğitim Dairesi Başkanlığı‘nın görevleri, a) Bakanlık merkez, taşra ve yurt dışı teşkilatı ile bağlı ve ilgili kuruluşların eğitim planını hazırlamak, yayınlamak ve uygulanmasını takip etmek, b) Bakanlık personeli ile ilgili hizmet öncesi ve hizmet içi eğitim programlarını düzenlemek ve uygulamak olarak belirtilmiştir. Diğer yandan, 441 sayılı Tarım ve Köyişleri Bakanlığının Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 2. maddesi ile Tarım ve Köyişleri Bakanlığının görevleri sayılmış, 9. maddesi ile de, Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü‘nün görevleri belirlenmiştir
Bakanlığa bağlı personel olarak görev yapmayan ziraat mühendislerine Bakanlığın eğitim verebileceğine ve herhangi bir alanda yetkilendirebileceğine ilişkin görevleri de bulunmamaktadır. Danıştay 8.Dairesi de E. 2006/4114 K. 2007/6538 sayılı kararı da bu yöndedir.
Buna karşılık, Türk Mühendis ve Mimarlar Odaları Birliği Ziraat Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliğinin (RG.06.04.2005 gün,25778 sayı ) 6. maddesinin aşağıda belirttiğimiz bentlerinde,
h) Mesleğin geliştirilmesi ve tanıtılması amacıyla teknik ve bilimsel araştırmalar yapmak, kongre, seminer, panel, konferans gibi toplantılar ve sergiler düzenlemek, diğer kuruluşların bu gibi çalışmalarına katılmak,
ı) Meslekle ilgili proje, taahhüt, müşavirlik, sorumlu yöneticilik ve danışmanlık işlerinde üyelere gerekli belgeleri vermek, onaylamak, bu konuda gereken hukuki, idari düzenlemelerin yapılmasını sağlamak, bu amaçla gereken resmi girişimlerde bulunmak,
p) Ziraat Mühendisliği öğrenimi yapan kuruluşlarla işbirliği yaparak meslek elemanlarının eğitimleri konusunda öneri ve yardımlarda bulunmak, üyeler için hizmet içi eğitim programları hazırlamak ve uygulamak Odanın amaç ve görevleri arasında sayılmıştır.
Aynı Yönetmeliğin 32. maddesinin (h) bendinde, Bu Yönetmelik ve Odaca yürürlüğe konulan diğer Yönetmelikler çerçevesinde üyelere ve üyelerin bulunduğu büro, firma, işletme, işyeri ve benzeri kuruluşlara her türlü belge ve yetkileri vermek, gerekli denetlemeleri yapmak, aykırı durumların saptanması halinde kısıtlayıcı veya duruma göre kısa veya uzun süreli olarak veya süresiz engelleyici kararlar almak, gerektiğinde yetki ve belgeleri iptal etmek de Oda Yönetim Kurulunun Görev ve Yetkilerinin arasında sayılmıştır.
Türk Mühendis ve Mimarlar Odaları Birliği Ziraat Mühendisleri Odası Meslek İçi Eğitim, Uzmanlık ve Belgelendirme Yönetmeliğinin ( RG 08.11.2005 gün - 25987 sayı )1.maddesinde, Bu Yönetmeliğin amacının, kamu yararı, meslek uygulama etiği ve meslek alanının geliştirilmesi doğrultusunda, mesleki disiplinler gözetilerek meslek alanları ile ilgili uygulama ve denetimin yapılabilmesi için; uzmanlık alanı ve tanımı, yetkili üyeliğin tanımlanması, yetkili üyelerin mesleki ve bilimsel çalışmaları, yaptıkları işler ile tamamlayıcı eğitimlerine dayanan uzmanlıklarının belirlenmesi, belgelendirilmesi ve gerektiğinde kamuoyuna önerilmesiyle ilgili usul ve esasların düzenlenmesi olduğu,
2. maddesinde, mesleki disiplinler kapsamında Oda üyelerinin meslek alanlarına yönelik, toplumun gereksinimlerini karşılamak doğrultusunda araştırma, inceleme, planlama, projelendirme, tasarım, raporlama, bilirkişilik, denetim, danışmanlık, eğitim, uygulama ve teknik sorumluluğu üstlenme işlevleri kapsamında olan ve uzmanlık gerektiren hizmetler için yetkili üyelerin saptanması, eğitimi ve belgelendirilmesi esaslarını kapsadığı,
6. maddesinde, Ziraat Mühendislerinin tek başına tasarlamaya, uygulamaya, kabule ve imzaya yetkili ve sorumlu olduğu uzmanlık alanlarının belirlendiği, bunlardan tohumculuğunda bu uzmanlık alanına girdiği
7. maddesinde, Oda tarafından, belirlenen bu uzmanlık alanlarına göre lisans öğrenimi dikkate alınarak hazırlanan eğitim programları sonucunda gerçekleştirilecek sınavlarda başarılı olan üyelerle Oda Yönetim Kurulu tarafından mesleki birikim ve deneyime göre yeterliliği saptanan üyelere yetki belgesi verileceği, yetki belgesinin, ziraat mühendisliği uzmanlık alanlarında hizmet alacak kişi ve girişimciler için referans niteliğini taşıyacağı,
9. maddesinde ise, (a) fıkrasında, Uzmanlık konuları ile ilgili olarak verilecek meslek içi eğitimler ve sınavların, Meslek İçi Eğitim Merkezi tarafından gerçekleştirileceği, (c) fıkrasında, Her uzmanlık konusu için ayrı olmak üzere, eğitim ve sınav programları ile takvimi gerektiğinde, Şubelerin görüş ve önerileri alınarak Meslek İçi Eğitim Merkezi tarafından hazırlanacağı ve Oda Yönetim Kurulunun onayına sunulacağı hüküm altına alınmıştır.
Görüldüğü gibi, Müvekkil Oda‘nın eğitim düzenleme ve yetki belgesi verme yetki ve görevleri yasal iken, davalı İdarenin Eğitim düzenleme ve yetkilendirme yetkisi bulunmamaktadır.
Ayrıca, Bakanlığın eğitim düzenleme yetkisinin bulunmadığına ilişkin Danıştay 8.Dairesinin E. 2006/4114 K.2007/6538 sayılı ve Danıştay 10.Dairesinin E.2006/6776 sayılı kararları ortada iken Davalı İdarenin ısrarla serbest ziraat mühendislerine eğitim düzenleme yetkisini Yönetmelik hükümleriyle elde etmeye çalışması dikkat çekicidir.
3.Yönetmeliğin 10.maddesinin 2.fıkrasının (a) bendi iptal edilmelidir.
Bu maddede fidan üretici belgesi başvurusu sırasında öngörülen belgeler belirtilmiş olu, bu belgeler arasında Ziraat Mühendisleri Odasına üyeliği gösterir belge talep edilen belgeler arasında yer almamıştır.
Başvuru sahibi ister serbest çalışan ziraat mühendisi olsun, isterse kamu tüzel kişiliği dışındaki tüzel kişilerin çalıştırıldıkları ziraat mühendisleri olsun Ziraat Mühendisleri Odasına üyeliği gösterir belgenin başvuru için zorunlu belgeler arasında sayılması gerekmektedir.
Tohum üretici belgesi alımı için yukarıda iptal nedenlerinin birinci kısmında anlattığımız yasal gerekçeler fidan üretici belgesi başvurusu içinde geçerlidir. Davalı idare birinci kısımda ayrıntılarıyla anlattığımız Anayasanın 135. maddesi ne, Anayasa Mahkemesinin E.2007/66 K.2008/157 sayılı kararına ve 6235 sayılı TMMOB Kanununun 33. maddesine ve Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Ziraat Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliğinin 10.maddesine aykırı davranarak davaya konu yönetmeliği çıkarmıştır. Bu nedenle kanunlara aykırı olan bu düzenlemenin iptali gerekmektedir.
Yine davalı idare iptalini istediğimiz bu düzenlemede ziraat teknisyen ve teknikerlerine Ziraat Mühendisleriyle eşit yetkiler sağlayarak yasalara ve mevzuata aykırı davranmıştır.
4. Yönetmeliğin 11.Maddesinin 1/b bendi İptal edilmelidir.
Bu maddede fidan üreticilerinin yükümlülükleri belirtilmiş olup, bu yükümlülükler kapsamında Bakanlık tarafından verilecek olan eğitim ve toplantılara katılmakta hüküm altına alınmıştır. Bakanlığın serbest ziraat mühendislerine eğitim verme görev ve yükümlülüğü bulunmamaktadır. Yukarıda yönetmelik iptal nedenlerinin 2. kısmında ayrıntılı olarak belirttiğimiz üzere, Türk Mühendis ve Mimarlar Odaları Birliği Ziraat Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliğinin 6. maddesinin h,ı,p fıkraları, Türk Mühendis ve Mimarlar Odaları Birliği Ziraat Mühendisleri Odası Meslek İçi Eğitim, Uzmanlık ve Belgelendirme Yönetmeliğinin 1.maddesi, 2.maddesi, 6.maddesi, 7.maddesi ve 9.maddesine aykırı olarak yönetmelikte iptalini talep ettiğimiz hüküm oluşturulmuştur. Ayrıca Danıştay 10.Dairesinin 12.03.2007 tarih,2006/6776 sayılı ve Danıştay 8.Dairesinin 03.12.2007 gün 2006/4114 sayılı kararlarında açıkça belirtildiği üzere, Bakanlığın özel sektör çalışanı ziraat mühendislerine eğitim verme görev ve yetkisinin bulunmadığı yüksek mahkeme kararıyla açığa kavuşmuştur.
Davalı Bakanlık yasaya, ilgili mevzuata ve Danıştay kararına aykırı davranarak yetkisi olmadığı halde yönetmelikle eğitim verme konusunda kendisine yetki tanımıştır.
5.Yönetmeliğin 12.maddesinin 2 (a) bendi iptal edilmelidir
Bu maddede de Fide üretici belgesi başvurusu sırasında istenilen belgeler belirtilmiş olup, bu belgeler arasında başvuru sahibi ziraat mühendisi yada çalıştırıldığı beyan edilen ziraat mühendisi olması durumunda Ziraat Mühendisleri Odasına üye kaydını gösteren belgenin başvuru sırasında zorunlu belgeler kapsamına alınmadığı görülmektedir. Davalı idare yönetmelik kapsamında serbest çalışan ziraat mühendislerinin yasal olarak Ziraat Mühendisleri odasına üye olma zorunluluğunu göz ardı etmiştir. Davaya konu dilekçemizin iptal nedenleri kısmının birinci maddesinde ayrıntılı olarak anlattığımız üzere, Davalı İdare Anayasanın 135. maddesine, Anayasa Mahkemesinin E.2007/66 K.2008/157 sayılı kararına ve 6235 sayılı TMMOB Kanununun 33. maddesine ve Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Ziraat Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliğinin 10.maddesine aykırı davranarak iş bu yönetmeliği çıkarmıştır. Bu nedenle kanunlara, yüksek yargı organlarına aykırı olan bu düzenlemenin iptali gerekmektedir
Yine bu maddede iptali talep ettiğimiz diğer maddelerde olduğu gibi yönetmelikte ziraat mühendisleri dışında, ziraat teknisyenleri ve teknikerlere de fide üretici belgesi alımında yetki tanınmıştır. Oysa ki, Ziraat Mühendislerinin Görev ve Yetkilerine ilişkin tüzükte ziraat mühendislerinin genel çalışma alanları, görev ve yetkileri düzenlenmiştir. Ziraat Mühendislerinin yetkileri ve çalışma alanları yasa ve mevzuatla çerçevesi çizilmiştir. Bunun dışında Ziraat Mühendisliği eğitimi almayan teknisyen ve teknikerlere fide üretici belgesi alımı konusunda yetki verilmesi ve bu konuda yönetmelik çıkarılması hukuka aykırı bir işlem doğurmakta ve iptali gerekmektedir.
6.Yönetmeliğin 14.Maddesinin 1/ b bendi iptal edilmelidir.
İptalini talep ettiğimiz 14.maddenin (b) bendinde fide üreticilerinin yükümlülükleri belirtilmiş olup, bu yükümlülükler arasında fide üreticisi gerçek ya da kamu kurumu dışında bir tüzel kişilikte çalıştırılan ziraat mühendisi olsun Bakanlık tarafından verilecek eğitimlere katılmak yükümlülüğü yönetmelikle hüküm altına alınmıştır. Yukarıda yönetmelik iptal nedenlerinin 2.de ayrıntılı olarak gerekçesini belirttiğimiz üzere Türk Mühendis ve Mimarlar Odaları Birliği Ziraat Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliğinin 6. maddesinin h,ı,p fıkraları, Türk Mühendis ve Mimarlar Odaları Birliği Ziraat Mühendisleri Odası Meslek İçi Eğitim, Uzmanlık ve Belgelendirme Yönetmeliğinin 1.maddesi, 2.maddesi, 6.maddesi, 7.maddesi ve 9.maddesine aykırı olarak yönetmelikte iptalini talep ettiğimiz hüküm oluşturulmuştur. Ayrıca, Danıştay 10.Dairesinin 12.03.2007 tarih, 2006/6776 sayılı ve Danıştay 8.Dairesinin 03.12.2007 gün 2006/4114 sayılı kararlarında açıkça belirtildiği üzere de Bakanlığın özel sektör çalışanı ziraat mühendislerine eğitim verme görev ve yetkisinin bulunmadığı yüksek mahkeme kararıyla açığa kavuşmuştur.
Davalı Bakanlık yasaya, ilgili mevzuata ve Danıştay kararına aykırı davranarak yetkisi olmadığı halde yönetmelikle eğitim verme konusunda kendisine yetki tanımıştır.
7.Yönetmeliğin 15.Maddesinin 2/a bendi iptal edilmelidir.
Bu madde Süs Bitkisi üretici belgesi başvurusu sırasında gerekli olan belgeleri belirtmiş olup, bu belgeler arasında ziraat mühendisleri odası üyeliğini gösterir belgenin yer almadığı görülmektedir. Davalı idare yönetmelik kapsamında serbest çalışan ziraat mühendislerinin yasal olarak Ziraat Mühendisleri odasına üye olma zorunluluğunu göz ardı etmiştir. Davaya konu dilekçemizin iptal nedenleri kısmının birinci maddesinde ayrıntılı olarak anlattığımız üzere Davalı İdare Anayasanın 135. maddesi‘ne, Anayasa Mahkemesinin E.2007/66 K.2008/157 sayılı kararına ve 6235 sayılı TMMOB Kanununun 33. maddesine ve Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Ziraat Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliğinin 10.maddesine aykırı davranarak iş bu yönetmeliği çıkarmıştır. Bu nedenle kanunlara, yüksek yargı organlarına aykırı olan bu düzenlemenin iptali gerekmektedir.
Yine bu maddede iptali talep ettiğimiz diğer maddelerde olduğu gibi yönetmelikte ziraat mühendisleri dışında, ziraat teknisyenleri ve teknikerlere de Süs Bitkisi üretici belgesi alımında yetki tanınmıştır. Oysa ki, Ziraat Mühendislerinin Görev ve Yetkilerine ilişkin tüzükte ziraat mühendislerinin genel çalışma alanları, görev ve yetkileri düzenlenmiştir. Ziraat Mühendislerinin yetkileri ve çalışma alanları yasa ve mevzuatla çerçevesi çizilmiştir. Bunun dışında Ziraat Mühendisliği eğitimi almayan teknisyen ve teknikerlere Süs Bitkisi üretici belgesi alımı konusunda yetki verilmesi ve bu konuda yönetmelik çıkarılması hukuka aykırı bir işlem doğurmakta ve iptali gerekmektedir.
8.Yönetmeliğin 16.maddesinin 1/b bendi iptal edilmelidir.
İptalini talep ettiğimiz 14.maddenin 1/b bendinde, fide üreticilerinin yükümlülükleri belirtilmiş olup, bu yükümlülükler arasında fide üreticisi gerçek ya da kamu kurumu dışında bir tüzel kişilikte çalıştırılan ziraat mühendisi olsun Bakanlık tarafından verilecek eğitimlere katılmak yükümlülüğü yönetmelikle hüküm altına alınmıştır. Yukarıda yönetmelik iptal nedenlerinin 2.kısmında ayrıntılı olarak belirttiğimiz üzere, Türk Mühendis ve Mimarlar Odaları Birliği Ziraat Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliğinin 6. maddesinin h,ı,p fıkraları, Türk Mühendis ve Mimarlar Odaları Birliği Ziraat Mühendisleri Odası Meslek İçi Eğitim, Uzmanlık ve Belgelendirme Yönetmeliğinin 1.maddesi, 2.maddesi, 6.maddesi, 7.maddesi ve 9.maddesine aykırı olarak yönetmelikte iptalini talep ettiğimiz hüküm oluşturulmuştur. Ayrıca Danıştay 10.Dairesinin 12.03.2007 tarih, 2006/6776 sayılı ve Danıştay 8.Dairesinin 03.12.2007 gün 2006/4114 sayılı kararlarında açıkça belirtildiği üzere, Bakanlığın özel sektör çalışanı ziraat mühendislerine eğitim verme görev ve yetkisinin bulunmadığı yüksek mahkeme kararıyla açığa kavuşmuştur.
Davalı Bakanlık yasaya, ilgili mevzuata ve Danıştay kararına aykırı davranarak yetkisi olmadığı halde yönetmelikle eğitim verme konusunda kendisine yetki tanımıştır.
9.Yönetmeliğin 17.maddesinin 2/a bendi iptal edilmelidir.
İptalini talep ettiğimiz bu madde, doku kültürü ile tohumluk üretici belgesi başvurusu sırasında başvurucundan talep edilen belgeyi belirlemiştir. Fakat başvurucunun Ziraat Mühendisi olması halinde Ziraat Mühendisleri Odasına kaydını belirleyen belge başvuru için talep edilen belgeler arasında gösterilmemiştir. Davalı idare yönetmelik kapsamında serbest çalışan ziraat mühendislerinin yasal olarak Ziraat Mühendisleri Odası‘na üye olma zorunluluğunu göz ardı etmiştir. Davaya konu dilekçemizin iptal nedenleri kısmının birinci maddesinde ayrıntılı olarak anlattığımız üzere, Davalı İdare Anayasanın 135. maddesi‘ne, Anayasa Mahkemesinin E.2007/66 K.2008/157 sayılı kararına ve 6235 sayılı TMMOB Kanununun 33. maddesine ve Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Ziraat Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliğinin 10.maddesine aykırı davranarak iş bu yönetmeliği çıkarmıştır. Bu nedenle kanunlara, yüksek yargı organlarına aykırı olan bu düzenlemenin iptali gerekmektedir.
10.Yönetmeliğin 20.maddesinin 1/b bendi iptal edilmelidir.
İptalini talep ettiğimiz 20.maddenin 1/b bendinde doku kültürü yöntemiyle üretim yapan tohum üreticilerinin yükümlülükleri belirtilmiş olup, bu yükümlülükler arasında doku kültürüyle tohumluk üreten üretici gerçek ya da kamu kurumu dışında bir tüzel kişilikte çalıştırılan ziraat mühendisi olsun Bakanlık tarafından verilecek eğitimlere katılmak yükümlülüğü yönetmelikle hüküm altına alınmıştır.
Yukarıda yönetmelik iptal nedenlerinin 2.de ayrıntılı olarak belirttiğimiz üzere, Türk Mühendis ve Mimarlar Odaları Birliği Ziraat Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliğinin 6. maddesinin (h),(ı), (p) fıkraları, Türk Mühendis ve Mimarlar Odaları Birliği Ziraat Mühendisleri Odası Meslek İçi Eğitim, Uzmanlık ve Belgelendirme Yönetmeliğinin 1.maddesi, 2.maddesi, 6.maddesi, 7.maddesi ve 9.maddesine aykırı olarak yönetmelikte iptalini talep ettiğimiz hüküm oluşturulmuştur. Ayrıca Danıştay 10.Dairesinin 12.03.2007 tarih, 2006/6776 sayılı ve Danıştay 8.Dairesinin 03.12.2007 gün 2006/4114 sayılı kararlarında açıkça belirtildiği üzere, Bakanlığın özel sektör çalışanı ziraat mühendislerine eğitim verme görev ve yetkisinin bulunmadığı yüksek mahkeme kararıyla açığa kavuşmuştur.
Davalı Bakanlık yasaya, ilgili mevzuata ve Danıştay kararına aykırı davranarak yetkisi olmadığı halde yönetmelikle eğitim verme konusunda kendisine yetki tanımıştır.
11.Yönetmeliğin 22.maddesinin 4/ a bendi iptal edilmelidir.
İptalini talep ettiğimiz bu madde de, tohumluk bayi belgesi başvurusu sırasında başvurucundan talep edilen belge belirlenmiştir. Fakat başvurucunun ziraat mühendisi olması halinde Ziraat Mühendisleri Odasına kaydını belirleyen belge başvuru için talep edilen belge olarak gösterilmemiştir. Davalı idare yönetmelik kapsamında serbest çalışan ziraat mühendislerinin yasal olarak Ziraat Mühendisleri Odası‘na üye olma zorunluluğunu göz ardı etmiştir. Davaya konu dilekçemizin iptal nedenleri kısmının birinci maddesinde ayrıntılı olarak anlattığımız üzere Davalı İdare, Anayasanın 135. maddesi‘ne, Anayasa Mahkemesinin E.2007/66 K.2008/157 sayılı kararına ve 6235 sayılı TMMOB Kanununun 33. maddesine ve Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Ziraat Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliğinin 10.maddesine aykırı davranarak iş bu yönetmeliği çıkarmıştır. Bu nedenle kanunlara, yüksek yargı organlarına aykırı olan bu düzenlemenin iptali gerekmektedir
12.Yönetmeliğin 24.Maddesinin 1/b bendi iptal edilmelidir.
Yönetmeliğin 24.maddesinin 1/b bendinde, tohumlukların perakende satışları sorumlu kişi nezaretinde yapılır denilmektedir. Ancak yönetmeliğin "tanımlar" bölümü dahil hiçbir yerinde sorumlu kişinin taşıması gereken özellikler belirtilmiş değildir.Burada yer alan uzman kavramının net olarak tanımlanması ve sorumlu yönetici olarak Ziraat Mühendisleri Odasına üye ziraat mühendisinin belirtilmesi gerekirdi.Şöyle ki Ziraat Mühendislerinin Görev ve Yetkilerine ilişkin Tüzüğün genel çalışma alanları görev ve yetkiler başlıklı ikinci bölümünün 3.maddesinde "Orman bitkileri dışında, bitki çeşitlerinin ıslahı, tohumluklarının üretimi, pazarlaması, ithal ve ihracı aşamalarında, tescil, kontrol, sertifikalandırma ve denetimi konularında faaliyet göstermek üzere kurulan işlemlerde bu faaliyetler, sorumlu teknik eleman olarak, ziraat mühendisleri tarafından yürütülür" hükmü yer almaktadır
Davalı idare ziraat mühendisleri yasasından dayanağını alan tüzüğe aykırı, ziraat mühendislerini devre dışı bırakan iptali gereken bir düzenleme yapmıştır.
13. Yönetmeliğin 24.Maddesinin 1/c bendi iptal edilmelidir.
Yönetmeliğin bu hükmünde, tohumluk bayilerinin yükümlülükleri belirtilmiş olup, burada tohumluk bayilerinin bakanlık tarafından davet edilecekleri eğitim ve toplantılara katılmak hüküm altına alınmıştır. Yukarıda iptal gerekçelerinde de ayrıntılı anlattığımız üzere Bakanlığın serbest çalışan ziraat mühendislerine eğitim verme görev ve yetkisi bulunmamaktadır. Türk Mühendis ve Mimarlar Odaları Birliği Ziraat Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliğinin 6. maddesinin h, ı, p fıkraları, Türk Mühendis ve Mimarlar Odaları Birliği Ziraat Mühendisleri Odası Meslek İçi Eğitim, Uzmanlık ve Belgelendirme Yönetmeliğinin 1.maddesi, 2.maddesi, 6.maddesi, 7.maddesi, 9.maddesi ve ayrıca Danıştay 10.Dairesinin 12.03.2007 tarih, 2006/6776 sayılı ve Danıştay 8.Dairesinin 03.12.2007 gün 2006/4114 sayılı kararlarında açıkça belirtildiği üzere de Bakanlığın özel sektör çalışanı ziraat mühendislerine eğitim verme görev ve yetkisinin bulunmadığı yüksek mahkeme kararıyla açığa kavuşmuştur.
14.YÖNETMELİĞİN 31.MADDESİ İPTAL EDİLMELİDİR.
Yönetmeliğin iptalini talep ettiğimiz bu hükümde yönetmelik esasları dahilinde verilecek olan belgelerin ücretlendirmesini düzenlemiştir. Tohumculuk genel itibariyle toplum sağlığını direk etkilemekte ve buna bağlı olarak da verilecek her türlü hizmet kamu hizmeti niteliğini taşımaktadır. Bu Yönetmelik esasları dahilinde verilecek olan belgelerin ücretlendirmesi kamu hizmeti esaslarına da aykırılık teşkil etmektedir. Ayrıca 31.maddenin ikinci cümlesi de ücretlerin 28.12.2006 tarih ve 26390 sayılı Resmi Gazete‘de yayımlanan Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Döner Sermaye İşletmeleri Uygulama Yönetmeliği hükümlerine göre belirleneceğini ifade etmektedir. Yönetmelikte çerçevesi çizilen belgeler tohum yetiştirici, tohum üretici,tohum işleyici,fidan-fide-süs bitkisi üretici, doku kültürüyle tohumluk üretici ve tohumluk bayi belgesidir.Bu belgelere yönetmelik kapsamında gerçek veya tüzel kişiler gerekli koşulları sağlayarak sahip olabileceklerdir. Dolasıyla gerçek yada tüzel kişilerin bu belgeleri alırken Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Döner Sermaye İşletmeleri Uygulama Yönetmeliği hükümlerine bağlı kalması hukuka aykırıdır, çünkü yönetmelikte bahsi geçen gerçek yada tüzel kişilerin Bakanlık Döner Sermaye hükümleriyle bir bağı bulunmamaktadır, yönetmelikte çerçevesi çizilen belgeleri alacak kişiler ya serbest çalışan gerçek kişileri yada Tarım ve Köyişleri bakanlığına bağlı olmayan tüzel kişileri belirtmektedir.
HUKUKİ NEDENLER : Anayasa, İYUK, 7472 Sayılı K., Ziraat Mühendislerinin Görev ve Yetkilerine İlişkin Tüzük, Yönetmelikler, İlgili tüm mevzuat.
SONUÇ ve İSTEM : Açıklanan ve Yüksek mahkemenizce re‘sen dikkate alınacak nedenlerle, dava konusu Yönetmeliğin 6.maddesinin 4/a ve b bentleri,8.maddesinin 1/ç bendi,10.maddesinin 2/a bendi,11.maddesinin 1/b bendi,12.maddesinin 2/a bendi,14.maddesinin 1/b bendi,15.maddesinin 2/a bendi,16.maddesinin 1/b bendi,17.maddesinin 2/a bendi,20.maddesinin 1/b bendi, 22.maddesinin 4/a bendi, 24.maddesinin1/ b ve c bentlerinin ve 31.maddenin yürütülmesinin durdurulması ve iptaline, yargılama giderleri ile vekalet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini saygı ile arz ve talep ederiz.
Davacı Vekili
Av.Devran Melik SAATÇİOĞLU
EKİ :
•1- Vekâletname
•2- Yetki Belgesi
•3- Yönetmelik
•4- Danıştay Kararları
•5- Anayasa Mahkemesi kararı
•6- Tarım Bakanlığı 06.04.2009 tarihli genelgesi