T.C.
BALIKESÝR
ÝDARE MAHKEMESÝ

ESAS No: 2009/53

YÜRÜTMENÝN DURDURULMASINI ÝSTEYEN (DAVACI): TMMOB ZÝRAAT MÜHENDÝSLERÝ ODASI

VEKÝLÝ: AV. ZUHAL DÖNMEZ

Bestekar Sokak No: 49/5 Kavaklýdere Çankaya / ANKARA

KARÞI TARAF (DAVALI): TARIM VE KÖYÝÞLERÝ BAKANLIÐI - ANKARA

MÜDAHÝL (DAVALI YANINDA): ADALET BAKANLIÐI - ANKARA

ÝSTEMÝN ÖZETÝ: Balýkesir Ýli, Burhaniye Ýlçesi, Börezli Köyü, Ayýt arasý Mevkii, 224 ada, 3 parselde kayýtlý 11.8256 hektarlýk alanýn, Burhaniye Cumhuriyet Baþsavcýlýðýnýn talebi üzerine T tipi Ceza ve Ýnfaz Kurumu yapýlmak üzere tarým dýþý amaçla kullanýlmasýnýn uygun bulunmasýna iliþkin 3.12.2008 tarihli iþlemin Anayasa‘nýn 44, 45, 56 ve 166. maddelerine aykýrý olduðu, 1. sýnýf tarým arazisi olan dava konusu taþýnmazlarýn imara açýlarak tarým arazisi olmaktan çýkarýlmasýnýn 5403 sayýlý Toprak Koruma ve Arazi Kullanýmý Kanunu‘na aykýrý olduðu, anýlan Yasa‘nýn 13/d maddesi uyarýnca yatýrýmý yapacak ilgili bakanlýk tarafýndan alýnmýþ bir kamu yararý kararý bulunmadýðý, kaymakamýn bu hususta kamu yararý kararý alma yetkisi bulunmadýðýndan alýnan kamu yararý kararýnýn yetki yönünden sakat olduðu ileri sürülerek iptali ve yürütmenin durdurulmasý istenilmektedir.

SAVUNMANIN ÖZETÝ: 5403 sayýlý Toprak Koruma ve Arazi Kullanýmý Kanunu‘nun 13. maddesinde belirtilen durumlarda yine maddedeki þartlarýn oluþmasý halinde tarým arazilerinin tarým dýþý amaçlarla kullanýmýna izin verilebileceði, söz konusu faaliyetin özel yatýrým niteliðinde olmayýp bir kamu yatýrýmý olduðu, kamu yararýna olmayan bir projenin yatýrým programýna alýnýp kamu bütçesinden harcama yapýlmasýnýn söz konusu olmadýðý, kamu yararý kararý alýnmamýþ olsa bile yapýlacak yatýrýmýn kamu yararýna yönelik bir yatýrým olduðu, alýnan kamu yararý kararýnýn ise bakanlýðýn ilçedeki temsilcisi olan kaymakam tarafýndan alýndýðý, Anayasa‘da yer alan hükümlerin mutlak bir hüküm olmayýp, kamulaþtýrma baþlýklý 46. maddesinde kamu yararýnýn gerektirdiði hallerde tarým arazilerinin de tarým dýþý amaçlarla kullanýlabilmesine Anayasanýn da cevaz verdiði, mülkiyet hakkýnýn kamu yararýna aykýrý kullanýlmasýnýn söz konusu olmadýðý, Anayasada ifade edildiði þekliyle kamulaþtýrmanýn toplum yararýna verilmiþ bir izin olduðu, Burhaniye, Edremit, Ayvalýk, Havran ve Gömeç ilçelerine hizmet verecek olan yüksek güvenlikli bir cezaevine acilen ihtiyaç duyulduðu ve tesisin yapýlabileceði baþka bir alternatifin de bulunmadýðý belirtilerek, davanýn reddi gerektiði savunulmaktadýr.

MÜDAHÝL SAVUNMASININ ÖZETÝ: Bakanlýk tarafýndan 2009-2014 yýllarý arasýný kapsayacak þekilde hazýrlanan yatýrým planlamasý uyarýnca bölgenin suç türleri ve ihtiyaçlarý ile mevcut kapasiteleri göz önüne alýnarak yeni ceza infaz kurumlarý yapýmý planlandýðý ve bu planlamanýn yýllara göre daðýtýldýðý, bu planlama kapsamýnda Burhaniye Aðýr Ceza merkezinde mevcut 1954 yýlý yapýmý ve 174 kiþi kapasiteli C tipi kapalý Ceza Ýnfaz Kurumunun çaðdaþ infaz rejimine uygun olmamasý, mevcudunun kapasitesinin çok üzerinde olmasý sonucu yeni bir ceza infaz kurumu yapýmýna ihtiyaç duyulduðu, yapýlan çalýþma ve deðerlendirmeler sonucu ihtiyaca binaen 1000 kiþi kapasiteli ceza infaz kurumu yapýmýna karar verildiði, 2009 yýlýndan itibaren Devlet Planlama Teþkilatý nezdinde giriþimde bulunularak yatýrým programýna alýndýðý, ülke genelinde çaðdaþ infaz sistemine geçilmesine yönelik olarak ceza kurumlarý kurmak ve var olan sistemi iyileþtirmeye yönelik yapýlan faaliyetlerin kamu yararý ve hizmet gereklerine uygun olduðu belirtilerek davanýn reddi gerektiði savunulmuþtur.

TÜRK MÝLLETÝ ADINA

Karar veren Balýkesir Ýdare Mahkemesi‘nce dava dosyasý incelenerek iþin gereði görüþüldü:

Dava, Balýkesir Ýli, Burhaniye ilçesi, Börezli Köyü, Ayýt arasý Mevkii, 224 ada, 3 parselde kayýtlý 11.8256 hektarlýk alanýn, Burhaniye Cumhuriyet Baþsavcýlýðýnýn talebi üzerine T tipi Ceza ve Ýnfaz Kurumu yapýlmak üzere tarým dýþý amaçla kullanýlmasýnýn uygun bulunmasýna iliþkin 3.12.2008 tarihli iþlemin iptali istemiyle açýlmýþtýr.

5403 sayýlý Kanunun Tarým Arazilerinin Amaç Dýþý Kullanýmý baþlýklý 13. maddesinde mutlak tarým arazilerinin özel ürün arazileri, dikili tarým arazileri ile sulu tarým arazilerinin tarýmsal üretim amacý dýþýnda kullanýlamayacaðý, ancak alternatif alan bulunmamasý ve kurulun uygun görmesi þartýyla; savunmaya yönelik stratejik ihtiyaçlar, doðal afet sonrasý ortaya çýkan geçici yerleþim yeri ihtiyacý, petrol ve doðalgaz arama ve iþletme faaliyetleri, ilgili bakanlýk tarafýndan kamu yararý kararý alýnmýþ madencilik faaliyetleri, bakanlýklarca kamu yararý kararý alýnmýþ plan ve yatýrýmlar, kamu yararý gözetilerek yol, altyapý ve üstyapý faaliyetlerinde bulunulacak yatýrýmlar için bu arazilerin amaç dýþý kullaným taleplerine toprak koruma projelerine uyulmasý kaydý ile bakanlýk tarafýndan izin verilebileceði hükmüne yer verilmiþtir.

Tarým Arazilerinin Korunmasý ve Kullanýlmasýna Dair Yönetmeliðin Tarým dýþý amaçlarla kullanýlabilecek kuru tarým arazileri baþlýklý 10/f maddesinde Ceza ve Ýnfaz kurumlarý ve tutukevleri yapý ve tesisleri için marjinal tarým arazilerinden baþlamak kaydýyla, daha uygun alternatif araziler bulunmadýðý takdirde, gerçek ihtiyaca cevap verecek miktarlardaki diðer kuru tarým yapýlan araziler ile ekonomik verim alýnamayan dikili tarým arazileri, kamu yararýnýn gözetilmesi ve tarýmsal faaliyetlere zarar vermeyecek tedbirlerin alýnmasý kaydýyla, tarým dýþý faaliyetlere tahsis edilebileceði hükmüne yer verilmiþtir.

Dava dosyasýnýn incelenmesinden, Bakanlýkça 2009-2014 yýllarý arasýnda yatýrým programý kapsamýna alýnarak Balýkesir ili, Burhaniye ilçesi, Börezli Köyü, Ayýtarasý Mevkii, 124 ada, 3 sayýlý parselde kayýtlý 118256 m2 lik 1. sýnýf tarým arazisi üzerinde T Tipi Ýnfaz Kurumu yapýlmasýnýn planlandýðý ve kaymakamlýk tarafýndan söz konusu tarým arazisinin kullanýmý amacýyla Ýl Tarým Müdürlüðünden görüþ sorulduðu, Ýl Tarým Müdürlüðünce hazýrlatýlan etüt raporu sonucunda arazinin tarým dýþý kullanýmýnýn uygun olmadýðý yönünde görüþ verildiði, bunun üzerine kaymakamlýkça yatýrýma iliþkin olarak kamu yararý kararý alýndýðý ve akabinde Valilik Toprak Koruma Kurulu‘ndan görüþ istendiði, Toprak Koruma Kurulunca verilen görüþte Ceza Ýnfaz Kurumunun yapýlabilmesi için mevzii imar planý yapýlmasýnýn kabul edildiði ve Tarým ve Köyiþleri Bakanlýðý‘ndan görüþ sorulduðu, bunun üzerine anýlan bakanlýkça söz konusu arazinin tarým dýþý amaçla kullanýlmasýnýn mümkün görüldüðüne iliþkin görüþ verildiði, bu iþlemin iptali istemiyle bakýlmakta olan davanýn açýldýðý anlaþýlmaktadýr.

Olayda, söz konusu arazinin 1. sýnýf tarým arazisi olduðu hususunda taraflar arasýnda bir ihtilaf bulunmamakla birlikte, Bakanlýkça 2009-2014 yatýrým programýna alýnan söz konusu tarým arazisinin kullanýmýna iliþkin olarak anýlan Yönetmeliðin 10/f maddesi uyarýnca Tarým ve Köyiþleri Bakanlýðý‘ndan tarým arazisinin tahsisine yönelik herhangi bir iznin alýnmadýðý, ayrýca anýlan Kanun‘un 13/d maddesinde belirtildiði þekilde 1. sýnýf tarým arazisinin tarým dýþý kullanýmýna baðlý olarak yapýlacak yatýrým için Bakanlýkça alýnmýþ bir Kamu Yararý Kararýnýn da bulunmadýðý, söz konusu kamu yararý kararlarýnýn kaymakamlýkça, ilçe idare kurulunca ve baþsavcýlýðýn talebi doðrultusunda dava tarihinden sonraki bir tarihte Ýl Ýdare Kurulunca alýndýðý, dolayýsý ile Adalet Bakanlýðý‘nca yapýlmasý düþünülen söz konusu yatýrým için usulüne uygun bir þekilde alýnmýþ bir kamu yararý kararý bulunmadýðý, dosyadaki mevcut bilgi ve belgelerin incelenmesinden anlaþýlmaktadýr.

Bu durumda, yukarýda anýlan mevzuat hükümleri uyarýnca yatýrýmý gerçekleþtirecek ilgili bakanlýk tarafýndan usulüne uygun þekilde alýnmýþ bir kamu yararý kararý bulunmadýðý hususu dikkate alýndýðýnda, Valilik Ýl Tarým Müdürlüðünün talebi üzerine 1. sýnýf tarým arazisinin tarým dýþý amaçla kullanýlabileceðine iliþkin tesis edilen dava konusu iþlemde mevzuat hükümlerine uyarlýk bulunmamaktadýr.

Açýklanan nedenlerle; hukuka aykýrýlýðý açýk olan dava konusu iþlemin uygulanmasý halinde telafisi güç zararlar doðurabileceðinden 2577 sayýlý Kanunun 27. maddesi uyarýnca teminat alýnmaksýzýn yürütmenin durdurulmasýna, kararýn tebliðinden itibaren 7 gün içerisinde Bursa Bölge Ýdare Mahkemesi‘ne itiraz yolu açýk olmak üzere, 1.7.2009 tarihinde oybirliðiyle karar verildi.

Baþkan Merih DÝNÇER

Üye Metin SARIKURT

Üye Yasin KADIOÐLU