DÜZCE'DE 122 HEKTAR TARIM ARAZİSİNİ YAPILAŞMAYA AÇAN BAKANLIK İŞLEMİ İPTAL EDİLDİ

GENEL MERKEZ ( )
01.07.2009 (Son Güncelleme: 23.07.2009 16:08:59)

T.C.
SAKARYA
2. İDARE MAHKEMESİ

ESAS NO : 2008/699
KARAR NO : 2009/378

DAVACI: TMMOB ZİRAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

VEKİLİ: Av. Zuhal Dönmez

Bestekar Sok. No.49/5 Kavaklıdere/Ankara

DAVALI: TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI - ANKARA

DAVANIN ÖZETİ : Düzce İli, Merkez ilçesi, Beyköy Beldesi, Çalıcuma Köyü ve Hacıahmetler Köyü sınırı içinde yer alan 122 hektarlık 1 nolu alternatif alanının Düzce I. Organize Sanayi Bölgesi genişleme alanı olarak kullanılmak üzere tarım dışı amaçla kullanılmasının uygun bulunmasına ilişkin davalı idarenin 01.10.2007 tarih ve 15658 sayılı işlemin; söz konusu alanın 1. sınıf tarım arazilerinden oluştuğu, 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununda alternatif alanın bulunmaması ve kurulun uygun görmesi kaydıyla bakanlıklarca kamu yararı kararı alınmış plan ve yatırımlar için bu arazilerin amaç dışı kullanımına Bakanlık tarafından izin verilebileceği, ilgili Bakanlık tarafından alınmış kamu yanın karan bulunmadığı, Türkiye‘nin en nitelikli arazilerinin bu coğrafyada yer aldığı, hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek iptali istenilmektedir

SAVUNMANIN ÖZETİ : Davanın süresinde açılmadığı ileri sürülerek usulden, 5403 sayılı Kanun‘un 13/d bendi uyarınca söz konusu alana ilişkin olarak Düzce Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü tarafından kamu yararı kararı alındığı, alternatif alanın bulunmadığı hususunun Düzce İl Tarım Müdürlüğü tarafından hazırlanan etüd raporunda belirtilmiş olduğu, tarım dışı amaçla kullanılmasının Toprak Koruma Kurulu tarafından uygun görüldüğü, işlemin hukuka uygun olduğu ve davanın esastan reddi gerektiği savunulmuştur.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Sakarya 2. İdare Mahkemesi‘nce davalı idarenin süreye ilişkin itirazı davacı odanın Düzce İl Temsilcisinin de katıldığı ancak çekimser oy kullandığı Düzce İl Toprak Koruma Kurulu‘nun 12.07.2007 tarih ve 7 sayılı kararının 5403 sayılı Kanun‘un 13. maddesinin son fıkrası uyarınca Bakanlık onayına tabi olduğu ve onayla kesinleşip yürürlüğe gireceği, onaydan önce toprak koruma kurulu kararı yürürlüğe konulamayacağından, oda temsilcisinin katıldığı ve çekimser oy kullandığı 12.07.2007 tarihinde alınan karardan haberdar olduğunun ve dava açma süresinin bu tarihten başlatılmasının mümkün olmadığı, daha sonra da davalı idarece davacı odaya herhangi bir tebligat yapılmadığı da görüldüğünden, davalı idare savunmasında belirtildiği gibi odanın Düzce İl Temsilciliğince 28.05.2008 tarihinde yapılan başvuruya cevaben belgelerin gönderilmesi üzerine davacı odanın dava konusu işlemden haberdar olduğunun kabulü gerektiği ve 06.06.2008 tarihinde açılan davanın süresinde olduğu sonucuna varılarak yerinde görülmedi ve davanın esası hakkında gereği görüşüldü: .

Dava, Düzce İli, Merkez İlçesi, Beyköy Beldesi, Çalıcuma Köyü ve Hacıahmetler Köyü sınırı içinde yer alan 122 hektarlık l nolu alternatif alanının Düzce 1. Organize Sanayi Bölgesi genişleme alanı olarak kullanılmak üzere tarım dışı amaçla kullanılmasının uygun bulunmasına ilişkin davalı idarenin 01.10.2007 tarih ve 15658 sayılı işlemin iptali istemiyle açılmıştır.

2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu‘nun 2, maddesi, iptal davalarının idari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı menfaati ihlal edilenler tarafından açılacağını belirlemektedir.

5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu‘nun ‘Tarım arazilerinin amaç dışı kullanımı başlıklı 13. maddesinde "Mutlak tarım arazileri, özel ürün arazileri, dikili tarım arazileri ile sulu tarım arazileri tarımsal üretim amacı dışında kullanılamaz. Ancak, alternatif alan bulunmaması ve Kurulun uygun görmesi şartıyla;a)..., b)...., c)..., d) Bakanlıklarca kamu yararı kararı alınmış plân ve yatırımlar için bu arazilerin amaç dışı kullanım taleplerine, toprak koruma projelerine uyulması kaydı ile Bakanlık tarafından izin verilebilir." hükmü yer almaktadır.

Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden; Mutlak tarım arazilerinin, özel ürün arazilerinin, dikili tarım arazileri ile sulu tarım arazilerinin tarımsal üretim amacı dışında kullanılamayacağı, ancak, alternatif alan bulunmaması ve Kurulun uygun görmesi şartıyla ilgili plan yapan yada yatırımı yapacak Bakanlıklarca kamu yararı alınmış plan ve yatırımlar için bu arazilerin amaç dışı kullanım taleplerine, toprak koruma projelerine uyulması kaydı ile Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından izin verilebileceği sonucuna varılmaktadır.

4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu‘nun tanımların yer aldığı 3 maddesinde; "Bakanlık" tanımının Sanayi ve Ticaret Bakanlığını ifade ettiği belirtilmiş olup, 5, maddesinde; "kamu yararı kararı, OSB müteşebbis heyetinin başvurusu üzerine Bakanlıkça verilir." kuralı getirilmiştir.

Dava dosyasının incelenmesinden, Düzce Organize Sanayi Bölgesi Yönetim Kurulu Başkanlığı‘nın 26.10.2006 tarihli yazısı ile Düzce İl Tarım Müdürlüğü‘nden Düzce İli, Beyköy Belediyesi, Çalıcuma Köyü ve Hacıahmetler Köyü sınırları içinde kalan yaklaşık 341 hektarlık alanın 1. Organize Sanayi Bölgesi genişleme alanı olarak kullanılıp kullanılamayacağının sorulduğu, bunun üzerine Düzce Tarım İl Müdürlüğü tarafından Düzce İl Özel İdaresi ve Devlet Su İşleri 55. Bölge Müdürlüğünden görüş sorulduğu, İl Özel İdaresi tarafından verilen cevapta söz konusu alanın yer altı suyu bakımından zengin olduğu belirtilmekle birlikte tarım dışı amaçla kullanılamayacağı konusunda herhangi bir görüşe yer verilmediği, Devlet Su İşleri 5. Bölge Müdürlüğü tarafından tarım dışı amaçla kullanılmak istenen 1 nolu sahaya şartlı olumlu görüş verilirken 2 nolu saha için olumsuz görüş verildiği, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından 19.10.2006 tarihinde Düzce Valiliği‘ne yazılan yazıda tarım dışı amaçla kullanılmak istenen alanın mutlak tarım arazisi olması nedeniyle 5403 sayılı Kanun kapsamında Toprak Koruma Kurulu kararı ile Tarım İl Müdürlüğü‘nün görüşü alınarak Valilik tarafından kendilerine gönderilmesi gerektiğinin bildirildiği, Düzce Organize Sanayi Bölgesi Müteşebbis Teşekkül Başkanlığı tarafından 18.06.2008 tarihinde yazılan yazıda belirtilen yer dışında alternatif alanın bulunmadığı belirtilerek Toprak Koruma Kurulu‘nun bu yer için karar almasının talep olunduğu, bu çerçevede belirtilen tarım alanı ile ilgili olarak etüd raporu hazırlandığı, 12.07.2007 tarihinde Toprak Koruma Kurulu tarafından 1 nolu alan olarak tanımlanan 122 hektarlık bölümün 5403 sayılı Kanunun 13/d maddesi uyarınca Organize Sanayi Bölgesi genişleme alanı olarak kullanılmasının uygun görüldüğü, karara Ziraat Mühendisleri Odası İl Temsilcisinin şerh koyduğu, bu kararla birlikte 122 hektarlık 1 nolu alanın tarım dışı amaçla kullanımına izin verilmesi için Düzce Valiliği tarafından Tarım ve Köyişleri Bakanlığı‘na başvuruda bulunduğu, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı‘nın 16.08.2007 tarih ve 63860 sayılı yazısıyla kamu yararı kararının hiçbir bakanlığa bağlı olmayan Düzce Organize Sanayi Bölgesi Müteşebbis Teşekkül Kurulu Başkanlığı tarafından alındığı belirtilerek tarım arazisinin tarım dışı amaçla kullanılmasının uygun görülmediğinin belirtildiği, bu yazı dikkate alınarak Düzce Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü tarafından 21.09.2007 tarihinde kamu yararı kararı alınarak Tarım ve Köyişleri Bakanlığı‘na yeniden yapılan başvuru üzerine dava konusu işlemin tesis edildiği anlaşılmıştır.

Yetki, kamu gücü kullanarak, tek yanlı irade beyanı ile idari işlem yapabilme iktidarıdır ve her türlü idari makam için, kendi görev alanını gösteren hukuk kuralları tarafından belirlenir. Kamu düzeni ile ilgili olduğundan geniş yoruma ya da kıyas yoluyla kullanılmaya elverişli değildir.

Bu bağlamda, kamu görevlisi yetkiyi yasada izin verilmedikçe bizzat kullanmak zorundadır. Yetkinin başka kamu görevlilerine devri ancak yasada açıkça öngörülmüş olması koşuluyla olanaklıdır.

5403 sayılı Yasa‘nın 13/d maddesinde kamu yaran kararı alma konusunda ilgili bakanlıkların münhasıran yetkili kılındığı görülmektedir. Bakanlıklardan anlaşılması gereken ise Bakanlık merkez teşkilatıdır.

Olayda, Düzce Organize Sanayi Bölgesi yer seçimi için Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca alınmış bir kamu yararı kararı bulunmadan seçilen bölgenin tarım dışı amaçla kullanımına izin verildiği açıktır.

Bu durumda, Düzce İli, Merkez İlçesi, Beykö)y Beldesi, Çalıcuma Köyü ve Hacıahmetler Köyü sınırı içinde bulunan 122 hektarlık 1 nolu alternatif alanın Düzce 1. Organize Sanayi Bölgesi genişleme alanı olarak kullanılmak üzere tarım dışı amaçla kullanılmasının uygun bulunmasına ilişkin davalı idarenin 01.10.2007 tarih ve 15658 sayılı işlemi öncesinde Sanayi Ticaret Bakanlığı tarafından alınması gereken kamu yararı kararının Bakanlık taşra teşkilatı olan Düzce Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü tarafından alındığı görüldüğünden, Bakanlıklarca alınmış bir kamu yararı kararı bulunan plan ve yatırım olmadan tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

Açıklanan nedenlerle, dava konusu işlemin iptaline, aşağıda dökümü yapılan 91.40 TL yargılama gideri ile karar tarihinde geçerli olan Asgari Avukatlık Ücreti Tarifesi uyarınca 400,00 TL avukatlık ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, artan posta ücretinin isteği halinde davacıya iadesine, kararın tebliğinden itibaren 30 gün içerisinde Danıştay‘a temyiz yolu açık olmak üzere, 14/05/2009 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Başkan İlter EKŞİ

Üye Harun AYDIN

Üye Harun ORMAN

Okunma Sayısı: 926