ZİRAİ MÜCADELE BAYİİLİK VE TOPTANCILIK SINAVININ YÜRÜTMESİ DURDURULDU!
T.C.
DANIŞTAY
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2009/9268
Davacı ve Yürütmenin Durdurulmasını İsteyen: TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası
Vekili : Av. Devran Melik Saatçioğlu - Karanfil Sokak, No:28/12
Kızılay - ANKARA
Davalı : Tarım ve Köyişleri Bakanlığı - ANKARA
Davanın Özeti : Bitki Koruma Ürünlerinin Toptan ve Perakende Satılması ile Depolanması Hakkında Yönetmeliğin 9.6.2009 tarih ve 27253 sayılı Resmi Gazete‘de yayımlanan Bitki Koruma Ürünlerinin Toptan ve Perakende Satılması ile Depolanması Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 1. maddesiyle değiştirilen 6. maddesinin birinci fıkrası ile 2. maddesiyle değiştirilen 7. maddesinin iptali ve yürütülmelerinin durdurulması istenilmektedir.
Danıştay Tetkik Hakimi : Özden Atabak
Düşüncesi : Koruma Ürünlerinin Toptan ve Perakende Satılması ile Depolanması Hakkında Yönetmeliğin 9.6.2009 tarih ve 27253 sayılı Resmi Gazete‘de yayımlanan Bitki Koruma Ürünlerinin Toptan ve Perakende Satılması ile Depolanması Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 1. maddesiyle değiştirilen 6. maddesinin birinci fıkrası yönünden hukuka uyarlık bulunmadığından, yürütmenin durdurulması, 2. maddesiyle değiştirilen 7. maddesine yönelik yürütmenin durdurulması isteminin ise reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı : Hüseyin Ünal Kara
Düşüncesi : Yürütmenin durdurulmasına karar verilebilmesi için, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 27. maddesinde öngörülen koşulların gerçekleşmediği anlaşıldığından, istemin reddi gerekeceği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onuncu Dairesince davalı idarenin savunmasının alınmasından sonra incelenmesine karar verilen yürütmenin durdurulması istemi, davalı idarenin savunmasının geldiği anlaşılmakla, 2575 sayılı Danıştay Kanununun Ek 1. maddesi uyarınca, Danıştay Onuncu ve Sekizinci Dairelerinden oluşan Müşterek Kurulca yeniden incelendi, gereği görüşüldü:
Dava, Bitki Koruma Ürünlerinin Toptan ve Perakende Satılması ile Depolanması Hakkında Yönetmeliğin, 9.6.2009 tarih ve 27253 sayılı Resmi Gazete‘de yayımlanan Bitki Koruma Ürünlerinin Toptan ve Perakende Satılması ile Depolanması Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 1. maddesiyle değiştirilen 6. maddesinin birinci fıkrası ile 2. maddesiyle değiştirilen 7. maddesinin iptali ve yürütülmelerinin durdurulması istemiyle açılmıştır.
Bitki koruma ürünlerinin toptan veya perakende olarak satılması ve depolanması ile bu ürünleri, toptan ve perakende satacaklar ile depolayacakların uyması gereken esasları belirlemek amacıyla çıkarılan Bitki Koruma Ürünlerinin Toptan ve Perakende Satılması ile Depolanması Hakkında Yönetmeliğin dayanağını 6968 sayılı Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Kanununun 40. ve 64. maddeleri oluşturmaktadır.
6968 sayılı Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Kanunu‘nun 40. maddesinde; mücadele alet ve ilaçlarının Tarım ve Köyişleri Bakanlığı‘nca tespit edilmiş ithal veya imal yerindeki perakende fiyatının ambalajı üzerinde gösterilmesinin zorunlu olduğu, mücadele ilaçlarının ne şekillerde ithal, satışa arz, imal edileceğinin, etiket ve tarifnamelerinin ihtiva edeceği hususların ve mücadele aletlerine konacak işaret ve yazılar ile bu işlere ilişkin diğer gerekli hususların nizamnamesinde belirtileceği; 64. maddesinde ise; bu Yasanın belirli hükümlerinin uygulanmasını göstermek üzere bu kanunun yayımı tarihinden itibaren 6 ay içinde Tarım ve Köyişleri Bakanlığı‘nca nizamnameler çıkarılacağı kurala bağlanmış; Zirai Mücadele İlaç ve Aletleri Hakkında Nizamnamenin 4. maddesinde; zirai mücadele ilaç ve aletlerini toptan ve perakende satacaklarda aranılacak vasıf ve şartların Tarım ve Köyişleri Bakanlığı‘nca belirleneceği düzenlemesine yer verilmiştir.
Yukarıda belirtilen düzenlemelerin birlikte değerlendirilmesinden; bitki koruma ürünlerinin toptan veya perakende olarak satılması ve depolanması ile bunları satacaklar ve depolayacaklar hakkında kurallar koymaya, bu konuda düzenleme yapmaya Tarım ve Köyişleri Bakanlığı‘nın görevli ve yetkili olduğu anlaşılmaktadır.
11.10.2007 tarih ve 26670 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Bitki Koruma Ürünlerinin Toptan ve Perakende Satılması ile Depolanması Hakkında Yönetmelik; ruhsatlı bitki koruma ürünlerinin toptan ve perakende olarak satışında kimlerin yetkili olduğunu; bayi ve toptancıların sorumluluklarını, bu ürünlerin depolanmasını ve satışlarının kontrolü ile bunlarla ilgili usul ve esasları kapsamakta olup, 9.6.2009 tarih ve 27253 sayılı Resmi Gazete‘de yayımlanan Yönetmelik ile bazı maddeleri değiştirilmiş ve dava konusu edilen maddeleri aşağıda incelenmiştir.
Dava konusu Yönetmeliğin, 11.10.2007 tarih ve 26670 sayılı Resmi Gazete‘de yayımlanarak yürürlüğe giren Bitki Koruma Ürünlerinin Toptan ve Perakende Satılması ile Depolanması Hakkında Yönetmeliğin 6. maddesinin 1. fıkrasını değiştiren çerçeve 1. maddesi;
11.10.2007 tarih ve 26670 sayılı Resmi Gazete‘de yayımlanarak yürürlüğe giren Bitki Koruma Ürünlerinin Toptan ve Perakende Satılması ile Depolanması Hakkında Yönetmeliğin "Bayi veya toptancı izin belgesi alabilecekler ve sınav" başlıklı 6. maddesinin 1. fıkrasında; bitki koruma ürünleri bayiliği veya toptancı izin belgesi verilecek kişilerde aranacak şartlar;
a) Türk vatandaşı olmak,
b) Bitki koruma bölümü mezunu ziraat mühendisi olmak,
c) Bitki koruma bölümü mezunu ziraat mühendisi dışında, kamu kurum ve kuruluşlarında veya özel kuruluşlarda zirai mücadele hizmetlerinde en az üç yıl çalışmış ziraat mühendisi olmak,
ç) Kamu kurum ve kuruluşlarında veya özel kuruluşlarda zirai mücadele hizmetlerinde en az on yıl çalışmış ziraat teknisyeni veya meslek yüksekokullarından bitki sağlığı ile ilgili dersleri alarak mezun olmuş tekniker olmak,
d) Bakanlıkça veya Milli Eğitim Bakanlığınca veya Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığınca yılda bir kez yapılacak olan sınavda 80 ve üzeri puan almak
olarak sayılmış iken; 2.2.2008 tarih ve 26775 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Bitki Koruma Ürünlerinin Toptan ve Perakende Satılması ile Depolanması Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 1. maddesi ile yukarıda belirtilen şartlar değiştirilmiş ve söz konusu şartlar;
a) Türk vatandaşı olmak,
b) Ziraat mühendisi olmak,
c) Kamu kurum ve kuruluşlarında veya özel kuruluşlarda zirai mücadele hizmetlerinde en az üç yıl çalışmış;
1 ) Ziraat teknisyeni,
2) Meslek yüksekokullarından bitki sağlığı ile ilgili dersi alarak mezun olmuş tekniker olmak,
ç) Bakanlıkça veya Milli Eğitim Bakanlığınca veya Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığınca yılda bir kez yapılacak olan sınavda 100 tam puan üzerinden 80 ve üzeri puan almak şeklinde belirlenmiş; daha sonra dava konusu Yönetmelik değişikliği ile bu şartlar;
a) Türk vatandaşı olmak,
b) Bitki koruma bölümü mezunu veya bitki koruma dalında yüksek lisans veya doktora yapmış ziraat mühendisi olmak,
c) Kamu kurum ve kuruluşlarında veya özel kuruluşlarda bitki koruma hizmetlerinde en az beş yıl süreyle çalışmış; (b) bendi dışında kalan ziraat mühendisi olmak,
ç) Bu maddenin (b) ve (c) bentleri dışında kalan ziraat mühendisleri ile ziraat teknisyeni ve meslek yüksekokullarından bitki sağlığı ile ilgili dersi alarak mezun olmuş teknikerler için Bakanlıkça veya Milli Eğitim Bakanlığınca veya Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığınca yılda bir kez yapılacak olan sınavda 100 tam puan üzerinden 60 ve üzeri puan almak" şeklinde yeniden düzenlenmiştir.
Görüldüğü üzere; Yönetmeliğin ilk halinde, bitki koruma ürünleri bayiliği veya toptancı izin. .belgesi verilecek kişilerde aranacak şartlar belirlenirken; bitki koruma bölümü mezunu ziraat mühendisi dışındaki ziraat mühendisleri, teknisyenler ve teknikerler için kamu kurum ve kuruluşlarında veya özel kuruluşlarda belirli süre çalışmış olmak koşulu aranmış, ayrıca hepsi için sınav şartı getirilmiştir. Yönetmelikte 2008 yılında yapılan değişiklikle, koşullar yeniden belirlenirken, ziraat mühendislerinin mezun oldukları bölüm bakımından herhangi bir ayrıma gidilmemiş, teknisyen ve teknikerler için de kamu kurum ve kuruluşlarında veya özel kuruluşlarda belirli süre çalışmış olmak şartı ile; yapılacak sınavda başarılı olmak şartının aranmasına devam edilmiştir.
Dava konusu Yönetmelik değişikliği ile ziraat mühendisleri arasında ayrım yapılarak, bitki koruma bölümü mezunu ziraat mühendisi veya bitki koruma dalında yüksek lisans veya doktora yapmış başka bölüm mezunu ziraat mühendisi ile kamu kurum ve kuruluşlarında veya özel kuruluşlarda bitki koruma hizmetlerinde en az beş yıl süreyle çalışmış ziraat mühendisleri, sınav şartından muaf tutulurken, bunlar dışında kalan ziraat mühendisleri ile teknikerler ve teknisyenler için, sınav şartı korunmuştur.
6968 sayılı Yasa ve 441 sayılı Kanun Hükmünde Kararname gereği, idarenin bitki koruma ürünleri bayiliği veya toptancılığı işini yapacak gerçek ve tüzel kişilerin taşıması gereken nitelikleri belirleme yetkisi bulunduğu hususunda kuşku bulunmamaktadır. Ancak idareye tanınan bu yetki sınırsız olmayıp; kamu yararı ve hizmetin gereklerine uygun olarak kullanılmalıdır. Davalı idare, savunmasında, sınav şartının; bitki koruma ürünlerini toptan ve perakende satan bayi ve toptancıların, Yönetmelikte belirtilen konularda, yeterli bilgi birikimine sahip olmaları ve bu konularda bilgilerinin artırılması ve güncellenmesi ile üreticilere doğru ve sağlıklı tavsiyelerde bulunabilmeleri, konunun tamamen insan sağlığına yönelik olması sebebiyle bayilik ve toptancılık yapacak ziraat mühendislerinin, tekniker ve teknisyenlerin standartlarının yükseltilmesi amacıyla getirildiğini belirtmektedir.
Yasa ve tüzük hükümlerinin incelenmesinden; yasa koyucunun bitki koruma ürünlerini herhangi bir tüketim malından ayrık tuttuğu, aktif madde ve preparatları satacak veya depolayacak kişilerde aranılacak vasıf ve şartlar ayrıntılı kurallara bağlanarak, kamu sağlığının korunması; kaliteli, güvenli, zararsız aktif maddeler içeren ürünlerin piyasaya arzının ve tüketiminin sağlanmasının amaçlandığı açıktır. Bu bağlamda, yasa koyucunun amacı, idarenin savunmasında belirtilen ve yukarıda aktarılan hususlar birlikte değerlendirildiğinde, bitki koruma ürünleri bayiliği veya toptancılığı işini yapacak gerçek ve tüzel kişilerin belirlenmesi için sınav koşulu getirilmesinin en uygun yöntem olacağı kuşkusuzdur. Sınav şartı ile istenen amaca ulaşabilmek ise, sınavın herkes için zorunlu olması ile mümkün olabilecektir. Dava konusu düzenleme ile bazı kişilerin sınav şartından muaf tutulması, davalı idareye verilen zirai mücadele ilaç ve aletlerin güvenilir, kaliteli, kamu sağlığına uygun olarak halka ulaşmasını sağlama görevi ile bağdaşmamaktadır.
Belirtilen nedenle, dava konusu Yönetmeliğin, 11.10.2007 tarih ve 26670 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Bitki Koruma Ürünlerinin Toptan ve Perakende Satılması ile Depolanması Hakkında Yönetmeliğin 6. maddesinin 1. fıkrasında değiştiren çerçeve 1. maddesi hukuka aykırı olup; yürütülmesinin durdurulması gerekmektedir.
Dava konusu Yönetmeliğin. 11.10.2007 tarih ve 26670 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Bitki Koruma Ürünlerinin Toptan ve Perakende Satılması ile Depolanması Hakkında Yönetmeliğin 7. maddesini değiştiren çerçeve 2. maddesi;
11.10.2007 tarih ve 26670 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Bitki Koruma Ürünlerinin Toptan ve Perakende Satılması ile Depolanması Hakkında Yönetmeliğin "gerekli belgeler" başlıklı 7. maddesinde; 6. maddede belirtilen şartları taşıyan, "bayilik" veya "toptancı izin belgesi "almak isteyenlerin başvuru dilekçesi ekinde yer alacak belgeler sayılmıştır.
Yönetmeliğin bu maddesine yönelik olarak, 2577 sayılı İdari Kanununun 27. maddesinde öngörülen koşulların bu aşamada gerçekleşmediği anlaşıldığından, yürütmenin durdurulması isteminin reddi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, Bitki Koruma Ürünlerinin Toptan ve Perakende Satılması ile Depolanması Hakkında Yönetmeliğin 9.6.2009 tarih ve 27253 sayılı Resmi Gazete‘de yayımlanan Bitki Koruma Ürünlerinin Toptan ve Perakende Satılması ile Depolanması Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 1. maddesiyle değiştirilen 6. maddesinin birinci fıkrası yönünden 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 27. maddesindeki koşullar gerçekleşmiş bulunduğundan, anılan fıkranın yürütülmesinin durdurulmasına; dava konusu Yönetmeliğin 2. maddesiyle değiştirilen 7. maddesi yönünden ise, 2577 sayılı Yasanın 27. maddesindeki koşullar gerçekleşmediğinden, anılan maddeye yönelik yürütmenin durdurulması isteminin reddine, bu kararın tebliğini izleyen günden itibaren 7 (yedi) gün içinde İdari Dava Daireleri Kuruluna itiraz edilebileceğinin taraflara duyurulmasına 22.12.2009 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
Başkan Mehmet ÜNLÜÇAY
Üye Sinan TUNCA
Üye Alaittin Ali ÖGÜŞ
Üye Sıddık YILDIZ
Üye Atıl ÜZELGÜN
Üye İbrahim BERBEROĞLU
Üye Emin Celalettin ÖZKAN
Üye Kemal BİLECEN
Üye Ziya ÖZCAN