T.C.
ÇANAKKALE
ÝDARE MAHKEMESÝ

ESAS NO : 2008/124

KARAR NO: 2009/688

DAVACILAR: 1- BÝGA SEBZE ÜRETÝCÝLERÝ BÝRLÝÐÝ

2- TMMOB ZÝRAAT MÜHENDÝSLERÝ ODASI ÇANAKKALE ÞUBE BAÞKANLIÐI

3- ÇANAKKALE BARO BAÞKANLIÐI

4- BÝGA ÇEVRE DERNEÐÝ

5- ÇANAKKALE SERBEST MUHASEBECÝ MALÝ MÜÞAVÝRLER ODASI

VEKÝLÝ : AV. HÝLMÝ BAYDAR
Yalý Cad. Gümrük Sok. No:24/2 Merkez/ÇANAKKALE

DAVALI: ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIÐI Merkez/ANKARA

MÜDAHÝL: ÝÇDAÞ ÇELÝK ENERJÝ TERSANE VE ULAÞIM AÞ

VEKÝLÝ: AV. YASEMÝN SAÐIÞMAN
Güneþli Mah Devekaldýrýmý Cad No:21 Baðcýlar/ÝSTANBUL

DAVANIN ÖZETÝ : Çanakkale Ýli, Biga Ýlçesi, Kemer ve Bekirli Köyü, Marmaracýk ve Durmuþ Dede Mevkiinde, Ýçdaþ Çelik Enerji Tersane ve Ulaþým San. A.Þ. tarafýndan kurulmasý planlanan "Ýçdaþ Tersanesi ve Yan Tesisleri" (iskele, dalgakýran, enerji santrali ve küldepolama alaný) ile ilgili davalý idarece yapýlan çevresel etki deðerlendirmesinin olumlu olarak deðerlendirilmesine iliþkin 17.08.2007 gün ve 8994 sayýlý ÇED olumlu kararýnýn; davaya konu olan termik santralin çevreyi ve tarýmsal faaliyetleri olumsuz yönde etkileyeceði, küldepolama alaný olarak belirlenen alan ile ilgili verilerin yetersiz olduðu, henüz temiz kömür teknolojilerinin geliþmediði iddia edilerek iptali istenilmektedir.

SAVUNMANIN ÖZETÝ : Öncelikle davacýlarýn bu davayý açma ehliyetlerinin bulunmadýðýndan bahisle davanýn ehliyet yönünden reddi gerektiði, davanýn, süresi içinde açýlmadýðý için de süre yönünden reddi gerektiði, esasa iliþkin olarak ise; Çevresel Etki Deðerlendirmesinin yapýlmasý planlanan tesis ile ilgili hazýrlanan projenin, çevreye olasý etkilerinin belirtilerek buna iliþkin önlemlerin alýndýðýný ve alýnacaðýný taahhüt eden bir proje olduðu ve davalý idarece bu projenin incelenerek mevzuatta yer alan kriterler dikkate alýnarak bir karar verildiði, dolayýsýyla dava konusu iþlem bu çerçeve içinde irdelendiðinde tesis edilen iþlemde herhangi bir hukuka aykýrýlýk bulunmadýðý ileri sürülerek davanýn reddi gerektiði savunulmaktadýr.

MÜDAHÝL ÝDDÝALARININ ÖZETÝ: Öncelikle davanýn ehliyet yönünden reddi gerektiði, esasa iliþkin olarak ise teknik verilere ve mevzuata uygun olarak hazýrlanan ÇED raporunun davalý idarece olumlu olarak deðerlendirilmesine iliþkin dava konusu iþlemde hukuka aykýrýlýk bulunmadýðý ileri sürülerek davanýn reddi gerektiði savunulmaktadýr.

TÜRK MÝLLETÝ ADINA

Karar veren Çanakkale Ýdare Mahkemesi‘nce taraflara önceden bildirilen 04.11.2009 Çarþamba günü saat 14:00‘da davacýlar vekili Av. Hilmi BAYDAR ile davalý idareyi temsilen Þube Müdürü Musa KARAASLAN ve müdahil þirket vekili Av Yasemin SAÐIÞMAN‘ýn geldikleri görülerek. yapýlan açýk duruþmada gelen taraflara usulüne uygun söz verilip açýklamalarý dinlendikten sonra duruþma tamamlandý ve usule iliþkin itirazlar yerinde görülmeyerek dava dosyasý incelenerek iþin gereði görüþüldü:

Dava, Çanakkale Ýli, Biga Ýlçesi, Kemer ve Bekirli Köyü, Marmaracýk ve Durmuþ Dede Mevkiinde, Ýçdaþ Çelik Enerji Tersane ve Ulaþým San. A.Þ. tarafýndan kurulmasý planlanan "Ýçdaþ Tersanesi ve Yan Tesisleri" (iskele, dalgakýran. enerji santrali ve kül depolama alaný) ile ilgili davalý idarece yapýlan çevresel etki deðerlendirmesinin olumlu olarak deðerlendirilmesine iliþkin 17.08.2007 gün ve 8994 sayýlý ÇED olumlu kararýnýn iptali istemiyle açýlmýþtýr.

2872 sayýlý Çevre Kanunu‘nun l0.maddesinde "Gerçekleþtirmeyi planladýklarý faaliyetleri sonucu çevre sorunlarýna yol açabilecek kurum, kuruluþ ve iþletmeler, çevresel Etki Deðerlendirmesi Raporu veya proje tanýtým dosyasý hazýrlamakla yükümlüdürler. Çevresel Etki Deðerlendirmesi Olumlu Kararý veya Çevresel Etki Deðerlendirmesi Gerekli Deðildir Kararý alýnmadýkça bu projelerle ilgili onay, izin, teþvik. yapý ve kullaným ruhsatý verilemez; proje için yatýrýma baþlanamaz ve ihale edilemez. Petrol, jeotermal kaynaklar ve maden arama faaliyetleri Çevresel Etki Deðerlendirmesi kapsamý dýþýndadýr. Çevresel Etki Deðerlendirmesine tabi projeler ve Stratejik çevresel Deðerlendirmeye tabi plan ve programlar ve konuya iliþkin usul ve esaslar Bakanlýkça çýkarýlacak yönetmeliklerle belirlenir." hükmü yer almaktadýr.

Anýlan Kanun maddesine dayanýlarak hazýrlanan ve 16.12.2003 gün ve 25318 sayýlý Resmi Gazete‘ de yayýmlanarak yürürlüðe giren ve dava konusu iþlemin tesis edildiði tarihte yürürlükte bulunan çevresel Etki Deðerlendirmesi Yönetmeliði‘nin "Tanýmlar ve Kýsa1tmalar" baþlýklý 4.maddesinde çevresel Etki Deðerlendirmesi Raporunun; EK-I listesinde yer alan veya Bakanlýkça "Çevresel Etki Deðerlendirmesi Gereklidir" kararý verilen bir proje için belirlenen özel formata göre hazýrlanacak rapor olduðu, Çevresel Etki Deðerlendirmesi Olumlu Kararýnýn ise; Çevresel Etki Deðerlendirmesi Raporu hakkýnda Kapsam Belirleme ve Ýnceleme Deðerlendirme Komisyonunca yapýlan deðerlendirmeler dikkate alýnarak, projenin çevre üzerindeki olumsuz etkilerinin, alýnacak önlemler sonucu ilgili mevzuat ve bilimsel esaslara göre kabul edilebilir düzeylerde olduðunun saptanmasý üzerine gerçekleþmesinde sakýnca görülmediðini belirten Bakanlýk kararý olduðu kuralýna yer verilmiþtir.

Dosyanýn incelenmesinden, Çanakkale Ýli, Biga Ýlçesi, Kemer ve Bekirli Köyü, Marmaracýk ve Durmuþ Dede mevkiinde, Ýçdaþ Çelik Enerji Tersane ve Ulaþým San. A.Þ. tarafýndan kurulmasý planlanan "Ýçdaþ Tersanesi ve Yan Tesisleri" (iskele, dalgakýran, enerji santrali ve kül depolama tesisi) ile ilgili olarak hazýrlanan ve 21.05.2007 tarihinde davalý idareye sunulan proje tanýtým dosyasýnýn incelenerek uygun bulunduðu,ÇED sürecine halkýn katýlýmýný saðlamak üzere 14.06.2007 tarihinde toplantýlarýn yapýldýðý, projenin türüne göre belirlenmiþ olan kuným ve kuruluþlarýn olumlu görüþlerinin de alýndýðý, ÇED raporu formatýnda hazýrlanan nihai ÇED raporunun davalý idarece incelenerek 17.08.2007 tarihinde çevresel etki deðerlendirmesi olumlu kararý verilmesi üzerine bakýlan davanýn açýldýðý anlaþýlmýþtýr.

Olayda, uyuþmazlýðýn teknik yönünün açýklýða kavuþturulabilmesi amacýyla, Doç. Dr. Alper BABA, Yrd. Doç. Dr. Yasemin KAVDIR ve Yrd. Doç. Dr. Hasan Göksel ÖZDÝLEK‘in katýlýmlarýyla gerçekleþtirilen keþif ve bilirkiþi incelemesi sonucu hazýrlanan bilirkiþi ve ek bilirkiþi raporunda özetle; dava konusu tesisin, Biga Ýlçesi‘ne 35 km, Çanakkale Ýli‘ne 90 km mesafede bulunduðu, Biga Yarýmadasýnda, hemen hemen her tür kayaç tipinin gözlendiði, alanýn teknotik açýdan aktif olduðu, tesisin bulunduðu alanda bölgenin en yaþlý kaya topluluðu olarak bilinen Kazdaðý grubunun yer aldýðý. burada kahverengimsi, koyu gri, yeþilimsi siyah ve yer yer kirli sarý renklerde mika þistlerin var olduðu, mika þistler üzerinde dava konusu sahanýn güney kesimlerinde gri. bej ve kirli beyaz renklere sahip mermerlerin yer aldýðý. bu mermerlerin oldukça dayanýklý olduðu, içerisinin ise oldukça çatlak olduðu, termik santralin faaliyete geçmesi sonucu ortaya çýkacak katý atýklarýn yine bu sahadaki metamorfik birimler üzerine depolanacaðý, davaya konu tesis ile ilgili hazýrlanan ÇED raporunda, proje sahasýnda yeraltý sularýna iliþkin çalýþmalarýn yapýldýðý, bu çalýþmalara göre tesislerin kurulacaðý alanda yeraltý suyu seviyesinin 8,40 ile 23,20 cm arasýnda, atýk depolama sahasýnda ise 6-17 m arasýnda deðiþtiði, bu alanda yapýlan hidrojeolojik (lugeon testi) deðerlendirildiðinde yöredeki birimlerin geçirimsiz olduðu, kömür ile çalýþan termik santrallerin, gerek atmosferin kirlenmesinde ve gerekse de ekosistemin zarar görmesinde çok etkili rol aldýðý, yetmiþli yýllarda termik santrallerin üretimini artýrmak amacýyla yeni tekniklerin uygulanmasý, düþük kaliteli kömürlerin deðerlendirmesi olanaklarýnýn arttýrýldýðý, bunun sonucunda da düþük kaliteli linyit kömürlerinin oluþturduðu gaz ve toz emisyonlarý ile büyük miktardaki katý atýklarýn hava, su ve toprak kirliliði sorunlarýný meydana getirdiði, Linyitle çalýþan termik santrallerin, yalnýzca atmosferin kirlenmesine sebep olmakla kalmadýðý, ayný zamanda ürettikleri katý atýklarýn (uçucu küller ve cüruf) ile çevre ve insan saðlýðý için de önemli problemler oluþturabileceði, Linyitin yanmasý ile birlikte, kömürün içeriðinde bulunan ve kirliliðe sebep olma potansiyeline sahip, arsenic (As), kadmiyum (Cd), kurþun (Pb), antimuan (Sb), seleniyum (Se), kalay (Sn), molibden (Mo) ve çinko (Zn) gibi toksik iz elementlerin atýklara transfer olduðu, bu atýklardan özellikle uçucu küllerin elementlerin yüzeylerinde tutunabilecekleri çok uygun ortamlar oluþturduðu, atýk malzeme olan bu küllerin genellikle geniþ hacimli, düzenli atýk sahalarda bertaraf edildiði, bertaraf yöntemlerinin çoðunda, küllerin suyla temasýnýn söz konusu olduðu, çeþitli kül liçi deneysel çalýþmalarýn sonuçlarýna göre, uçucu küllerde bulunan toksik eser elementlerin, külün suyla temasý sonucu yüzey ve yer altý sularýna geçebildiði, dava konusu sahada yapýlacak kömür yakýtlý termik santralde ithal kömür kullanýlmasýnýn planlandýðý, ÇED raporunda sunulan verilere göre kullanýlacak kömürün F tipi küller (Sio2 (%)+A1203 (%) >70 ve CaO (%) <10) olup, kül oranýnýn ise % 15 olduðu, dava konusu alanda yýlda yaklaþýk olarak 3 milyon ton kömürün yakýlacaðý, buna göre söz konusu alanda yýlda yaklaþýk 450 bin ton kül üretileceði, dava konusu alanda yapýlan incelemelere göre atýk depolama sahasýnýn metamorfik birimler (þist ve mermer) üzerine kurulmasýnýn planlandýðý, küllerin depolanmasý planlanan barajýn kret kotunun bulunduðu kesimlerde metamorfik mermerlerin gözlendiði, yapýlan çok sayýda ki bilimsel çalýþmalara göre ayný kömür damarýnda bile damarlarda bulunan aðýr metallerin özelliklerinin deðiþtiði, bu nedenle bu alanda atýklar depolanýrken su ile temas halinde olan küllerin aðýr metallerce zenginleþip, çatlaklý kesimlerde taþýnma riski olabileceði, her ne kadar ÇED raporunda kül depolama sahasýný geçirimsiz hale getirmek için mühendislik önerileri yapýlmýþ ise de, atýk depolama sahasýnda bulunan karbonatlarda da geçirimsizlik ile ilgili çalýþmalarýn titiz bir þekilde yapýlmasý gerektiði, hava kirliliði ile ilgili çalýþmalar ve etkileri bakýmýndan; kurulmasý planlanan tesislerin toplam alanýnýn yaklaþýk olara 2.690.000 metrekare olduðu, kurulmasý planlanan tersanenin 76.000 m alanda dolgu üzerinde konuþlanacaðý, enerji santralinin ise 340.511 m2 alan üzerinde yapýlacaðý, kül depolama sahasýnýn, yaklaþýk olarak 807.402 m2‘lik bir alan kaplayacaðý, enerji santrali için hava kirliliði modellemeleri yapýlýrken Çanakkale Meteoroloji Ýstasyonu‘na ait 2000-2005 dönemi verilerinin kullanýldýðý, bu ÇED raporu açýsýndan bir sýkýntý olarak algýlanmamakla beraber Karabiga için geçerli olan temsili rüzgar hýzý için de bir baþka yaklaþýmla projeksiyonlarýn gerçekleþtirilmesinin yararlý olacaðý, ÇED raporunda ithal kömürün %80 oranýnda kullanýlacaðý geri kalan %20 oranýnda linyitin ise Çan Linyit Havzasýndan temin edileceðinin belirtildiði, maksimum %6,66‘lýk Çan linyiti kükürt oranýna göre % 1 ‘lik kükürt oranýna sahip ithal kömürün karýþtýrýlarak termik santralde kullanýlmasý halinde bu girdinin kükürt ortalamasýnýn %2,12 olacaðý, bunun da çevre kalitesi bakýmýndan ciddi ve geri dönülemez bir probleme neden olmayacaðý, öte yandan Çanakkale Meteoroloji Ýstasyonu‘nun baz olarak kabul edilerek hava kirleticileri taþýným modeline kaynak teþkil etmesinin hatalý olduðu, Çanakkale Meteoroloji Ýstasyonunun, kurulmasý planlanan tesisten kuþ uçuþu olarak yaklaþýk 63 km uzaklýkta bulunduðu, bir meteoroloji istasyonunun 50 km yarýçapýnda bir alaný temsil ettiði kabul edilse bile bu alanýn yaklaþýk olarak 7800 km olacaðý, ancak Çanakkale Meteoroloji Ýstasyonu‘nun proje sahasýný temsil ettiði varsayýlýrsa bu durumda 12470 km2‘lik bir alaný temsil ettiði gibi bir sonuç verdiði, oysa Ülkemizde son bir atýlýmla kurulan 150 otomatik meteoroloji gözlem istasyonu ve Ülkemizin tüm yüzölçümü dikkate alýndýðýnda bir meteoroloji istasyonunun temsil alanýnýn ortalama olarak 5400 km olduðu hesaplanýr ki bu bir meteoroloji istasyonunun ülkemizde merkez istasyon olmak üzere yarýçapý yaklaþýk olarak 42 km olan bir daireyi kapsadýðý sonucunu vereceði, oysa Çanakkale Meteoroloji Ýstasyonunun, proje sahasýna 63 km uzaklýkta olduðundan hareketle proje sahasýna göre yapýlan hesaplarda yarýçap dikkate alýndýðýnda %51 olan bir hata payýndan ve alan dikkate alýndýðýnda da kabul edilemez olan % 131 ‘lik bir hata payýnýn olduðu sonucuna varýlacaðý, (http:/ /www.meteor.gov.tr/kurumsal/haberler.aspx?y= 2009&f=awos) Çanakkale‘de toplam 4 (dört) meteoroloji istasyonunun kurulu olduðu, (http://www.meteor.gov.tr), bu istasyonlardan Lapseki Meteoroloji Ýstasyonunun proje alanýna yaklaþýk olarak kuþ uçuþu 33 km uzaklýkta bulunduðu, oysa projenin "Çevresel Etki Deðerlendirme Raporunda" Çanakkale Ýl Merkezi Meteoroloji istasyonunun verileri baz alýnarak madde taþýným modeli geliþtirildiði, Balýkesir‘de ise 5 (beþ) meteoroloji istasyonunun kurulu olduðu, bunlardan Bandýrma Meteoroloji Ýstasyonunun proje sahasýna kuþ uçuþu 78 km uzaklýkta bulunduðu, Çanakkale‘de 1960 yýlýndan bu yana aktif olarak çalýþan Çanakkale (Merkez) Meteoroloji istasyonunun var olduðu, diðer istasyonlarýn verilerinin farklý zaman aralýklarýný kapsadýðý ve maksimum olarak 10 yýlý kapsayan bir veri setini kapsadýðý, sadece rüzgar ölçümleri dikkate alýndýðýnda Elektrik Ýþleri Etüt Ýdaresi‘nin Karabiga‘da yapmýþ olduðu ölçümlerin de mevcut olduðu, (EÝE Rüzgar Eneýjisi Gözlem Ýstasyonlarý Aylýk Rüzgar Hýzlarý Dosyasý http://www.eie.gov.tr/turkce) Karabiga ‘nýn proje sahasýndan kuþ uçuþu olarak yaklaþýk 21 kilometre uzaklýkta bulunduðu, Mart 1992 ‘de baþlayýp Mart 1996‘da kapatýlan ölçüm istasyonu verilerinin, 1992 yýlýnda ortalama rüzgar hýzýnýn saniyede 6 metre (8 ay ölçümü mevcuttur) 1993‘de ortalama rüzgar hýzýnýn saniyede 6,4 metre (8 ay ölçümü mevcuttur); 1994‘de ortalama rüzgar hýzýnýn saniyede 6,4 metre (Kasým ayý hariç 11 ay ölçümü mevcuttur); 1995‘de ortalama rüzgar hýzýnýn saniyede 6,7 metre (tüm aylarýn hýzlan mevcuttur) ve 1996‘da ortalama rüzgar hýzýnýn saniyede 8 metre (sadece Ocak, Þubat ve Mart aylarý ölçümleri) olduðunu göstermekte olduðu, (Tablo 3) oysa sadece Çanakkale Meteoroloji Ýstasyonu‘nda 32 yýlýn ortalamasý dikkate alýndýðýnda (ÇED Raporu Ek 26) Çanakkale‘de ortalama rüzgar hýzýnýn 3,9.m/s olarak beliý1ildiði, bu gerçeklere göre Karabiga‘da Çanakkale Meteoroloji Ýstasyonu‘na göre en az 1,5 (bir buçuk) katlýk bir ortalama rüzgar hýzýnýn mevcut olduðu, bu durumda raporda temsili rüzgar hýzý hatalý olarak girildiðinden modelde de hatalý sonuçlar elde edilmiþ olabileceði, (sayfa 55-128 arasýndaki çýktýlarýn hatalý olmasý muhtemeldir.), Karabiga‘ya ait veriler ile Çanakkale‘ye ait veriler karþýlaþtýrýldýðýnda Þubat ve Nisan aylarý hariç tüm aylarda Karabiga‘daki rüzgar hýzýnýn Çanakkale‘ye göre en az %50 daha yüksek hýzda bir rüzgar hýzý olduðu, yýllýk bazda Karabiga‘da Çanakkale‘ye göre %72 daha hýzlý bir rüzgar hýzýnýn mevcut olduðu, 1999‘da yýllýk ortalama rüzgar hýzýnýn Çanakkale‘de 5,7 m/s olarak kayýt altýna alýndýðý, Say (2006) her ne kadar Çan‘da kurulu ve (hava kirliliði bakýmýndan) en modern yanma teknolojilerinden biri olan akýþkan yataklý yanma teknolojisi ile inþa edilmiþ olsa da Çan 18 Mart Termik Santralinden kaynaklanan hava kirliliðinin "Biga ve Çanakkale‘yi etkilediðinin Þekil 11‘den anlaþýldýðý, Say (2006)‘a göre Çan 18 Mart Termik Santrali‘nden kaynaklanan S02 Biga çayý Vadisi boyunca önce kuzey-doðuya (KD veya NE) taþýnmakta daha sonra denizden karaya esen rüzgar sayesinde Çanakkale Boðazý‘nda kuzeydoðudan güneybatýya doðru yoluna devam ettiði, yani oluþan SCVnin karasal ekosistemi etkileme olasýlýðýnýn var olduðu, tarým arazileri açýsýndan deðerlendirme kýsmýnda; tesisin üzerine kurulacaðý alanýn tarým dýþý VII. sýnýf arazi olarak belirtildiði, tesislerin kurulacaðý alandaki 356, 357, 359, 361, 362, 363, 2672, 2674, 2679, 2682, 2683, 2684, 2713, 2709, 2715, 2717 (Termik santralin kurulacaðý parseller), 2635, 2645 (kül depolama sahasý içerisinde bulunan parseller) numaralý parseller için ÝÇDAÞ A.Þ tarafýndan toprak koruma projesi hazýrlatýlarak Çanakkale Tarým Ýl Müdürlüðü‘ne baþvuruda bulunulduðu, "yapýlan incelemeler neticesinde söz konusu parsellerin Çanakkale Tarým Ýl Müdürlüðü‘nün 01.06.2007 tarihli ve 3891 sayýlý yazýsý ile tarým dýþý amaçla kullanýlmasýnýn uygun görüldüðü, ilgili yazýnýn ÇED raporu Ek-19‘da yer aldýðý, bu bakýmdan bir sorun bulunmadýðý, keþif gününde, kurulmasý planlanan tesisin yakýn alanlarda tarým alanlarý ve zeytin aðaçlarýnýn da görüldüðü, rüzgar deðerleri açýsýdan bu durumun çok önemli olduðu, termik santrallerin etrafýndaki yapraklarýn hasarlanmasý, nekroz ve kloroz gibi bitki besin maddesi semptomlarý gibi sorunlarýn sýkça görülebildiði, termik santralden çýkacak SO1 toprak ve yapraklarýn yüzeyinde PH düþmesine neden olabileceði, SÜ2 asit yaðmuru halinde topraða döndüðünde ise bitkileri direk ve topraðý da pH‘yý düþürmek yolu ile dolaylý olarak etkileyeceði, toprakta organik madde parçalayan mikroorganizmalardan Fusarium asyaporum, Cylindrocarpon sp. ve Aspergittus nidulens toprak asitliðine karþý çok hassas olduðu, eðer S02 fazla miktarda atmosfere karýþýrsa öncelikle bitki türleri, sonra aðaçlar ve çalýlarýn zarar görebileceði, artan toprak asitliði ise topraðýn katyon-anyon dengesini, mikrobiyal popülasyonunu ve tarýmsal verimliliðini düþürebileceði, ÇED raporu Ek-24‘de verilen analiz sonuçlarýna bakýldýðýnda; katyon deðiþim kapasitesi ve pH deðerlerinin sonuçlara göre Holowaychuk ve Fesseden tarafýndan geliþtirilen kalitatif yaklaþým incelemesi yapýlarak topraklarýn asitleþmeye karþý duyarlýlýklarýnýn düþük deðerlerde kaldýðý, sonuç olarak; dava konusu alanda yýlda yaklaþýk olarak 3 milyon ton kömürün yakýlacaðý, buna göre söz konusu alanda yýlda yaklaþýk 450 bin ton kül üretileceði, atýk depolama sahasýnýn metamorfik birimler (þist ve mermer) üzerine kurulmasll1m planlandýðý, küllerin depolanmasý planlanan baraj kret kotunun bulunduðu kesimlerde metamorfik mermerler gözlendiði, yapýlan çok sayýdaki bilimsel çalýþmalara göre ayný kömür damarýnda bile damarlarda bulunan aðýr metallerin özelliklerinin deðiþtiðinin saptandýðý, bu nedenle bu alanda atýklar depolanýrken su ile temas halinde olan küllerin aðýr metallerce zenginleþip, çatlaklý kesimlerde taþýnma riski olabildiði, her ne kadar ÇED raporunda kül depolama sahasýnýn geçirimsiz hale getirmek için mühendislik çalýþmalarý yapýlacaðý vurgulanmýþ ise de, atýk depolama sahasýnda bulunan karbonatlarda da geçirimsizlik ile ilgili çalýþmalarýn yapýlmasý gerektiði, ancak bu hususa iliþkin herhangi bir çalýþmanýn ve taahhüdün ÇED raporunda yer almadýðý, hava kirliliðine yönelik yapýlan çalýþmalarda yöreye özgü meteorolojik verilerin bulunmadýðý, bu nedenle söz konusu alanda hava kirliliðine etkisine yönelik yapýlan modellerin geliþtirilmesi gerektiði, dava konusunun bulunduðu alanda hava kirliliðine iliþkin bir istasyonun kurulmasý ve en az her ay (mümkünse otomatik bir veri iþleme merkeziyle) düzenli olarak hava kirliliði parametrelerinin ölçülmesi gerektiði, kurulacak bir hava kirliliði ölçüm istasyonunda alanda periyodik olarak (en az yýlda 1 kere) özellikle rüzgarýn hakim yönü boyunca toprak asitliliðinin ölçülmesi gerektiði, dava konusu tesisin etki alaný içinde bulunan tarým arazilerine olan etkilerinin neler olabileceðine iliþkin gerekli taahhütlerin ÇED raporunda yer aldýðý ve bu taahhütlerin verilere uygun olduðu yolunda görüþlere yer verildiði görülmektedir.

Bakýlan davada, davaya konu tesisin içerisinde ve 3 km yakýnýnda 3573 sayýlý Kanun kapsamýnda tescil edilmiþ zeytinliklerin yer almamasý ve korunmasý gerekli alanlara da 3 km uzaklýkta bulunmasý ve bu hususlara ÇED raporunda yer verilmesi nedeniyle davacýlar vekili tarafýndan yapýlan itirazlar bu gerekçe ile davalý ve müdahil tarafýndan yapýlan itirazlar ise bilirkiþii raporunu kusurlandýrýcý nitelikte bulunmadýðýndan yerinde görülmemiþ ve söz konusu bilirkiþii ve ek bilirkiþii raporu Mahkememizce hükme esas alýnabilecek nitelikte bulunmuþtýýr.

Mahkememize sunulan bilirkiþi ve ek bilirkiþi raporunun incelenmesinden; kül depolama alaný olarak kullanýlacak alanda metamorfik mermerlerin bulunduðu ve bu kayaçlarýn çatlaklý bir yapýya sahip olmalarý nedeniyle yüzeyden yer altý sularýna sýzmanýn bu noktalardan olabileceði, bu hususta ise ÇED raporunda ayrýca bir öngörünün bulunmadýðý, rüzgar hýzý verilerinden hareketle oluþturulan modülün ise Çanakkale Meteoroloji Ýstasyonu verilerinin kullanýlarak oluþturulduðu anýlan istasyonun dava konusu alana uzaklýðýnýn kuþ uçuþu olarak yaklaþýk 63 km uzaklýkta olduðu, bir istasyonun 50 km yarýçapýnda bir alaný temsil edebileceði, proje sahasýndan kuþ uçuþu olarak yaklaþýk 21 kilometre uzaklýkta Karabiga Meteoroloji Ýstasyonunun bulunduðu, sadece Çanakkale Meteoroloji Ýstasyonu‘nda 32 yýlýn ortalamasý dikkate alýndýðýnda (ÇED Raporu Ek 26) Çanakkale‘de ortalama rüzgar hýzýnýn 3,9. m/s olarak belirtildiði, Karabiga‘daki rüzgar hýzýnýn Çanakkale‘ye göre en az %50 daha yüksek hýzda bir rüzgar hýzý olduðu, yýllýk bazda Karabiga‘da Çanakkale‘ye göre % 72 daha hýzlý bir rüzgar hýzýnýn mevcut olduðu ,bu durumda raporda temsili rüzgar hýzý hatalý olarak girildiðinden modelde de hatalý sonuçlar ortaya çýkacaðý, rüzgar hýzý verilerinden hareketle oluþturulan modelin sonuçlarýna göre dava konusu tesisin etki alaný içinde bulunan tarým arazilerine olan etkilerinin neler olabileceðine iliþkin gerekli taahhütlerin ÇED raporunda yer aldýðý ve bu taahhütlerin de verilere uygun olduðu belirtilmektedir:

Malýkememizce; E:2007/20 sayýlý davanýn konusunu Çanakkale Ýli, Biga Ýlçesi, Bekirli ve Karahamzalar Köyü, Bahçecikaltý ve Beyoba mevkiinde Ýçdaþ AÞ tarafýndan kurulmasý planlanan klinker üretim ve öðütme tesisi için hazýrlanan ÇED raporunun olumlu olarak kabul edilmesine dair davalý idare iþlemi oluþturmakta olup, bakýlmakta olan davaya konu tesisin ise Çanakkale Ýli, Biga Ýlçesi, Kemer ve Bekirli Köyü, Marmaracýk ve Durmuþ Dede Mevkiinde kurulmasýnýn planlandýðý, dolayýsýyla yakýn mesafede yer aldýðý, hazýrlanan ÇED raporunda rüzgar verilerinin Çanakkale Meteoroloji istasyonu verilerinden hareketle ortalama rüzgar hýzýnýn 3,9.m/s olarak belirlendiði, kýsa mesafede yer alan klinker üretim ve öðütme tesisi için hazýrlanan ÇED raporunda ise tesise 55 km uzaklýkta bulunan Gönen Meteoroloji Ýstasyonu verilerinden hareketle ortalama rüzgar hýzýnýn 2,4,m/s olarak belirlendiði, bu tesisin Karabiga‘ya olan uzaklýðýnýn ise 20 km olduðu, rüzgar hýzý ölçümlerinin yerden 10 metre yükseklikte yapýlmasý gerektiði, söz konusu ölçümlerin yerden 6 metre yükseklikte yapýldýðý, tesisin tarým alanlarýna olan etkilerinin ise rüzgar hýzýna iliþkin veriler dayanak alýnmak suretiyle ortaya konulduðu anlaþýlmaktadýr.

Bu durumda, davaya konu tesise dahil olan kül depolama alanýnda bulunan metamorfik mermerlerin çatlaklý bir yapýya sahip olmasý nedeniyle sýzdýrma riskine iliþkin ayrýca bir çalýþmanýn yapýlmadýðý, dolayýsýyla bu konuda herhangi bir taahhüdün ÇED raporunda yer almadýðý, hava kalitesinin ortaya konulmasý için gerekli rüzgar hýzlarýna ait verilerin hangi istasyondan ve niçin dayanak alýndýðý konusunda herhangi bir tartýþmanýn ÇED raporunda yer almadýðý gibi deðiþik modellemeler yapýlarak daha saðlýklý bir sonuca ulaþýlmadýðý, kýsa mesafeler arasýnda bulunan iki ayrý tesis için dahi farklý meteoroloji istasyonlarýna ait farklý rüzgar hýzý verilerinin kullanýldýðý, bu huþusun dahi ÇED raporunda açýklanmadýðý, hatalý ve eksik rüzgarr hýzlarýna ait verilerin kullanýlmasý sonucu tesisin tarým alanýna olan etkilerini araþtýrmak için elde edilen verilerin de dolayý olarak hatalý olduðu anlaþýldýðýndan, bu haliyle ÇED raporunda yukarýda belirtilen eksikliklerin ve hatalý verilerin davalý idarece göz ardý edilerek Ýçdaþ Çelik Enerji Tersane ve Ulaþým San. A.Þ. tarafýndan kurulmasý planlanan "Ýçdaþ Tersanesi ve Yan Tesisleri" (iskele, dalgakýran. enerji santrali ve kül depolama) ile ilgili davalý idarece yapýlan çevresel etki deðerlendirmesinin olumlu olarak deðerlendirilmesine iliþkin 17.08.2007 gün ve 8994 sayýlý ÇED olumlu kararýnda hukuka uyarlýk bulunmadýðý sonucuna varýlmýþtýr.

Öte andan, eksik ve hatalý mühendislik verilerine dayanýlarak kurulan termik santrallerin geri dönüþÜ mümkün olmayan zararlara yol açabileceði hususu da dikkate alýndýðýnda, gerekirse salt bu tesis için, tesisin bulunduðu alana veya yakýn bir alana meteoroloji istasyonu kurularak kýsa vadede elde edilecek verilerin uzun vadede ortaya çýkacak olasý durumlarý ortaya koyabilecek hale gelmesinin ardýndan daha gerçekçi veriler dayanak alýnmak suretiyle modellemelerin yapýlmasýnýn faydalý olacaðý tartýþmasýz olup, ancak bu konuda idarenin Yargý kararý ile zorlamayacaðý da açýktýr.

Açýklanan nedenlerle, dava konusu iþlemin iptaline, aþaðýda dökümü yapýlan 2.135.95 TL yargýlama giderinin ve Avukatlýk Asgari Ücret Tarifesi uyarýnca duruþmalý iþler için belirlenen 500,00 TL vekalet ücretinin davalý idareden alýnarak davacýlara verilmesine, artan posta ücreti ile keþif avansýndan artan miktarýn isteði halinde davacýlara iadesine, müdahil tarafýndan yapýlan yargýlama giderlerinin müdahil üzerinde býrakýlmasýna, müdahil tarafýndan yatýrýlan posta avansýndan artan miktarýn istemi halinde müdahil tarafa iadesine, kararýn tebliðinden itibaren 30 gün içerisinde Danýþtay‘a temyiz yolu açýk olmak üzere 04/11/2009 tarihinde oybirliðiyle karar verildi.

Baþkan CEMÝL HULUSÝ PARLAK

Üye SERKAN MANGAL

Üye DUYGU ÖZERKAN