BOLU'DA TERMİK SANTRAL KURULMASI İÇİN TARIM ARAZİLERİNİ İMARA AÇAN KARAR İPTAL EDİLDİ

GENEL MERKEZ ( )
20.03.2010 (Son Güncelleme: 20.03.2010 10:09:12)

T.C.
SAKARYA
1. İDARE MAHKEMESİ

ESAS NO : 2009/448

KARAR NO: 2010/99

DAVACI: TMMOB ZİRAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

VEKİLİ : AV. ZÜHAL DÖNMEZ
Bestekar Sok. No:49/5 - Kavaklıdere /ANKARA

DAVALILAR : 1- BOLU VALİLİĞİ - BOLU

2- TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI-ANKARA

MÜDAHİL (DAVALI YANINDA): AKSA ENERJİ ÜRETİM AŞ (Davalı)

VEKİLİ: AV. ERSİN TAHİR YILMAZ
Büyükdere Cad. Tankaya Polas No: 14 D: 15 K: 5 Şişli / İSTANBUL

İSTEMİN ÖZETİ : Bolu İli, Göynük ilçesi, Bölücekova Köyü sınırları içerisindeki 23,671 hektar arazinin tarım dışı amaçla kullanılmasının uygun bulunmasına ilişkin 25.03.2009 gün ve 1625 sayılı Tarım ve Köyişleri Bakanhğı işleminin; toprak ve tarımsal arazilerin korunmasının Ziraat Mühendisleri ve Odalarının sorumluluğunda bulunduğu, söz konusu arazinin tarım dışı kullanıma açılmasının Anayasaya aykırı olduğu, özel bir şirket için verilen karara ilişkin sunulan bilirkişi raporlarının gene aynı şirket tarafından hazırlattırıldığı, ilgili Bakanlık tarafından verilmiş bir kamu yararı kararı bulunmadığı ileri sürülerek iptali ve öncelikle yürütmesin durdurulması istenilmektedir.

TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI SAVUNMASININ ÖZETİ : Dava konusu alana ilişkin alternatif alan bulunmadığı, Türkiye Kömür İşletmeleri Genel Müdürlüğü tarafından dava konusu alana yapılması düşünülen Termik santral üretim tesisinin kamuya yararlı bir yatırım olduğuna dair uygun görüş verildiği, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından verilmiş kamu yararı kararı bulunduğu, işlemin hukuka ve mevzuata uygun olduğu ileri sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmuştur.

BOLU VALİLİĞİ SAVUNMASININ ÖZETİ: Türkiye Kömür İşletmeleri Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen resmi belgenin kurumlarınca kamu yararı belgesi olduğunun kabul gördüğü, yine bu alana alternatif alan bulunmadığına ilişkin bilirkişi raporunun uygun bulunduğu, işlemin hukuka uygun olduğu ileri sürülerek davanın ve yürütmenin durdurulması talebinin reddi gerektiği savunulmuştur.

MÜDAHİL (DAVALI YANINDA) SAVUNMASININ ÖZETİ: Davacının iddia ettiği gibi dava konusu işlemin Anayasa‘ya aykırılığından söz edilemeyeceği, 5403 sayılı Kanun‘da öngörülen usule uyularak işlem tesis edildiği, işlemin 10 aylık uzunca bir süreç içerisinde bilimsel verilere dayanılarak tesis edildiği, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından Kamulaştırma için verilmiş Kamu Yararı Kararı bulunduğu ve bu kamu yararı kararının 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu‘nun 15/c maddesi uyarınca kamu yararı yerine geçeceği ileri sürülerek, davanın reddi gerektiği savunulmuştur.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Sakarya 1. İdare Mahkemesi‘nce, yürütmenin durdurulması istemi hakkında işin gereği görüşüldü:

Dava, özel bir şirketçe kurulacak olan termik santral işletmesi için Bolu ili, Göynük İlçesi, Bölücekova Köyü sınırları içerisindeki 23,671 hektar arazinin tarım dışı amaçla kullanılmasının uygun bulunmasına ilişkin Tarım ve Köyişleri Bakanlığı işleminin iptali istemiyle açılmıştır.

5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu‘nun Tarım Arazilerinin Amaç Dışı Kullanımı Başlıklı 13. Maddesinde, mutlak tarım arazileri, özel ürün arazileri, dikili tarım arazileri ile sulu tarım arazileri tarımsal üretim amacı dışında kullanılamayacağı, ancak alternatif alan bulunmaması ve Kurulun uygun görmesi şartıyla; d)Bakanlıklarca kamu yararı kararı alınmış plan ve yatırımlar için bu arazilerin amaç dışı kullanım taleplerine, toprak koruma projelerine uyulması kaydı ile Bakanlık tarafından izin verilebileceği Bakanlığın bu yetkisini valiliklere devredebileceği hüküm altına alınmıştır.

3154 sayılı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun‘un Görev başlıklı 2. maddesinde, "...b) Enerji ve tabii kaynakların ülke yararına, teknik icaplara ve ekonomik gelişmelere uygun olarak araştırılması, işletilmesi, geliştirilmesi, değerlendirilmesi, kontrolü ve korunması amacıyla genel politika esaslarının tespit ve tayinine yardımcı olmak, gerekli programları yapmak, plan ve projeleri hazırlamak veya hazırlatmak,

c) Bu kaynakların değerlendirilmesine yönelik arama, tesis kurma, işletme ve faydalanma haklarını vermek, gerektiğinde bu hakların devir, intikal, iptal işlemlerini yapmak, ipotek, istimlak ve diğer takyit edici hakları tesis etmek, bunların sicillerini tutmak ve muhafaza etmek,

d) Kamu ihtiyaç, güvenlik ve yararına uygun olarak enerji ve tabii kaynaklar ile enerjinin üretim, iletim, dağıtım, tesislerinin etüt, kuruluş, işletme ve devam ettirme hizmetlerinin genel politikasını tespit çalışmalarının koordinasyonunu temin etmek ve denetlemek," görevleri Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına ait bulunmaktadır.

4628 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu‘nun Elektrik Piyasası Düzenleme Kurulu ve Kurul Başkanlığı başlıklı 5. maddesinin (m) fıkrasında, "Üretim, iletim ve dağıtım tesislerinin inşası ve işletilmesi sırasında genel olarak kamu yararının, hidrolik kaynakların, ekosistemin ve mülkiyet haklarının korunması için diğer kamu kuruluşları ile birlikte hareket ederek kamu yararı ve güvenliğine tehdit teşkil eden veya etme olasılığı bulunan durumları incelemek ve bu durumları ortadan kaldırmak amacıyla, daha önceden bilgi vermek şartıyla bu tesislerde 20/11/1984 tarihli ve 3082 sayılı Kanun hükümleri uyarınca gereken tedbirleri almak." görevi bu Kurula verilmiştir.

Yine Aynı Kanun‘un 15/c maddesinde, "Elektrik piyasasında üretim ve/veya dağıtım faaliyetlerinde bulunan lisans sahibi özel hukuk tüzel kişilerinin kamulaştırma talepleri Kurum tarafından değerlendirilir ve uygun görülmesi halinde 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununda belirtilen esaslar dahilinde Kurumca kamulaştırma yapılır. Bu konuda, Kurulca verilecek olan kamulaştırma kararları kamu yararı kararı yerine geçer. Bu durumda kamulaştırma bedelleri ile kamulaştırma işlemlerinin gerektirdiği diğer giderler kamulaştırma talebinde bulunan lisans sahibi tüzel kişi tarafından ödenir..."  hükmüne yer verilmiştir.

Dava dosyasının incelenmesinden; bir özel şirketin termik santral kurma izni için yaptığı başvuru sonucu Bolu İli Göynük İlçesi, Bölücekova Köyü sınırları içerisinde 23,671 hektar arazinin tüzel kişiliği haiz ve Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığının bağlı kuruluşu olan Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu Genel Müdürlüğü tarafından verilen "kamu yararı vardır" belgesi de dayanak alınarak tesis edilen 25.03.2009 gün ve 1625 sayılı davalı idare işlemi ile 5403 sayılı Kanun‘un 13. maddesinin (d) fıkrası gereği tarımsal amaç dışı kullanıma açıldığı, bu işlemin de bakılmakta olan davanın konusunu oluşturduğu anlaşılmıştır.

Davalı idareler ve müdahil tarafından, dava konusu işlemin tesis edilmesinden ve davanın açılmasından sonra verilen Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun 23.7.2009 gün ve 2187/5 sayılı kararının 5403 sayılı Kanun‘da aranılan kamu yararı kararı yerine geçeceği ileri sürülmektedir.

Uyuşmazlık bu iddialar çerçevesinde irdelendiğinde; 4628 sayılı Kanunla Enerji Piyasası Düzenleme Kuruluna verilen kamu yararı kararı verme yetkisinin 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu‘nda aranan kamu yararı kararı olduğunda şüphe bulunmamaktadır. Burada verilen kamulaştırma yönünde kamu yararı kararı söz konusu taşınmazın kamulaştırılmasında kamu yararının bulunup bulunmadığının tespitine yöneliktir.

5403 sayılı Kanun‘un aradığı kamu yararı kararı ise, tarım arazisinin amacı dışında kullanılmasının mı, yoksa tarımsal amaçla kullanılmasının mı kamu yararına daha uygun olduğunun saptandığı karardır. Bu yönde karar alınırken konunun; ekonomik, ekolojik, tarımsal ve diğer tüm verilerle birlikte değerlendirilmesi gerekmektedir.

Buna göre, ülkemizde Enerji Yatırımları ile ilgili kamu yararı kararını vermeye yetkili bakanlık Kanun‘dan kaynaklanan görevi gereği Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığıdır.

Dava dosyasında yer alan Türkiye Kömür İşletmeleri tarafından verilen kamu yararı vardır şeklindeki yazı ancak verilecek nihai karara kaynak teşkil edebilecek bir veri niteliğindedir.  

Yukarıda yer alan mevzuat hükmü gereği, tarım arazilerinin tarım dışı kullanıma açılması için yatırımın konusu ile ilgili Bakanlığın yetkili organlarından her türlü etüd raporları ile birlikte kamu yararı kararı alınması gerekirken, Kanunun açık hükmüne aykırı bir şekilde Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu Genel Müdürlüğü tarafından verilen "kamu yararı vardır" belgesi üzerine düzenlenen, uyuşmazlık konusu arazini tarım dışı amaçla kullanılmasının uygun bulunmasına dair 25.03.2009 gün ve 1625 sayılı işlemde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

Öte yandan, dava konusu taşınmazla ilgili olarak Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunca, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu uyarınca aranan kamu yararı kararı yerine geçen kamulaştırma kararının, kamulaştırma işlemine esas olmak ve bu amaca yönelik olarak verildiği açık olduğundan; söz konusu kamu yararı kararı yerine geçen işlemin, 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununda öngörülen kamu yararı kararı yerine geçeceğini kabul etmeye imkan bulunmamaktadır.

Açıklanan nedenlerle, dava konusu işlemin iptaline, aşağıda dökümü yapılan 110,40 TL yargılama gideri ile kararın verildiği tarihte geçerli olan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca 500,00 TL vekalet ücretinin davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine, 117,90 TL müdahil yargılama giderlerinin müdahil üzerinde bırakılmasına, artan posta giderlerinin istemi halinde davacıya ve artan müdahil posta giderlerinin müdahile iadesine, kararın tebliğinden itibaren 30 gün içerisinde Danıştay‘a temyiz yolu açık olmak üzere, 16.02.2010 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Başkan ALİ ÇATAL

Üye ALİ DOĞRU

Üye ALİ TÜRKMEN

Okunma Sayısı: 1714