TARIM DÜNYASINDAN

Ali Ekber Yýldýrým

Avrupa Birliði‘nin ýsrarla çýkarýlmasýný istediði üçlü kanun paketi "Veteriner Hizmetleri, Bitki Saðlýðý, Gýda ve Yem Kanun Tasarýsý" Türkiye Büyük Millet Meclisi‘nin gündemine geldi.

Ýnsan, bitki ve hayvan saðlýðýnýn yaný sýra tarým ve gýda sektörü açýsýndan çok önemli düzenlemeleri içeren pakette tartýþýlacak pek çok madde var. Daha önce yazdýðýmýz Hayvan Islah Kanunu‘nun kaldýrýlmasý en çok tartýþýlan düzenlemelerden birisi. Bir diðeri ise, gýda iþletmelerinde teknik eleman çalýþtýrma zorunluluðunun kaldýrýlmasý. Gýda iþletmeleri açýsýndan olumlu gibi görünen bu düzenleme, halk saðlýðý açýsýndan ciddi bir tehdit olarak görünüyor.

Nedir bu tehlike?

Ziraat Mühendisleri Odasý Baþkaný Dr.Gökhan Günaydýn, Gýda Mühendisleri Odasý Baþkaný Petek Ataman, Kimya Mühendisleri Odasý Baþkaný Mehmet Besleme ve Tüketici Haklarý Derneði Baþkaný Turhan Çakar ortaklaþa düzenledikleri basýn toplantýsýnda "Gýda iþletmelerinde mühendis yoksa, halk saðlýðý tehdit altýndadýr" mesajý ile yasa tasarýsýný deðerlendirdi. Yasa tasarýsýnýn aynen kabul edilmesi durumunda halk saðlýðýnýn ciddi tehdit altýnda olacaðýna dikkat çekerken, gýda üreticilerini de sýkýntýya sokmayacak çözüm önerisi de sundu.

Toplantýda yapýlan deðerlendirme ve çözüm önerisi satýr baþlarý ile þöyle:

1- Türkiye‘de kayýtlý yaklaþýk 40 bin civarýnda gýda iþletmesi var. Gýda üreten - daðýtan - satan tüm noktalarla birlikte bu sayý 500 binin üzerine çýkmaktadýr. Tarým ve Köyiþleri Bakanlýðý‘nda gýda denetçisi konumunda çalýþan 5 bin civarýndaki kamu görevlisinin çalýþmasýyla tüm bu noktalarýn denetlenmesinin fiilen mümkün deðil. Bu kapsamda 15 yýldýr sürdürülmekte olan sorumlu yöneticilik müessesesi, gýda iþletmelerinde çalýþan teknik elemanlarýn hizmetleriyle hijyen standartlarýnýn yükseltilmesi ve gýda güvenliðinin saðlanmasý; böylelikle bir anlamda bu iþletmelerin içeriden denetlenmesini saðlamaktadýr.

2- TBMM‘de görüþülmekte olan Veteriner Hizmetleri, Bitki Saðlýðý, Gýda ve Yem Kanun Tasarýsý, sorumlu yöneticilik müessesini kaldýrmakta, 30 beygir gücü ve 10 çalýþanýn altýndaki büyüklükteki iþyerlerini teknik eleman çalýþtýrma zorunluluðundan muaf kýlmaktadýr. Türkiye‘deki 40 bin gýda iþletmesinin yaklaþýk yüzde 80′inin 30 beygir gücü ve 10 çalýþanýn altýnda kapasiteye sahip olduklarý ve gýda güvenliðine aykýrý uygulamalarýn aðýrlýkla bu iþletmelerden kaynaklandýðý deðerlendirildiðinde; sözü edilen Tasarý‘nýn, gýda güvenliði ve halk saðlýðý için ne denli tehlikeli sonuçlar yaratacaðý kolayca öngörülebilir.

3- Hükümet Tasarýsý niteliðinde olan düzenleme, 30 beygir gücü ve 10 çalýþanýn altýndaki büyüklükteki iþyerlerini mikro iþletme olarak saymakta ve adeta gýda güvenliði açýsýndan risk yaratmadýklarý kabulü ile bu iþletmeleri kapsam dýþýnda býrakmaktadýr. Oysa gerçek, Tasarý‘nýn bu genel kabulünün tam tersinedir. Kapasite raporlarý incelendiðinde görülecektir ki, örneðin günde bin kg dondurma üreten veya günde 4 bin adet ekmek çýkaran iþletmeler, Tasarý‘nýn iddiasýnýn aksine mikro iþletmeler deðildir. Bunlar, halk ve tüketici saðlýðý açýsýndan büyük riskler yaratabilecek ölçüde üretim gücüne sahiptir. Bu riskler, kýsa vadede gýda zehirlenmesi olabileceði gibi, uzun vadede toksik ve kanserojen etkiler de olabilecektir.

4-  Gýda güvenliðinin vazgeçilmezliði ilkesi çerçevesinde, doðru üretim yapma gayreti içinde olan esnafý da koruyan çözümler bulunmalý. Tüm gýda iþletmelerinin eksiksiz bir biçimde teknik eleman çalýþtýrma zorunluluðuna tabi tutulmasý, 20 beygir gücü ve 5 kiþiden daha az kapasiteye sahip iþyerlerinde görev yapacak, iþin nevine göre konusuyla ilgili lisans eðitimi almýþ personelin yetkilendirilmiþ denetçi niteliðiyle kamu adýna çalýþmasý ve bir anlamda denetim yapmasý, hizmetinin karþýlýðý olan ücret ve sosyal güvenlik primlerinin ise tarým bütçesine konulacak ödenek ile karþýlanmasý ile mümkündür. Bunun tarým bütçesinde doðuracaðý finansman yükü yýllýk 100 milyon lira düzeyinde olacaktýr. Bu rakam, 5.5 milyar lira olan toplam tarým bütçesinin 50′de 1′inden daha azdýr. Üstelik bilinmektedir ki, gýda güvenliðine bütçe ayýrmayan toplumlar, çok daha fazlasýný saðlýk harcamalarýna ayýrmak zorunda kalmaktadýrlar.

Oda baþkanlarýnýn uyarýsý ve önerisi dikkate alýndýðýnda halk saðlýðý korunacaðý gibi, teknik eleman istihdamý ile çok sayýda mühendis iþ bulacak, daha saðlýklý ve güvenilir gýda üretecek imalatçý personel yükünden kurtulacak. Umarýz herkesin yararýna olan bu öneri hükümet tarafýndan dikkate alýnýr.

                                         *****

Tarým Bakaný sorularýmýzý yanýtlayacak

Biliyorsunuz, Tarým ve Köyiþleri Bakaný Mehdi Eker ile NTV‘ de Murat Birsel‘in sunduðu Gündemdekiler programýna katýlacaktýk. Fakat, Mehdi Bey, soracaðýmýz sorulardan çekindiði için programa gelmedi. Bu konudaki geliþmeleri geçen yazýda ayrýntýlý olarak yazdýk. Bu yazýdan sonra da pek çok geliþme oldu. CHP Ýzmir Milletvekili Selçuk Ayhan, yazýmýzý kaynak göstererek konuyu yazýlý soru önergesi ile Türkiye Büyük Millet Meclisi gündemine taþýdý.

Selçuk Ayhan‘ýn Tarým Bakaný Mehdi Eker‘e  NTV‘ deki programa neden katýlmadýðýný, ve bizim soracaðýmýz sorularý içeren yazýlý soru önergesini ve  Bakanýn tavrý ile ilgili yazý ve yorumlarý http://www.tarimdunyasi.net/ adresinden okuyabilirsiniz.