BU�DAYDA K�RESEL – YEREL OYUNLAR

GENEL MERKEZ ( )
15.08.2010 (Son G�ncelleme: 31.05.2011 17:23:54)

- BASIN TOPLANTISI -

BU�DAYDA K�RESEL - YEREL OYUNLAR

15 A�ustos 2010

D�nyada bu�day �retiminde ve stok miktar�nda son sekiz y�l�n en iyi ��nc� y�l� ya�anmas�na kar��n, borsalarda petrol krizinden bu yana g�r�len en h�zl� fiyat t�rman�� kaydediliyor. Rusya‘da ya�anan kurakl�k ve orman yang�nlar� sonras�nda y�l sonuna kadar getirilen bu�day ihracat yasa��n� bahane eden "k�resel oyuncular", azgeli�mi� d�nyan�n yoksul insanlar�n�n en temel besini olan bu�day fiyat� �zerinde spek�lasyon yapmakta teredd�t etmediler. Bu durum, bu�day ekim alan� ve �retim miktar� azalan T�rkiye‘nin bir taraftan ithalat faturas�n� y�kseltecek, di�er taraftan �reticinin elinden ��kt�ktan sonra i� piyasada da bu�day fiyatlar�n�n spek�le edilebilece�i bir ortam do�acakt�r.

D�nya Bu�day Sekt�r Verileri (milyon ton)

	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010*
�retim	556	628	621	598	609	686	677	645
Ticaret	102	110	110	111	110	136	124	120
T�ketim	594	616	625	610	613	639	648	655
Stok	128	138	136	124	121	168	197	187

*IGC Revize Temmuz 2010 tahminleri

Uluslararas� Hububat Konseyi‘nin 2010 y�l� tahmin olmak �zere yukar�da g�sterilen verileri, d�nya bu�day fiyatlar�nda bir ayda % 47‘lik bir art�� a��klayabilecek bir durumun olmad��n� g�stermektedir. AB-27 (138 m ton), �in (114 m ton) ve Hindistan (81 m ton)‘dan sonra ABD ile birlikte 60 milyon tonlar d�zeyinde bu�day �reten Rusya‘da ekili tah�l alanlar�n�n % 25‘inin yanm�� olmas�, d�nya tah�l piyasas�n� arz eksikli�i konumuna �ekmekten �ok uzakt�r. Ancak 2009 y�l� T�rkiye bu�day ithalat�n�n % 58‘inin Rusya‘dan yap�lm�� olmas�, T�rkiye‘yi tedarik ve ithalat faturas� anlam�nda olumsuz etkileyecektir.

T�rkiye, ekili alanlar�n�n yakla��k % 70‘i tah�lla kapl� bir �lke olarak, d�nya bu�day �retiminde ilk onun i�indedir. Ancak kalabal�k ve dinamik n�fus yap�s� yan�nda bu�day �retiminin yap�sal sorunlar�na y�nelik hi�bir ilerlemenin kaydedilememesi, T�rkiye‘yi bu�dayda net ithalat�� bir konuma s�r�klemektedir.

Uluslararas� Hububat Konseyi ve T��K‘in T�rkiye Bu�day �retim Verileri (milyon ton)

	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010	TOPLAM
T��K	19,0	19,5	19,0	21,0	21,5	20,0	17,2	17,8	20,6	19,0	194,6
IGC	19,0	16,8	16,8	18,5	18,0	17,5	15,5	17,0	18,0	18,0	175,1

Yukar�daki tablo de�erlerinden g�r�lece�i �zere, Tar�m ve K�yi�leri Bakanl�� verilerinden derlenen T�rkiye (T��K) istatistikleri ile t�m d�nya i�in tah�l istatistikleri yay�mlayan Uluslararas� Hububat Konseyi (ICG)‘nin �retim rakamlar� aras�nda, on y�ll�k bir d�nem i�in yakla��k 20 milyon ton‘luk bir fark bulunmaktad�r. Amerikan Tar�m Bakanl�� (USDA) istatistiklerinin de ICG verilerini teyit etmesi, T�rkiye‘de bu�day �retiminin, veri derleme �al��malar�ndaki yetersizlik ve �arp�tmalar�n bir sonucu olarak abart�ld�� g�r��n� �ne ��karmaktad�r.

T��K ve ICG istatistikleri aras�nda kabul edilebilir hata pay� �zerinde olan bu farkl�l��n sorgulanmas�nda, ekim alan� ve verim de�erleri �nemli rol oynar.

T�rkiye‘de Bu�day Ekim Alanlar�ndaki De�i�im (milyon hektar)

Y�llar	2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009
Alan	9,4	9,3	9,3	9,1	9,3	9,2	8,4	8,0	8,0	8,1

Bu�day ekim alanlar�nda 10 y�lda 1,2 milyon hektar (12 milyon d�n�m) azal��n kaydedildi�i, buna kar��l�k gerek �e�it geli�tirme ve sertifikal� tohumluk kullan�m�, gerekse sulama yat�r�mlar�nda kayda de�er bir geli�menin olmad�� de�erlendirildi�inde, T�rkiye‘nin bu�day �retiminin gerilemesinin yanl�� ya da kas�tl� istatistiklerle gizlendi�i ger�e�i ortaya ��kmaktad�r.

T�rkiye‘nin 2000 - 2009 d�neminde n�fusunun 67,4 milyondan 72,5 milyona y�kseldi�i, dolay�s�yla ki�i ba��na 200 kg bu�day talebi �zerinden 1 milyon ton ilave bu�day talebinin olu�tu�u d��n�ld��nde, �retim a��n�n giderek y�kselen ithalat ila kapat�lmaya �al��ld�� a��kt�r.

T�rkiye‘nin Bu�day �thalat verileri (milyon ton ve milyon USD)

	2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	TOPLAM
Miktar	0,9	0,3	1,0	1,2	1,0	0,1	0,2	2,1	3,7	3,4	14,3
De�er	126	50	148	277	222	25	53	570	1,483	901	3,855

Yukar�daki tabloda g�r�lece�i �zere, T�rkiye son on y�lda 14,3 milyon ton bu�day ithalat� yapm�� ve kar��l��nda 3,9 milyar dolar ithalat paras� �demi�tir. T�rkiye‘nin en g�vendi�i bu�day �r�n�ndeki bu ithalat faturas� �rk�t�c�d�r.

Kimi �evreler, y�kselen bu�day ithalat�n� T�rkiye‘nin un ihracat� ile a��klama gayreti i�ine girmektedirler. A�a��daki tabloda verildi�i �zere, T�rkiye 2000 - 2009 d�neminde 10,2 milyon ton bu�day unu ihra� etmi�tir. % 70‘lik rand�man de�eri �zerinden, un ihracat�, 7 milyon ton‘luk bu�day sat��n� a��klayabilmektedir. Kald� ki, ayn� d�nemde un ihracat�ndan kazan�lan paran�n (2,8 milyar dolar) bu�day ithalat� i�in �denen paradan (3,8 milyar dolar) az olmas�, Dâhilde ��leme Rejimi ile bu�day ithal edip un ihra� etme uygulamas�n�n T�rkiye i�in katma de�er �retmedi�ini ortaya koymaktad�r. Bu durum, s�z� edilen ticaret uygulamas�n�n titizlikle ve etkinlikle denetlenmesi gere�ini de g�stermektedir.

T�rkiye‘nin Bu�day Unu �hracat� verileri (milyon ton ve milyon USD)

	2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	TOPLAM
Miktar	0,3	0,2	0,2	0,6	0,8	2,0	1,3	1,2	1,8	1,8	10,2
De�er	64	31	42	111	197	426	273	424	618	620	2.806

2009/2010 y�l�nda kaydedilen iklimsel ko�ullar, a��r� ya�� ve y�ksek nemden kaynaklanan �zellikle Pas, Septorya, K�k ve K�kbo�az� ��r�kl�� gibi hastal�klar ve s�ne zararl�s�, bunlar�n yan�nda don - dolu - sel do�al afetleri, T�rkiye genelinde bu�day verimi ve �retimini % 20 d�zeyinde azaltm��t�r. �reticinin pas nedeniyle zaman�nda uyar�lmamas� ve gerekli m�cadelenin yap�l(a)mamas� nedeniyle ortaya ��kan ekonomik zarar�n 200 milyon TL d�zeyinde oldu�u hesap edilmektedir. En az 2 milyon ton bu�day ithaline gidilmesi beklenirken, y�kselen fiyatlar da T�rkiye‘nin ithalat faturas�n� y�zde 50 oran�nda art�racakt�r.

TMMOB Ziraat M�hendisleri Odas� 4 Temmuz 2010‘da yapt�� bas�n toplant�s�nda, bu�dayda ya�anan hastal�k ve olas� kay�plarla ilgili olarak Bakanl�� uyarm�� ve hasat sonras� meydana gelebilecek fiyat art��lar� ve spek�latif hareketlere kar�� nlem almaya �a��rm��t�. Rusya olay�yla birlikte geldi�imiz noktada konu ya�amsal bir �nem kazanm��t�r. Bakanl��n, "Kriz T�rkiye‘yi etkilemez" y�n�nde a��klamalar yapmak yerine, �lkemiz, tar�m sekt�r�, �reticilerimiz ve t�keticilerimizin zarar g�rmemesi i�in acil olarak harekete ge�mesi gerekmektedir.

Bu �er�evede, k�sa vadede Toprak Mahsulleri Ofisi‘nin spek�latif hareketleri �nleyip piyasay� reg�le edebilecek d�zeyde stok olu�turmas� b�y�k �nem ta��maktad�r. 62 kuru� bu�day maliyeti varken bu�daya 55 kr/kg fiyat a��klayan ve 47 - 48 kr aral��nda al�m yapan, al�m bedellerini pe�in �demeyen TMO, �reticiyi arac�ya mahkûm etmektedir. �retici bu�day� arac�n�n elinde topland�ktan sonra ba�layacak spek�lasyon, TMO‘nun 1.2 m tonu devreden olmak �zere toplam 2.2 milyon tonluk stoku ile �nlenemez.

Orta vadede ise sorun �ok daha fazla boyut kazanmaktad�r. 2030 y�l�nda 95 milyon n�fusa sahip olaca�� ng�r�len T�rkiye‘nin bu�dayda ba�a ba� noktas� 23 milyon tonun �zerine ��kmaktad�r. Bu �er�evede tar�m alanlar�n�n ama� d�� kullan�lmas�ndan ve rant u�runa betonla�t�r�lmas�ndan vazge�ilmesi, bu�day �retiminde verimlili�in art�r�lmas�, sulama ve ar - ge yat�r�mlar�na h�z verilmesi b�y�k �nem ta��maktad�r.

Kamuoyuna sayg� ile duyurulur.

Do�. Dr. G�khan G�NAYDIN

Ba�kan

Okunma Say�s�: 716

Payla�:

Facebook Twitter Whatsapp

T�m Bas�n A��klamalar�

BU�DAYDA K�RESEL – YEREL OYUNLAR

�ubeler

H�zl� Ula��m

Sosyal Medya

E-Liste