GELENEKSEL BİTKİSEL TIBBİ ÜRÜNLER YÖNETMELİĞİ`NİN İPTALİ VE YÜRÜTMESİNİN DURDURULMASI İÇİN DAVA AÇTIK
Yürütmenin Durdurulması Ve Duruşma Taleplidir
DANIŞTAY BAŞKANLIĞINA
DAVACI : TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası
VEKİLİ : Av.Zühal Sirkecioğlu Dönmez-41998670172
DAVALI : T.C. Sağlık Bakanlığı
KONU :06/10/2010 tarihli 27721 Sayılı RG‘de yayınlanan "Geleneksel Bitkisel Tıbbi Ürünler Yönetmeliği"nin 6.maddesinin 1.fıkrasının öncelikle Yürütülmesinin Durdurulması ve İptaline karar verilmesi talebidir.
AÇIKLAMALAR : Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan ve 06/10/2010 tarihli 27721 Sayılı RG‘de yayınlanarak yürürlüğe giren "Geleneksel Bitkisel Tıbbi Ürünler Yönetmeliği", insan sağlığını koruyucu, tedavi edici etkileri olan ve geleneksel kullanıma sahip tıbbi bitkilerden hazırlanan bitkisel tıbbi ürünlerin ve bitkisel preparatların ruhsatlarını vermek, etkililik, güvenlilik ve kalitesi ile ilgili uyulması gereken usul ve esasları belirlemek amacıyla çıkarılmıştır.
Yönetmelik, insan sağlığını koruyucu ve tedavi edici etkileri olan ve geleneksel bitkisel tıbbi ürünlerin endüstriyel olarak üretilmesi veya ithal edilmesi ile ilgili başvuruların değerlendirilmesi, gerekli ruhsatların verilmesi ile bunlar için ruhsat başvurusunda bulunan ve/veya ruhsat verilmiş olan gerçek ve tüzel kişileri kapsamakta, vitamin ve minerallerin bitkisel etkin muhteviyata yardımcı olmaları nedeniyle, bitkisel tıbbi ürünlerin bileşiminde yer alan ve iddia edilen belirli endikasyona uyumlu vitamin ve mineral katkılı bitkisel tıbbi ürünler bu Yönetmelik kapsamında değerlendirilmektedir.
Geleneksel bitkisel ürünler doğrudan tarımsal üretimle elde edilmektedir ve Ziraat Mühendislerinin meslek bilgisini gerektirmektedir. Buna rağmen Yönetmelikte Ruhsat Başvurusunda bulanacak meslekler arasında gösterilmemiştir.
İPTAL NEDENLERİ :1) 7472 sayılı Ziraat Yüksek Mühendisliği Hakkında Kanunun 2. maddesine göre Ziraat yüksek mühendisleri mesleki iştigal veya ihtısas sahaları dahilinde olmak üzere araştırma, ıslah, yetiştirme, toprak muhafaza, zirai mücadele, ziraat alet ve makinaları, bahçe mimarisi, toprak tasnifi, toprak, su, gıda, yem, kimyevi gübre, nebat tahlilleri, teknoloji, zootekni, zirai ekonomi gibi bilumum zirai hizmet ve faaliyetlerde bulunmaya, lisans aldıkları veya ihtısas yaptıkları sahalara ait keşif, plan ve projeleri hazırlamaya ve tatbik etmeye, bütün bu sahalarda gerekli kontrol, muayane, ekspertiz, ehlivukuf işlerini görmeye, raporlar tanzim etmeye, zirai danışma büroları ve laboratuvarları açmaya, hususi müessese ve işletmeler kurmaya ve idare etmeye veya bunların mesul müdürlüğünü ifaya salahiyetlidirler.
Gene Ziraat Mühendislerinin Görev Ve Yetkilerine İlişkin Tüzük‘ün 5.maddesine göre Tarım ürünlerinin yetiştirilmesi, hasadı, işlenmesi, depolanması, ambalajlanması ve pazarlanması aşamalarında; her türlü hastalık ve zararlılar konusunda teşhis, ilaç ve metod önerisi, mücadele, planlama ve uygulamaların denetlenmesi, gazlama (fümigasyon) gibi faaliyetler ziraat mühendisleri tarafından yürütülür.
Her türlü zirai mücadele ilacıyla parazit ve predatörleri üreten, ithal ve ihraç eden, depolayan, pazarlayan veya dağıtan işletmeler bu faaliyetleri için teknik eleman veya danışman olarak ziraat mühendisi çalıştırırlar.
Tarım ürünlerinin yetiştirilmesi, hasadı, işlenmesi, paketlenmesi, depolanması, satışı, ithal ve ihracı, taşınması işlemleri sırasında uygulanacak her türlü iç ve dış karantina esaslarının saptanması ve uygulanması ziraat mühendislerince yürütülür.
Tarımda kullanılan büyüme düzenleyici ilaç, vitamin, hormon, bakteri gibi kimyasal ve biyolojik preparatların üretimi, ithali, pazarlama ve dağıtımı alanlarında çalışan işletmeler teknik eleman veya danışman olarak ziraat mühendisi çalıştırırlar.
Yukarıdaki fıkralarda geçen ilaç ve preparatların üretimi, ithali, pazarlanması ve bunların bitkilere uygulanmaları aşamalarındaki ruhsatlandırma ve denetim işleri ziraat mühendisleri tarafından yürütülür.
2) Dava konusu Yönetmeliğin 4.maddesinde Bitkisel drog şöyle tanımlanmıştır: kullanılan tıbbi bitkilerin binominal sisteme göre verilmiş botanik adı, cins, tür, varyete, otörü ve kullanılan bitki kısmının bilimsel adı ile beraber verilmek üzere işlem görmemiş hâlde çoğunlukla kurutulmuş, bazen taze, bütün, parçalanmış veya kesilmiş bitkileri veya bitki parçalarını, algleri, mantarları, likenleri ve özel bir işleme tabi tutulmamış bazı eksudatları; İyi tarım uygulamaları sertifikasının, Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca yetkilendirilen kontrol ve sertifikasyon kuruluşlarınca düzenlenen ve başlangıç materyali olarak kullanılan bitki/bitkilerin iyi tarım uygulamalarına uygunluğunu gösteren belgeyi ifade eder.
Görüldüğü gibi yukarıdaki tanımda ilgili uzman Ziraat Mühendisi olabilir. Gerek bu tanım gerek Yönetmelikteki diğer tanımların tamamı tıp, eczacılık, kimya bilgisini değil tarım bilgisini gerektirmektedir. Çünkü Geleneksel Bitkisel Tıbbi Ürünlerin tamamı, hepimizin bildiği faydalı otlardır. Özellikle son zamanlarda yaşanan zararlı bitkisel ürünlerin (örneğin zayıflama ile ilgili) kullanımını önlemek, piyasayı sağlıksız ürünlerden arındırmak için bu düzenleme çok önemlidir.
Gene Yönetmeliğin 7.maddesinde düzenlenmiş olan "Ürüne ilişkin bilgiler"in eczacılık, tıp veya kimyacılar tarafından bilinmesi mümkün değildir.
Ziraat fakültelerinin lisans programlarında "Tıbbi Bitkiler" adı altında ders bulunmaktadır. Tıbbi bitkiler dersinin içeriğinde; "Tıbbi bitkilerin tarihçesi, tıbbi bitkilerin ve drogların isimlendirilmesi, Türkiye florası, Dünyada ve Türkiye‘deki tıbbi bitkiler, Tıbbi Bitkilerin Sınıflandırılması (sistematik,morfolojik ,kimyasal ve farmakolojik), Tıbbi bitkilerin kimyasal yapıları, etken maddeleri, sekonder maddeler, karbonhidratlar, Heterozitler, tıbbi bitkilerin kimyasal yapıları Alkaloidler, Uçucu yağlar, Reçineler, Lateksler, Katranlar, Lipitler Vitaminler vb. , Tıbbi bitkilerin tarımının gerekliliği, doğayı tehdit eden faktörler, toplamada zararı azaltma yolları, tıbbi bitkilerin kültüre alınması ve kültüre alınma stratejileri, tıbbi bitkilerin tarımındaki güçlükler, tıbbi bitkilerin tarımının dünyadaki durumu, tıbbi bitkilerin ekolojik istekleri ve bunların sekonder maddeler üzerine etkileri, tıbbi bitkilerde tarla hazırlığı, ekim nöbeti, tohumluk ve çoğaltım şekilleri, tıbbi bitkilerde bakım işleri yabancı ot kontrolü, gübreleme, sulama,hastalık ve zararlılarla mücadele, tıbbi bitkilerde hasat, hasta zamanı herba hasadı, kök ve yumru hasadı, yaprak hasadı, çiçek hasadı meyve tohum hasadı, tıbbi bitkilerde hasat sonrası işlemler ve kurutma, drogların muhafazası, tıbbi bitkilerde kalite , standardizasyon ve pazara arz, tıbbi bitkilerden yararlanma, tıbbi bitkilerin kulanım şekilleri drog kullanımın avantaj ve dezavantajları,, kullanım zamanları,bitkisel çaylar ve hazırlama yöntemleri, diğer kullanım şekilleri (özsu, aromaterapi, ekstrakt, şurup, hap vb.)" gibi konular bulunmaktadır.
Ders içeriğinden de görüleceği üzere ziraat mühendisleri tıbbi bitkiler konusunda kapsamlı bilgi sahibidirler.
3) Yönetmeliğin dayanağını oluşturan 1262 Sayılı İspençiyari Ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunu 1928 yılında çıkarılmış, bir çok kez değişiklik yapılmış ise de teknolojik gelişmeler karşısında yetersiz kalmıştır. Nitekim Yönetmeliğin Dayanak maddesinde, Avrupa Birliğinin 2001/83/EC sayılı beşeri tıbbi ürünler hakkındaki direktifi ve Beşeri Tıbbi Ürünlere İlişkin Topluluk Mevzuatı Hakkında Avrupa Parlementosu‘nun 2001/83/Ec Sayılı Direktifi Ve 6 Kasım 2001 Tarihli Konsey Direktifi de gösterilmiştir. Bu mevzuatta, bitkisel tıbbi ürünlerin hangi şartlara uyacağı ve ürünlerin güvenilirliğinin yetkili kurumlarca ya da uzmanlarca test edileceği belirtilmiştir. Burada birebir Kanunda gösterilen mesleklerle bağlı kalmak zorunluluğu yoktur, AB‘ye uyum çerçevesinde ve sağlıklı ürünlerin piyasada yer alması için Ziraat Mühendislerinin de ruhsat başvurusunda bulunma yetkilerinin olması gerekmektedir. Aksi halde uygulamada ruhsata yetkili kişiler yalnızca aracı durumunda olacaklardır.
4) Anayasanın 135.maddesi hükmü uyarınca, Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşları; belli bir mesleğe mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ve halkla olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlakını korumak maksadı ile kanunla kurulan ve organları kendi üyeleri tarafından kanunda gösterilen usullere göre yargı gözetimi altında, gizli oyla seçilen kamu tüzelkişilikleridir. Müvekkil ODA da bu hukuki çerçevede bir kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşudur. Davaya konu Yönetmelik, ziraat mühendislerinin mesleki menfaatlerini doğrudan ilgilendirmektedir.
5) Halk sağlığını doğrudan ilgilendiren bu konuda telafisi imkansız zararların ortaya çıkmaması için Yürütmenin Durdurulmasına karar verilmesini talep etmekteyiz.
HUKUKİ NEDENLER : Anayasa, İYUK, 7472 Sayılı K., Ziraat Mühendislerinin
Görev ve Yetkilerine İlişkin Tüzük, Yönetmelikler, İlgili tüm
mevzuat.
SONUÇ ve İSTEM : Açıklanan ve Yüksek mahkemenizce re‘sen dikkate alınacak nedenlerle, dava konusu Yönetmeliğin 6.maddesinin birinci fıkrasının Yürütülmesinin Durdurulmasına ve İptaline, yargılama giderleri ile vekalet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini saygı ile arz ve talep ederim.
Av.Zühal DÖNMEZ
Davacı Vekili
EKİ: Vekaletname