ŞEKER SAVAŞLARI - CUMHURİYET - 24.09.2003
ŞEKERDE BUGÜNLERDE KIYAMET KOPUYOR. NİŞASTA BAZLI ŞEKER (NBŞ) KOTASININ ARTTIRILMASI ÜZERİNE, PANCAR ÜRETİCİLERİNİN ÖRGÜTÜ PANKOBİRLİK'in verdiği ilanla birden kendimizi dev bir şeker kavgasının içinde buluverdik. Öyle bir kavga ki, geri planda ülkenin ekonomik, siyasi ve sosyolojik sorunlarını da bünyesinde barındırıyor. Savaş, şekerpancarı üreticileri ile son yıllarda pancara ciddi bir alternatif olarak görülen NBŞ'Yİ KULLANAN SANAYİCİLER ARASINDA YAŞANIYOR. BU ARADA BİR HATIRLATMA YAPALIM. NBŞ MISIRDAN ELDE EDİLİYOR. VE NBŞ'nin üretim ve kullanımının artması yönünde başta Cargill firması olmak üzere ABD'NİN CİDDİ BASKILARI BULUNUYOR.
ŞİMDİ BİR BAKALIM. PANCAR ÜRETİCİLERİ KOTAYA NEDEN KARŞI ÇIKIYOR?
SON YILLARDA UYGULANAN KOTALAR NEDENİYLE ÜRETİM ALANI YÜZDE 40 AZALSA DA TÜRKİYE'de halen 500 bin kişi pancar tarımı ile uğraşıyor. Mevcut 30 şeker fabrikasında 30 bine yakın insan istihdam ediliyor. Dahilde işleme rejiminin istismar edilmesi ve gümrük kontrollerinin iyi yapılmaması nedeniyle yılda 300 bin ton dolayında kayıt dışı pancar şekeri ticareti gerçekleşiyor. Bu da stokları arttırıyor.
Türk Şeker'İN ELİNDE HALEN 540 BİN TON PANCAR STOKU BULUNUYOR. DİĞER TARAFTAN, TÜRK ŞEKER, ÜRETİM MALİYETLERİNİN DÜNYA ŞEKER PİYASASI FİYATLARININ ÜZERİNDE OLMASI NEDENİYLE DEVLET DESTEĞİ OLMADAN İHRACAT YAPAMIYOR. ŞİRKET, SEZON BAŞINDA ELİNDE BULUNAN 600 BİN TONA YAKIN İHTİYAÇ FAZLASI STOKU DÜNYA PİYASASI FİYATLARI ÜZERİNDEN, DEVLET DESTEĞİ OLMADAN İHRAÇ ETMEK İÇİN YÜKSEK PLANLAMA KURULU'ndan (YPK) yetki aldı. Buna karşın, şirketin elinde halen 500 bin tondan fazla stok olduğu belirtiliyor. Bu nedenle pancar şekeri üreticileri, NBŞ şekerinde kotanın arttırılmasına karşı çıkıyor. Türk Şeker, şekerin tonunu ortalama 500-600 dolara mal ediyor. Şekerin uluslararası ihraç fiyatı ise 200-220 dolar arasında değişiyor.
Pancar şekerine alternatif olan NBŞ, gıda ve meşrubat sanayiinde yoğun olarak tercih ediliyor. Şekerlemeler, şekerli ve unlu ürünler, geleneksel tatlılar, dondurma, helva, reçel, marmelat, alkollü ve alkolsüz içeceklerde kullanılıyor.
Sanayinin talebi nedeniyle, geçen yıl olduğu gibi bu yıl da NBŞ kotasının yüzde 50 arttırılması gündeme geldi.
Halen sektörde, Cargill, Pendik Nişasta, Amylum, Sunar ve Tat olmak üzere 5 şirket bulunuyor. Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) Başkanı Gökhan Günaydın 'A GÖRE, TÜRKİYE'nin atardamarlarından biri olan şeker sektörü, rant uğruna yok edilmeye çalışılıyor. ABD firması Cargill ile Ülker'İN PENDİK NİŞASTA FİRMASININ 1997'de ortak olmasından sonra sektördeki gelişmenin hızlandığına işaret eden Günaydın, NBŞ üretiminin 1995-1998 döneminde yüzde 150 arttığını belirtiyor.
İşin bir diğer dikkat çekici yönü, Avrupa Birliği'NDE NBŞ İÇİN ORTALAMA YÜZDE 2 KOTA UYGULANIRKEN TÜRKİYE'de yüzde 10 kota belirlenmesi, üstelik bunun geçen yıl yüzde 50 arttırılması.
Şekerpancarı üreticileri ile NBŞ'CİLER KAPIŞADURSUN, KİMYASAL TATLANDIRICI FİRMALARI HER İKİ TÜR ŞEKER ÜRETİCİSİNİN ALEYHİNE SESSİZCE PAZARINI GENİŞLETMEKTE. KALORİSİZ (SENTETİK) TATLANDIRICILARDA PAZAR BÜYÜKLÜĞÜNÜN DE YILLIK 13 MİLYON TON ŞEKERE EŞDEĞER DÜZEYDE OLDUĞU TAHMİN EDİLİYOR. BELLİ Kİ PAZAR KAVGASI AMANSIZ. ÇÜNKÜ PAZARIN BOYUTU ALABİLDİĞİNE BÜYÜK. HER NE KADAR SANAYİCİ REDDETSE DE SIRADA GENETİK DEĞİŞİME UĞRAMIŞ MISIRLARIN OLMADIĞI NE MALUM?
TAMAM DEĞİŞEN KOŞULLAR YÜZÜNDEN PANCAR EKİM ALANLARI DARALTILMALI, ÜRETİCİ ALTERNATİF ÜRÜNLERE TEŞVİK EDİLMELİ. BUNU ANLAYABİLİYORUZ. AMA ÜRETİM MALİYETLERİNİN DİĞER ÜLKELERE KIYASLA NEDEN ÇOK YÜKSEK OLDUĞU DA İRDELENMELİ VE ÇÖZÜM YOLLARI ARANMALI. TONLARCA ŞEKERPANCARI DEPOLARDA ÇÜRÜMEYE TERK EDİLİRKEN NEDEN KOTA ARTTIRILARAK NBŞ ÜRETİMİNDE KULLANILAN MISIRIN İTHAL EDİLMESİNE, DOLAYISIYLA DA DÖVİZ KAYBINA YOL AÇILDIĞI DA TARTIŞILMALI.