Fýndýk, içerdiði besin elemanlarý ile saðlýklý beslenme açýsýndan büyük önem taþýr. Ýç fýndýðýn protein içeriði % 10-24 arasýnda deðiþmektedir. 100 g iç fýndýk, bir insanýn günlük protein ihtiyacýnýn % 22’ sini karþýlamaktadýr.

FINDIÐIN BESÝN DEÐERÝ

Fýndýk, içerdiði besin elemanlarý ile saðlýklý beslenme açýsýndan büyük önem taþýr. Ýç fýndýðýn

protein içeriði % 10-24 arasýnda deðiþmektedir. 100 g iç fýndýk, bir insanýn günlük protein

ihtiyacýnýn % 22` sini karþýlamaktadýr. Fýndýk içerdiði yüksek orandaki doymamýþ yað asitleri

nedeniyle, kalp ve damar sistemini olumlu yönde etkilemekte ve kandaki kolesterol yükselmesini önleyerek, kalp ve damar hastalýklarýna karþý koruyucu etki yapmaktadýr. Yað asidi olarak en fazla oleik ve linoleik asit bulunmaktadýr. Oleik asit kandaki kolesterol düzeyini azaltýcý, linoleik asit ise damar içi daralmasýný engelleyici etkiye sahiptir. Fýndýk yaðýnýn bir diðer özelliði de, kolesterolü absorbe ederek baðýrsaktaki emilimini azaltmasýdýr. Mineral maddelerce (Fe, Mg, Cu, Mn, K, P, Zn ve Ca) zengin olan fýndýk, kemik geliþimi ve saðlýðý açýsýndan da oldukça önemli bir besindir.

Fýndýk vitamin B1, B6 ve doðal antioksidan olan vitamin E içeriði açýsýndan, diðer bitkisel yaðlardan sonra en iyi ikinci kaynaktýr. 100 g fýndýk tüketimi ile günlük vitamin B1 ihtiyacýnýn % 33` ü, vitamin B6` nýn % 35` i ve vitamin E` nin %24` ü karþýlanabilir. Ayrýca fýndýk amino asitlerce de zengin bir meyve türüdür. Dengeli ve saðlýklý beslenmek için, günde 100 g fýndýk tüketimi oldukça yararlýdýr.

Ülkemiz ekonomisinde oldukça önemli bir yeri olan fýndýk baþta Giresun, Ordu, Trabzon ve Rize olmak üzere Karadeniz`e kýyýsý olan hemen her ilde yetiþtirilmektedir.

DÜNYADA FINDIK SEKTÖRÜ

ÜRETÝM

Fýndýk, bademden sonra dünyada yetiþtiriciliði en yaygýn olarak yapýlan sert kabuklu bir meyvedir. Fýndýðýn kültür çeþitleri Türkiye, Ýtalya, Ýspanya, ABD, Çin, Ýran, Yunanistan, Fransa, Azerbaycan, Rusya, Kýrgýzistan, Portekiz, Beyaz Rusya, Moldova, Tacikistan, Gürcistan, Ukrayna, Tunus, Macaristan, Kýbrýs ve Kamerun`da yetiþtirilmektedir.

Dünya fýndýk üretimi, 1960`lý yýllarda yaklaþýk 250 bin ton dolayýnda iken son 5 yýllýk süreçte ortalama 797 bin tona çýkmýþtýr. Dünya fýndýk üretiminin yaklaþýk %70`ini gerçekleþtiren Türkiye`yi sýrasýyla Ýtalya A.B.D. ve Azerbaycan izlemektedir.

DÜNYA FINDIK ÜRETÝMÝ (TON)

Kaynak: Türkiye verileri TUÝK, diðer ülke verileri FAO

ÝHRACAT

Dünyada fýndýk tüketiminin tümüne yakýn kýsmý (%91) Avrupa ülkeleri tarafýndan gerçekleþtirilmekte ve büyük ölçüde (%80`i) çikolata ve þekerleme sanayiinde hammadde olarak kullanýlmaktadýr.

Dünya fýndýk ihracatýnýn son 5 yýllýk ortalamasý kabuklu fýndýk karþýlýðý 621 bin tondur. Bunun %80`ini Türkiye gerçekleþtirmektedir.

Diðer önemli fýndýk ihracatçýsý ülkeler Ýtalya, Azerbaycan, Gürcistan, ABD ve Ýspanya`dýr. Bununla birlikte üretici olmamalarýna raðmen ithal ettiði fýndýðý iç veya iþlenmiþ olarak ihraç eden diðer ülkeler Almanya, Fransa, Hollanda, Belçika, Ýsviçre`dir.

ÝTHALAT

Dünyadaki en büyük fýndýk ithalatçýsý ülkeler sýrasýyla; Ýtalya, Almanya, Fransa, Rusya, Belçika ve Ýsviçre`dir. Çikolata ve þekerleme sanayiinin geliþmiþ olduðu ithalatçý ülkeler, ayný zamanda fýndýðýn ikamesi olan bademin de en önemli alýcýsý durumundadýrlar.

TÜRKÝYE`DE FINDIK SEKTÖRÜ

ÜRETÝM

Ýlk kez Doðu Karadeniz Bölgesi`nde baþlanan kültür ýrký fýndýk yetiþtiriciliði; devletin fýndýða 1964 yýlýndan sonra alým güvencesi vermesi, fýndýðýn diðer ürünlere göre daha az emekle yetiþtirilen bir ürün olmasý, bölgeden yapýlan göçler gibi etkenlerden dolayý önce Batý Karadeniz Bölgesi, daha sonra ise diðer bölgelere yayýlmýþtýr.

Çiftçi Kayýt Sistemi`ne göre Türkiye`de 43 ilde fýndýk yetiþtiriciliði yapýlmasýna karþýlýk ticarete konu olan yetiþtiriciliðin tümüne yakýný Ordu, Giresun, Samsun, Trabzon, Düzce, Sakarya, Zonguldak, Artvin, Bartýn, Kocaeli, Sinop, Gümüþhane, Kastamonu ve Rize illerinde gerçekleþtirilmektedir.

TÜÝK verilerine göre 2015 yýlýnda 701 bin hektarlýk alanda fýndýk yetiþtiriciliði yapýlmaktadýr. Dikim alanlarýnýn yaklaþýk %70`ini oluþturan 422.845 hektarlýk alan, fýndýðýn ekolojik bölgesi olan Doðu Karadeniz`de yer almaktadýr.

Türkiye`de dekar baþýna üretim ABD ve Gürcistan gibi üretici ülkelerden daha düþüktür. FAO`ya göre (2013) dekara fýndýk verimi Türkiye`de 130 kg (BÜGEM‘e göre son 6 yýllýk dönemde ortalama 91 kg‘dýr.) iken ABD`de 364 kg, Gürcistan`da 249 kg, Ýtalya`da 157 kg ve Ýspanya`da ise 111 kg/da dýr.

Türkiye`nin fýndýk veriminde yýllara göre önemli dalgalanmalar görülmektedir. Ýklim koþullarý, özellikle 2014 yýlýndaki don ve 2015 yýlýndaki hastalýk (külleme) ve zararlýlar,gerekli kültürel iþlemlerin yeterince yapýlmamasý ve fýndýkta görülen periyodisite gibi etkenler verimdeki dalgalanmayý arttýrmaktadýr.

TÜRKÝYE`DE FINDIK ÜRETÝM ALANI VE ÜRETÝM DURUMU

Kaynak :TUÝK

*Tahmini

BÖLGELERE GÖRE TÜRKÝYE FINDIK DÝKÝM ALANLARI (Dekar)

ÝL BAZINDA TÜRKÝYE FINDIK DÝKÝM ALANLARI (Dekar)

Fýndýk bahçelerinin genelde yaþlý olmasý, ocaklarýn ise sýk dikili olmasýndan dolayý Trabzon, Giresun ve Ordu illerindeki verim düzeyi Kocaeli, Sakarya ve Düzce illerinin verim düzeyine göre daha düþüktür. Sakarya ve Düzce illerindeki üreticilerin iþletme büyüklükleri ve verim Fýndýk Alanlarýnýn Tespitine Dair 2011/1424 Sayýlý Bakanlar Kurulu Kararý`na göre 14 il ve bunlara baðlý 105 ilçede yasal olarak fýndýk dikimi yapýlabilmektedir.

Son olarak, 07.02.2015 tarihinde Resmi Gazetede yayýnlanan 2014/7253 sayýlý Bakanlar Kurulu Kararý ile Bolu`nun Göynük ve Mudurnu, Tokat`ýn Erbaa, Sakarya`nýn Adapazarý, Arifiye, Erenler, Geyve, Pamukova, Sapanca, Serdivan, Söðütlü, Taraklý, Zonguldak`ýn bütün Ýlçeleri (daha önce sadece Alaplý ve Ereðli idi) fýndýk üretimine izin verilmiþtir.

BÖLGELERE GÖRE TÜRKÝYE FINDIK ÜRETÝM ALANLARI

Kaynak:FÝSKOBÝRLÝK

*HA:Hektar,END:Endeks

DÜNYA VE TÜRKÝYE FINDIK TÜKETÝMÝ (Kabuklu/Ton)

Kaynak :Türkiye-AB Fýndýk Danýþma Toplantýsý, 3 Ekim 2014 Salerno

* Türkiye tüketimine yaða iþlenen arz fazlasý ürünler dahil edilmemiþtir.

ÝHRACAT

Türkiye`de üretilen fýndýðýn %15–20 kadarý iç piyasada tüketilmekte, %80-85`i ise ihraç edilmektedir. Türkiye 2005–2014 yýllarý ortalamasý 226 bin ton olan iç fýndýk ihracatý ile dünya fýndýk ihracatýnýn yaklaþýk %74`ünü gerçekleþtirmiþtir.

Türkiye`nin fýndýk ihracatýnda AB`nin payý 2001 yýlý verilerine göre %81 iken bu oran 2014 yýlýnda %72 olarak gerçekleþmiþtir. Bunun nedeni ihracat yapýlan ülke sayýsýnýn son yýllarda artmasýdýr. Ýhracattaki son 5 yýl ortalamasýna göre ilk sýrayý Ýtalya ikinci sýrayý ise Almanya almaktadýr. Diðer önemli pazarlarý sýrasýyla; Fransa, Avusturya, Belçika, Ýsviçre, Hollanda ve Rusya oluþturmaktadýr.

Dünya fýndýk fiyatlarýnýn belirlenmesinde ülkemizde oluþan fýndýk fiyatlarý etkin rol oynamaktadýr. Ýhraç fiyatýnýn yüksek olmasý durumunda, en büyük rakiplerimiz olan Ýtalya ve Ýspanya, AB`nin saðladýðý destekler ve nakliye avantajýný kullanarak daha düþük fiyatla stoklarýný eritmektedir. Hasat dönemlerine devrolan stoklar ise genellikle ülkemizde kalmaktadýr.

2014 YILINDA ÝHRACAT YAPTIÐIMIZ BAZI ÜLKELER

Kaynak: KÝB

Türkiye Yýllara Göre Ýç Fýndýk Ýhracatý

Türkiye`nin diðer üretici ülkelere göre birim alandan daha düþük verim elde etmesi uluslararasý piyasalardaki rekabet gücünü azaltmaktadýr. Bununla birlikte Azerbaycan ve Gürcistan`daki üretim artýþýnýn önümüzdeki yýllarda ülkemizin fýndýk ihracatýný olumsuz etkileyebileceði söylenebilir. Son yýllarda dýþ piyasalarda fýndýk fiyatlarýnýn yüksek, üretim maliyetlerinin ise düþük olmasý nedeniyle fýndýk üretimi yaygýnlaþmaktadýr. Çikolata sanayinde faaliyet gösteren firmalar da ham madde giderlerini azaltmak amacýyla Azerbaycan ve Gürcistan`da fýndýk yetiþtiriciliðini teþvik ederek Türkiye`nin pazardaki etkinliðini azaltmayý hedeflemektedirler.

Bir diðer husus da fýndýðýn ikame ürünü olan bademin dünyada tüketiminin, çikolata ve þekerleme sanayisinde kullanýmýnýn artmasýdýr. Badem fiyatlarýnýn fýndýða göre daha istikrarlý olmasý ve Kaliforniya Pazarlama Kurulunun izlemiþ olduðu etkin pazarlama politikasýnýn etkisiyle dünyadaki badem ithalatý, fýndýða göre daha hýzlý bir þekilde artmaktadýr.

FINDIK ALIM FÝYATLARI

Kaynak: Fiskobirlik *13.02.2015 tarihi itibariyle

Yaþanan don olaylarý sonunda 2014 yýlýnda fýndýk üretimi 412 bin ton olarak gerçekleþmiþtir. Ortalama dekara verim ise 59 kg olmuþtur. Fýndýðýn kilogram fiyatý 2014 yýlý sonu itibariyle 14 TL‘ye çýkmýþtýr. Aðustos 2015 sonu itibariyle serbest piyasa fýndýk fiyatlarý Giresun`da 11,5-12,45, Düzce`de 11,05-11,50, Akçakoca`da 11,05-11,50,Ünye`de 11,50-11,75, Ordu`da 11,30-11,50, Trabzon`da 11,50-12,00 TL.dir.Fýndýk üreticisi sabýrlý olduðu taktirde bu fiyatlarýn daha fazla yükseleceði görüþündeyiz.

1 KG. FINDIÐIN ÜRETÝCÝYE MALÝYETÝ

1 dekar fýndýðýn maliyeti,bölgeye ve mevkiye göre deðiþmekle birlikte 500 TL-700 TL. arasýnda olup,ortalama olarak  600,0 TL/da. dýr.1 dekardaki üreticinin gelirleri (Odun+Ot+Destekleme=52,50 TL.)düþtüðünde ortalama fýndýk üreticisinin 1 dekara fýndýk maliyeti 548 TL.olmaktadýr.2015 yýlý tahmini fýndýk verimi kabuklu 78 kg/da.alýndýðýnda1 kg.fýndýðýn maliyeti ortalama olarak 7,0 TL.olarak görülmektedir.

SORUNLAR VE ÖNERÝLER

Fýndýk tarýmý Karadeniz Bölgesi`nde yaklaþýk 2 milyon üreticinin geçim kaynaðýný oluþturmaktadýr. Öte yandan fýndýk erozyonu, olabilecek heyelanlarý önleyerek topraklarýmýzýn korunmasýnda büyük önem taþýmaktadýr.

Dolayýsýyla aþaðýdaki önerilerin bir an önce yerine getirilmesi ülke çýkarlarý açýsýndan çok önemlidir:

·      Ekonomik ömrünü tamamlamýþ fýndýk bahçeleri iklim ve arazi koþullarýna göre yenilenmelidir.

·      Alan bazlý destekleme ödemelerine 2015 sonrasýnda verim ve kaliteyi ön planda tutan modelle devam edilmelidir.

·      Organik tarým-iyi tarým uygulamalarý yaygýnlaþtýrýlmalýdýr.

·      2000 yýlýnda sözde özerkleþtirme yasasý olarak çýkarýlan 4572 sayýlý Kooperatifler Kanununun þirketler lehine olan hükümleri kaldýrýlmalýdýr.              

·      Fiskobirlik üretimden pazarlamaya kadar zincirin her halkasýna sahip olacak þekilde ve fýndýk üreticilerinin yönetimlerini demokratik olarak belirleyecekleri bir yapýya kavuþturulmalýdýr.

·      Fýndýk üreticilerinin, baðýmsýz olarak sendikal örgütlenmesini saðlayacak iç hukuk düzenlemeleri yapýlmalý; Ziraat Odalarý, Birlikler vb. çiftçi örgütleri demokratik yapýlara kavuþturulmalýdýr.

·      Lisanslý Depoculuk faaliyetleri þirketlere kazandýrmaya yönelik deðil, fýndýk üreticilerinin yararýna olacak þekilde 2015 ürününde etkin hale getirilmelidir. 

·      Tarým Sigortalarý Yasasý þirketlerin kazancýný artýrmak için deðil, fýndýk üreticilerinin zor günlerinde yardýmcý olmak amacýyla yeniden düzenlenmelidir.

·      Avrupa Birliðinin yalnýzca Türkiye`ye kabuklu ve naturel fýndýkta uyguladýðý %3 gümrük vergisi sýfýrlanmalýdýr.

·      Fýndýk üreticileri eksiksiz sosyal güvenceye kavuþturulmalýdýr.

·      Çocuk iþçiliði konusunda Çalýþma Bakanlýðý ile ILO`nun yaptýðý çalýþmalar net þekilde ortaya konulmalýdýr.

·     Mevsimlik tarým iþçilerinin özellikle barýnma koþullarýnda yapýlan iyileþtirmeler, çocuk iþçi çalýþtýrmama konusunda yapýlan çalýþmalar olumlu karþýlanmakla birlikte halen devam eden düþük ücret ve sosyal güvence sorunlarý çözüme kavuþturulmalýdýr.

·      Rekolte çalýþmalarý tek elden yapýlmalýdýr.

·      Bizzat tarýmsal faaliyette bulunmayan, verimliliði ilke edinmeyen, ikamet adresi ve sosyal güvencesi bakýmýndan çiftçilik yapma olanaðý bulunmayan kiþiler üreticilere yönelik desteklerden yararlandýrýlmamalýdýr.