TÜRKİYE-RUSYA TARIM SAVAŞLARI
1. Komşu ve Pazar Olarak Rusya`nın Önemi
Medyada Türkiye-Rusya arasındaki tarımsal dış ticaretle ilgili haberler eksik olmuyor. Bu haberlerde başrol oyuncusu olarak domates önemli bir yer tutarken, diğer tarım ürünleri de adından sıkça söz ettiriyor. Kamuoyu gündemine getirilen bu haberlerin önemli bir kısmının, iki ülke arasındaki ticaret dikkate alınmadan yapılmış olması, bilgi kirliliğine yol açıyor. Rusya`nın komşu ve pazar olmanın dışında, doğalgaz ihtiyacımızın yaklaşık %60`nın karşılandığı bir ülke olarak, ticaretimiz açısından büyük önem taşıyan bir ülke.
1.1. Rusya`nın Dış Ticaretimiz İçindeki Payı
İhracatımızda, en yüksek seviyeye ulaştığı 2014 yılı sonrası genel bir düşüş görülmektedir. Rusya`ya yapılan ihracatımız, 2014 yılı sonunda yaşanan uçak krizi sonrası, bu genel düşüşten ayrı olarak, Rusya`nın getirdiği yasaklamalar nedeni ile de ayrıca azalmıştır. Çizelge-1`de son beş yıldaki tarımsal ihracat ve toplam ihracatımız ile Rusya`nın bu ihracat içindeki payı yer almaktadır.
Çizelge-1 Son Beş Yıldaki İhracatımız (Milyon Dolar)
|
|
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
||||||||||
|
Genel |
Rusya |
% |
Genel |
Rusya |
% |
Genel |
Rusya |
% |
Genel |
Rusya |
% |
Genel |
Rusya |
% |
|
|
Fındık ve Mamulleri |
1.805 |
42 |
2,32 |
1.770 |
48 |
2,69 |
2.321 |
52 |
2,26 |
2.834 |
41 |
1,43 |
1.988 |
17 |
0,88 |
|
Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri |
5.888 |
81 |
1,37 |
6.585 |
107 |
1,63 |
6.719 |
104 |
1,55 |
6.132 |
59 |
0,97 |
6.364 |
36 |
0,57 |
|
Kuru Meyve ve Mamulleri |
1.368 |
50 |
3,69 |
1.438 |
52 |
3,62 |
1.461 |
39 |
2,65 |
1.346 |
32 |
2,39 |
1.299 |
25 |
1,92 |
|
Meyve Sebze Mamulleri |
1.262 |
11 |
0,88 |
1.330 |
13 |
0,99 |
1.417 |
13 |
0,89 |
1.320 |
6 |
0,48 |
1.322 |
3 |
0,21 |
|
Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller |
1.664 |
22 |
1,31 |
1.988 |
35 |
1,79 |
2.277 |
81 |
3,55 |
1.815 |
57 |
3,14 |
1.892 |
60 |
3,16 |
|
Süs Bitkileri |
73 |
3 |
3,57 |
77 |
3 |
3,75 |
83 |
5 |
5,8 |
78 |
4 |
4,74 |
81 |
0,19 |
0,02 |
|
Tütün ve Mamulleri |
846 |
28 |
3,32 |
906 |
32 |
3,52 |
1.076 |
35 |
3,28 |
918 |
34 |
3,74 |
1.010 |
29 |
2,8 |
|
Yaş Meyve ve Sebze |
2.185 |
796 |
36,41 |
2.351 |
876 |
37,27 |
2.397 |
940 |
39,22 |
2.089 |
878 |
42,02 |
1.979 |
332 |
16,77 |
|
Zeytin ve Zeytinyağı |
201 |
2 |
1 |
439 |
4 |
0,82 |
228 |
2 |
0,95 |
189 |
1 |
0,5 |
191 |
0,2 |
0,11 |
|
Tarımsal ihracat |
15.292 |
1.035 |
6,76 |
16.884 |
1.170 |
6,93 |
17.979 |
1.271 |
7,07 |
16.721 |
1.112 |
6,65 |
16.126 |
502 |
3,11 |
|
Diğer İhracat |
137.170 |
5.646 |
4,12 |
134.919 |
5.794 |
4,29 |
139.631 |
4.672 |
3,35 |
127.123 |
2477,00 |
1,95 |
126.405 |
1231 |
0,97 |
|
Toplam İhracat |
152.462 |
6.681 |
4,38 |
151.803 |
6.964 |
4,59 |
157.610 |
5.943 |
3,77 |
143.844 |
3589,00 |
2,50 |
142.531 |
1733 |
1,22 |
Kaynak; Tarımsal ihracat verilerinde TİM, toplam ihracat verilerinde TUİK verileri kullanılmıştır.
Rusya`nın toplam ihracat içinde %4 civarında olan payı, 2016 yılında % 1,22`ye düşmüştür. Tarımsal ihracat içinde %7`lerde olan payı ise %3,11`e düşmüştür. Tarımsal ihracatımız incelendiğinde, en fazla ihracat yapılan tarımsal ürünlerininHububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri grubunun olduğu, tarımsal ürün ihracatındaki payının % 35-40 civarında bulunduğu görülmektedir. Diğer önemli grup ürünler ise, yaklaşık % 15`lik payı ile yaş sebze ve meyve grubudur. Yaş sebze ve meyve ihracatının %30-40`lık kısmı Rusya`ya yapılmaktadır. Yaş sebze ve meyve ihracatının Rusya`ya yapılan tarımsal ihracattaki payı ise % 75 civarındadır. Bu nedenle Rusya`nın uyguladığı kısıtlama ve yasaklamalaryaş sebze ve meyve ihracatını önemli ölçüde etkilemektedir. Bu etki son yıllardaki ihracat verileri üzerinden değerlendirilmeye çalışılacaktır. Çizelge-2`de yaş meyve ve sebze ihracatımıza ilişkin bilgiler yer almaktadır.
Çizelge-2 Yaş Meyve Sebze İhracatı
|
|
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
||||||||
|
Ürün Grubu |
Miktar (ton) |
Değer (Bin$) |
Değer % |
Miktar (ton) |
Değer (Bin$) |
Değer % |
Miktar (ton) |
Değer (Bin$) |
Değer % |
Miktar (ton) |
Değer (Bin$) |
Değer % |
|
NARENCİYE |
1.371.187 |
930.587 |
40 |
1.582.495 |
940.473 |
40 |
1.533.275 |
839.979 |
41 |
1.672.205 |
880.260 |
45 |
|
YAŞ MEYVE |
726.614 |
708.241 |
30 |
773.970 |
720.073 |
30 |
815.835 |
626.855 |
30 |
811.287 |
601.387 |
31 |
|
YAŞ SEBZE |
1.242.180 |
691.839 |
30 |
1.166.286 |
709.965 |
30 |
963.226 |
590.701 |
29 |
1.077.115 |
463.348 |
24 |
|
TOPLAM |
3.339.982 |
2.330.666 |
100 |
3.527.970 |
2.391.203 |
100 |
3.319.842 |
2.084.919 |
100 |
3.569.540 |
1.978.209 |
100 |
Kaynak; Yaş Meyve ve Sebze İhracatçıları Birliği
Ülkemizden yapılan yaş meyve ve sebze ihracatı miktarında, değer olarak bir miktar düşüş olmakla birlikte, son dört yılda miktar açısından önemli bir değişiklik bulunmamaktadır. Bu değerlere bakılarak, Rusya`nın getirdiği yasaklama ve kısıtlamaların etkisini belirlemek mümkün değildir. Bu etkinin anlaşılabilmesi için, Rusya`ya yapılan yaş sebze ve meyve ihracat bilgilerinin incelenmesi gerekmektedir.
1.2. Rusya`nın Tarımsal İhracatımız İçindeki Payı
Rusya`ya yapılan tarımsal ihracatın en önemli bölümünü yaş meyve ve sebze ihracatı oluşturmaktadır. Rusya ile yaşanan krizden, bu grup içinde yer alan narenciye dışındaki ürün grupları önemli ölçüde etkilenmiştir. Çizelge-3`de yer alan veriler bu durumu açıkça ortaya koymaktadır.
Çizelge-3 Rusya`ya Yapılan Yaş Meyve ve Sebze İhracatı
|
|
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
||||||||
|
Ürün Grubu |
Miktar (ton) |
Değer (Bin$) |
Değer % |
Miktar (ton) |
Değer (Bin$) |
Değer % |
Miktar (ton) |
Değer (Bin$) |
Değer % |
Miktar (ton) |
Değer (Bin$) |
Değer % |
|
NARENCİYE |
432.581 |
295.982 |
34 |
521.481 |
309.280 |
33 |
525.572 |
294.411 |
34 |
490.379 |
271.330 |
82 |
|
YAŞ MEYVE |
240.002 |
235.521 |
27 |
280.018 |
246.598 |
26 |
292.739 |
248.461 |
28 |
34.214 |
39.836 |
12 |
|
YAŞ SEBZE |
413.188 |
344.437 |
39 |
533.401 |
382.277 |
41 |
465.347 |
332.492 |
38 |
34.958 |
20.572 |
6 |
|
TOPLAM |
1.085.771 |
875.941 |
100 |
1.334.900 |
938.156 |
100 |
1.283.677 |
875.476 |
100 |
559.565 |
331.806 |
100 |
Kaynak; Yaş Meyve ve Sebze İhracatçıları Birliği
Çizelge-2 ve Çizelge-3 verileri birlikte ele alındığında, Rusya`ya yapılanyaş meyve ve yaş sebze ihracatındaki azalmanın başka pazarlara yönlenerek telafi edildiği anlaşılmaktadır. Çizelge-4`de yer alan veriler bu durumu daha iyi ortaya koymaktadır.
Çizelge–4 Yaş Meyve ve Sebze İhracat Değeri (Bin$)
|
|
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
||||||||
|
Ürün Grubu |
Genel |
Rusya |
% |
Genel |
Rusya |
% |
Genel |
Rusya |
% |
Genel |
Rusya |
% |
|
NARENCİYE |
930.587 |
295.982 |
32 |
940.473 |
309.280 |
33 |
839.979 |
294.411 |
35 |
880.260 |
271.330 |
31 |
|
YAŞ MEYVE |
708.241 |
235.521 |
33 |
720.073 |
246.598 |
34 |
626.855 |
248.461 |
40 |
601.387 |
39.836 |
7 |
|
YAŞ SEBZE |
691.839 |
344.437 |
50 |
709.965 |
382.277 |
54 |
590.701 |
332.492 |
56 |
463.348 |
20.572 |
4 |
|
TOPLAM |
2.330.666 |
875.941 |
38 |
2.391.203 |
938.156 |
39 |
2.084.919 |
875.476 |
42 |
1.978.209 |
331.806 |
17 |
Kaynak; Yaş Meyve ve Sebze İhracatçıları Birliği
Rusya`nın 2015 yılında yaş meyve ihracatında % 40 olan payı, 2016 yılında %7`ye, yaş sebzede % 56 olan payı %4`e, yaş meyve ve sebze grubu toplamındaki payı ise %42`den, %17`ye düşmüştür. Tarımsal ihracata ilişkin daha detaylı bir değerlendirme için, yaş meyve ve sebze grubunda yer alan ürünlerin ihracat verilerine bakılması gerekmektedir.
2. Yaş Meyve ve Sebze İhracatı
Türkiye`nin yaş meyve ve sebze ihracatı 2 milyar dolar civarındadır. Rusya`ya yapılan yaş meyve ve sebze ihracatı 2014 yılında 1 milyar dolara yaklaşmış olmasına karşın, 2016 yılında 330 milyon dolar seviyelerine inmiştir. Bu olumsuzluk bazı ürünlerde, bu ürünlere yönelik yasaklamalar nedeniyle oldukça etkili olmuştur. Bu etki yaş meyve ve sebze grubu içinde yer alan başlıca ürünler üzerinden ortaya konulmaya çalışılacaktır.
2.1. Narenciye
Yaş sebze ve meyve ihracatımız içinde narenciye ürünlerinin payı % 40 civarındadır. Bu grupta mandalina, limon, portakal ve greyfurt yer almaktadır. Bu ürünlerden mandalina yaklaşık %40`lık, limon ve portakal % 25`lik, greyfurt %10`luk paylara sahiptir.Rusya`nın narenciye grubu içinde yer alan ürünlere yönelik bir kısıtlaması olmamıştır.
2.1.1. Mandalina
Türkiye`de 500 bin dekara yakın alanda mandalina üretimi yapılmaktadır. Mandalina ağacı sayısı 16 milyon kadardır. Üretim 2016 yılında 1,3 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Çizelge-5`de mandalina üretimine ilişkin bilgiler yer almaktadır.
Çizelge-5 Mandalina Üretimine İlişkin Bilgiler
|
Yıl |
Toplu meyveliklerin alanı (dekar) |
Üretim (ton) |
Toplam ağaçsayısı |
|
2012 |
362.982 |
874.832 |
11.715.290 |
|
2013 |
386.920 |
942.226 |
11.932.234 |
|
2014 |
417.453 |
1.046.899 |
13.322.129 |
|
2015 |
435.097 |
1.156.365 |
14.015.695 |
|
2016 |
465.690 |
1.337.037 |
16.206.155 |
Kaynak; TUİK Bitkisel Üretim İstatistikleri
Mandalina üretimimizin yaklaşık yarısı ihraç edilmektedir. 2016 yılındaki ihracatımız 650 bin tonu geçmiştir. En büyük pazar Rusya olup, ihracatın %40`dan fazlası bu ülkeye yapılmaktadır. Irak ve Ukrayna en fazla mandalina ihracatı yapılan ülkeler olup, bu iki ülkeye yapılan toplam ihracat, Rusya`ya yapılan ihracat düzeyindedir. Çizelge-6`da mandalina ihracatımıza ilişkin veriler yer almaktadır.
Çizelge-6 Mandalina İhraç Ettiğimiz Ülkeler
|
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
|||||||||||
|
Ülkeler |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
|||||
|
(Ton) |
% |
(Ton) |
% |
(Ton) |
% |
(Ton) |
% |
(Ton) |
% |
||||||
|
Rusya |
113.889 |
156.710 |
41 |
139.900 |
204.990 |
40 |
164.358 |
285.889 |
46 |
143.973 |
261.582 |
47 |
135.638 |
265.522 |
40 |
|
Irak |
73.567 |
103.389 |
27 |
69.725 |
108.977 |
21 |
85.383 |
156.185 |
25 |
64.846 |
137.910 |
25 |
80.221 |
186.250 |
28 |
|
Ukrayna |
45.069 |
63.884 |
17 |
83.531 |
125.842 |
24 |
47.732 |
79.926 |
13 |
34.688 |
64.569 |
12 |
43.745 |
93.049 |
14 |
|
S.Arabistan |
8.888 |
12.646 |
3 |
10.495 |
14.842 |
3 |
8.129 |
13.720 |
2 |
7.502 |
14.046 |
3 |
15.289 |
31.433 |
5 |
|
Romanya |
6.647 |
10.028 |
3 |
6.945 |
10.641 |
2 |
7.107 |
13.623 |
2 |
4.954 |
10.430 |
2 |
6.635 |
13.512 |
2 |
|
İngiltere |
4.174 |
5.233 |
1 |
6.608 |
9.502 |
2 |
8.615 |
12.568 |
2 |
7.165 |
10.286 |
2 |
3.467 |
5.141 |
1 |
|
Almanya |
4.819 |
5.226 |
1 |
4.652 |
6.192 |
1 |
6.112 |
9.154 |
1 |
4.778 |
6.173 |
1 |
3.412 |
5.106 |
1 |
|
Belarus |
344 |
504 |
0 |
1.203 |
1.635 |
0 |
3.860 |
6.204 |
1 |
4.343 |
9.171 |
2 |
6.570 |
13.451 |
2 |
|
Hollanda |
1.640 |
2.383 |
1 |
4.282 |
6.081 |
1 |
3.713 |
5.842 |
1 |
2.096 |
4.249 |
1 |
2.738 |
5.364 |
1 |
|
Diğer |
14.324 |
18.770 |
5 |
17.287 |
25.260 |
5 |
20.754 |
36.905 |
6 |
16.564 |
32.972 |
6 |
18.008 |
38.403 |
6 |
|
Toplam |
273.361 |
378.774 |
100 |
344.628 |
513.961 |
100 |
355.762 |
620.016 |
100 |
290.909 |
551.388 |
100 |
315.723 |
657.231 |
100 |
Kaynak; TUİK Dış Ticaret İstatistikleri
2016 yılında Rusya, Türkiye`den yapılan mandalina ihracatına ilişkin bir kısıtlama uygulamamıştır. İhracat miktarı bir önceki yıla göre çok küçük bir artış göstermiştir.
2.1.2. Limon
Türkiye`de 300 bin dekara yakın alanda limon üretimi yapılmaktadır. Limon ağacı sayısı 10 milyondanfazladır. Üretim 2016 yılında 850 bin ton olarak gerçekleşmiştir.Çizelge-7`de limon üretimine ilişkin bilgiler yer almaktadır.
Çizelge-7 Limon Üretimine İlişkin Bilgiler
|
Yıl |
Toplu meyveliklerin alanı(dekar) |
Üretim (ton) |
Toplam ağaç sayısı |
|
2012 |
265.628 |
710.211 |
7.784.694 |
|
2013 |
274.252 |
726.283 |
8.001.552 |
|
2014 |
276.653 |
725.230 |
8.195.535 |
|
2015 |
285.701 |
750.550 |
8.474.267 |
|
2016 |
300.326 |
850.600 |
10.044.727 |
Kaynak; TUİK Bitkisel Üretim İstatistikleri
Limon üretimimizin de yaklaşık yarısı ihraç edilmektedir. 2016 yılındaki ihracatımız 450 bin ton civarında gerçekleşmiştir. En büyük pazar Rusya olup, ihracatın yaklaşık ¼`ü bu ülkeye yapılmaktadır. Irak ve Suudi Arabistan en fazla mandalina ihracatı yapılan diğer ülkeler olup, bu iki ülkeye yapılan toplan ihracat, Rusya`ya yapılan ihracat düzeyindedir. Çizelge-8`de limon ihracatımıza ilişkin veriler yer almaktadır.
Çizelge-8 Limon İhraç Ettiğimiz Ülkeler
|
Yıllar |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
||||||||||
|
Ülkeler |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
|||||
|
(Ton) |
% |
(Ton) |
% |
(Ton) |
% |
(Ton) |
% |
(Ton) |
% |
||||||
|
Rusya |
74.664 |
100.022 |
27 |
83.618 |
111.404 |
27 |
78.331 |
113.901 |
28 |
73.204 |
117.377 |
25 |
76.543 |
106.034 |
24 |
|
Irak |
35.116 |
49.022 |
13 |
30.591 |
46.029 |
11 |
31.124 |
53.848 |
13 |
40.912 |
84.307 |
18 |
38.542 |
76.172 |
17 |
|
S.Arabistan |
31.666 |
46.181 |
13 |
31.619 |
44.415 |
11 |
28.175 |
45.840 |
11 |
29.498 |
52.809 |
11 |
34.106 |
57.377 |
13 |
|
Ukrayna |
25.643 |
35.819 |
10 |
29.877 |
41.989 |
10 |
23.912 |
37.168 |
9 |
15.473 |
26.201 |
6 |
16.303 |
30.025 |
7 |
|
Romanya |
15.870 |
22.619 |
6 |
17.899 |
24.713 |
6 |
16.245 |
21.736 |
5 |
20.569 |
28.833 |
6 |
25.287 |
26.357 |
6 |
|
Bulgaristan |
5.604 |
8.688 |
2 |
7.692 |
11.348 |
3 |
8.304 |
12.335 |
3 |
10.137 |
15.391 |
3 |
12.704 |
17.666 |
4 |
|
Polonya |
8.392 |
10.083 |
3 |
10.453 |
13.555 |
3 |
7.780 |
8.344 |
2 |
15.319 |
19.087 |
4 |
12.782 |
17.376 |
4 |
|
BAE |
2.933 |
3.991 |
1 |
8.015 |
11.607 |
3 |
10.282 |
16.618 |
4 |
9.654 |
16.002 |
3 |
10.105 |
16.357 |
4 |
|
Sırbistan |
8.014 |
10.470 |
3 |
8.878 |
11.527 |
3 |
7.952 |
9.918 |
2 |
8.212 |
11.878 |
3 |
11.117 |
12.583 |
3 |
|
Diğer |
58.663 |
80.442 |
22 |
70.657 |
93.044 |
23 |
70.803 |
88.747 |
22 |
70.802 |
99.161 |
21 |
66.996 |
89.004 |
20 |
|
Toplam |
266.565 |
367.336 |
100 |
299.300 |
409.631 |
100 |
282.908 |
408.455 |
100 |
293.782 |
471.044 |
100 |
304.485 |
448.952 |
100 |
Kaynak; TUİK Dış Ticaret İstatistikleri
2016 yılında Rusya, Türkiye`den yapılan tarafından limon ihracatına ilişkin bir kısıtlama uygulamamıştır. İhracat miktarı bir önceki yıla göre çok küçük bir düşüş göstermiştir.
2.1.3. Portakal
Türkiye`de 500 bin dekar alanda portakal üretimi yapılmaktadır. Portakal ağacı sayısı 14 milyondan fazladır. Üretim 2016 yılında 1,85 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Çizelge-9`daportakal üretimine ilişkin bilgiler yer almaktadır.
Çizelge-9 Portakal Üretimine İlişkin Bilgiler
|
Yıl |
Toplu meyveliklerin alanı (dekar) |
Üretim (ton) |
Toplam ağaç sayısı |
|
2012 |
562.472 |
1.661.111 |
14.799.401 |
|
2013 |
547.587 |
1.781.258 |
14.901.428 |
|
2014 |
546.534 |
1.779.675 |
14.995.455 |
|
2015 |
542.984 |
1.816.798 |
14.944.608 |
|
2016 |
526.958 |
1.850.000 |
14.561.520 |
Kaynak; TUİK Bitkisel Üretim İstatistikleri
Portakal üretimimizin de yaklaşık % 20`si ihraç edilmektedir. 2016 yılındaki ihracatımız 400 bin ton civarında gerçekleşmiştir. En büyük pazar Irak olup, ihracatın yaklaşık yarısı bu ülkeye yapılmaktadır. Rusya`ya yapılan ihracat miktarı 2015 yılında toplam ihracatın % 31`i düzeyine çıkmış olmakla birlikte, 2016 yılında bu oran % 18 olmuştur. Ukrayna en fazla portakal ihracatı yapılan üçüncü ülkedir. Çizelge-10`da portakal ihracatımıza ilişkin veriler yer almaktadır.
Çizelge-10 Portakal İhraç Ettiğimiz Ülkeler
|
Yıllar |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
||||||||||
|
Ülkeler |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
|||||
|
Ton |
% |
Ton |
% |
Ton |
% |
Ton |
% |
Ton |
% |
||||||
|
Irak |
116.339 |
159.652 |
49 |
74.679 |
111.420 |
40 |
90.414 |
160.798 |
47 |
68.104 |
138.272 |
42 |
81.339 |
189.447 |
47 |
|
Rusya |
44.811 |
67.851 |
21 |
43.607 |
68.843 |
25 |
44.159 |
78.895 |
23 |
55.019 |
103.841 |
31 |
36.689 |
73.855 |
18 |
|
Ukrayna |
16.321 |
23.392 |
7 |
28.082 |
43.302 |
15 |
20.049 |
35.240 |
10 |
13.920 |
26.718 |
8 |
20.323 |
44.829 |
11 |
|
Gürcistan |
7.907 |
11.184 |
3 |
10.535 |
15.588 |
6 |
9.794 |
18.139 |
5 |
8.047 |
17.224 |
5 |
6.008 |
14.135 |
4 |
|
Azerbaycan |
7.212 |
10.413 |
3 |
5.997 |
8.870 |
3 |
5.208 |
9.577 |
3 |
2.555 |
5.036 |
2 |
3.660 |
9.805 |
2 |
|
Romanya |
2.823 |
4.762 |
1 |
2.970 |
4.961 |
2 |
1.880 |
3.742 |
1 |
2.610 |
6.180 |
2 |
3.781 |
8.754 |
2 |
|
S.Arabistan |
723 |
1.097 |
0 |
669 |
916 |
0 |
693 |
1.212 |
0 |
1.613 |
2.725 |
1 |
3.778 |
8.020 |
2 |
|
Diğer |
33.744 |
48.255 |
15 |
17.120 |
26.442 |
9 |
17.850 |
33.963 |
10 |
14.890 |
31.778 |
10 |
24.025 |
54.103 |
13 |
|
Toplam |
229.879 |
326.606 |
100 |
183.660 |
280.341 |
100 |
190.047 |
341.565 |
100 |
166.758 |
331.773 |
100 |
179.603 |
402.949 |
100 |
Kaynak; TUİK Dış Ticaret İstatistikleri
2016 yılında Rusya, Türkiye`den yapılan tarafından portakal ihracatına ilişkin bir kısıtlama uygulamamıştır. İhracat miktarı bir önceki yıla göre % 30`un üzerinde artış göstermiştir.
2.1.4. Greyfurt
Türkiye`de 60 bin dekar alanda greyfurt üretimi yapılmaktadır. Greyfurt ağacı sayısı 1,5 milyon kadardır. Üretim 2016 yılında 250 bin ton olarak gerçekleşmiştir. Çizelge-11`de greyfurt üretimine ilişkin bilgiler yer almaktadır.
Çizelge-11 Greyfurt Üretimine İlişkin Bilgiler
|
Yıl |
Toplu meyveliklerin Alanı (dekar) |
Üretim (ton) |
Toplam ağaç sayısı |
|
2012 |
65.143 |
226.738 |
1.552.027 |
|
2013 |
64.195 |
228.799 |
1.536.971 |
|
2014 |
63.875 |
229.555 |
1.541.347 |
|
2015 |
63.476 |
250.025 |
1.532.056 |
|
2016 |
61.554 |
253.120 |
1.472.527 |
Kaynak; TUİK Bitkisel Üretim İstatistikleri
Greyfurt üretimimizin de yaklaşık % 70`i ihraç edilmektedir. 2016 yılındaki ihracatımız 180 bin ton civarında gerçekleşmiştir. En büyük pazar Rusya olup, ihracatın yaklaşık ¼`ü bu ülkeye yapılmaktadır. Polonya ve Romanya`ya yapılan ihracat miktarı, toplam greyfurt ihracatının % 10`u düzeyindedir. Çizelge-12`de greyfurt ihracatımıza ilişkin veriler yer almaktadır.
Çizelge-12 Greyfurt İhraç Ettiğimiz Ülkeler
|
Yıllar |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
||||||||||
|
Ülkeler |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
|||||
|
Ton |
% |
Ton |
% |
Ton |
% |
Ton |
% |
Ton |
% |
||||||
|
Rusya |
28.735 |
40.717 |
25 |
29.712 |
44.139 |
32 |
21.985 |
39.413 |
22 |
21.148 |
40.413 |
26 |
20.521 |
41.400 |
23 |
|
Polonya |
8.815 |
13.815 |
8 |
5.838 |
9.029 |
7 |
7.538 |
14.630 |
8 |
5.695 |
13.093 |
9 |
8.437 |
19.021 |
10 |
|
Romanya |
11.742 |
21.241 |
13 |
5.178 |
8.037 |
6 |
8.836 |
19.367 |
11 |
5.983 |
14.516 |
9 |
7.626 |
18.139 |
10 |
|
Ukrayna |
12.356 |
17.882 |
11 |
14.108 |
20.834 |
15 |
8.394 |
14.532 |
8 |
4.608 |
8.910 |
6 |
6.331 |
12.845 |
7 |
|
Bulgaristan |
3.759 |
8.605 |
5 |
3.541 |
5.733 |
4 |
5.100 |
11.146 |
6 |
4.171 |
10.229 |
7 |
4.976 |
12.570 |
7 |
|
Hollanda |
3.718 |
5.600 |
3 |
2.790 |
3.928 |
3 |
8.165 |
14.360 |
8 |
5.449 |
11.011 |
7 |
5.762 |
11.071 |
6 |
|
Irak |
6.492 |
9.237 |
6 |
2.779 |
4.258 |
3 |
4.749 |
8.724 |
5 |
3.036 |
6.298 |
4 |
3.862 |
8.602 |
5 |
|
Almanya |
6.891 |
10.169 |
6 |
7.321 |
9.856 |
7 |
5.347 |
8.583 |
5 |
4.855 |
9.287 |
6 |
5.063 |
8.367 |
5 |
|
Diğer |
25.437 |
38.450 |
23 |
20.900 |
31.343 |
23 |
25.831 |
47.557 |
27 |
19.603 |
39.939 |
26 |
24.921 |
50.288 |
28 |
|
Toplam |
107.946 |
165.717 |
100 |
92.166 |
137.157 |
100 |
95.945 |
178.312 |
100 |
74.548 |
153.697 |
100 |
87.498 |
182.303 |
100 |
Kaynak; TUİK Dış Ticaret İstatistikleri
2016 yılında Rusya, Türkiye`den yapılan tarafından greyfurt ihracatına ilişkin bir kısıtlama uygulamamıştır. İhracat miktarı bir önceki yıla benzer seviyelerde gerçekleşmiştir.
2.2. Yaş Meyve
Yaş sebze ve meyve ihracatımız içinde yaş meyve ürünlerinin payı % 30 civarındadır. Bu grupta yer alan üzüm, nar, şeftali, kayısı, kiraz, çilek ve elma toplam yaş meyve ihracatı içinde % 80`likpaya sahiptir.
2.2.1. Üzüm
Türkiye`de 4 milyon dekarı aşkın alanda üzüm üretimi yapılmaktadır. Üretim 2016 yılında 4 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Çizelge-13`de üzüm üretimine ilişkin bilgiler yer almaktadır.
Çizelge-13 Üzüm Üretimine İlişkin Bilgiler
|
Üzüm Yıl |
Alan (dekar) |
Üretim (ton) |
Toplam Ağaç sayısı |
|
2012 |
4.622.959 |
4.234.305 |
4.622.959 |
|
2013 |
4.687.922 |
4.011.409 |
4.687.922 |
|
2014 |
4.670.929 |
4.175.356 |
4.670.929 |
|
2015 |
4.619.557 |
3.650.000 |
4.619.557 |
|
2016 |
4.352.269 |
4.000.000 |
4.352.269 |
Kaynak; TUİK Bitkisel Üretim İstatistikleri
Üzüm ihracatımız 200 bin ton civarında gerçekleşmektedir. En büyük pazar Rusya olup, ihracatın %60`ı aşkın kısmı bu ülkeye yapılmaktadır. Ancak Rusya, 2016 yılında Türkiye`den üzüm almamıştır. Bu kısıtlamaya karşın üzüm ihracatı 2015 yılı düzeyinde gerçekleşmiştir. Çizelge-14`de üzüm ihracatımıza ilişkin bilgiler yer almaktadır.
Çizelge-14 Üzümİhraç Ettiğimiz Ülkeler
|
Yıllar |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
||||||||||
|
Ülkeler |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
|||||
|
(Ton) |
% |
(Ton) |
% |
(Ton) |
% |
(Ton) |
% |
(Ton) |
% |
||||||
|
Rusya |
106.350 |
132.104 |
63 |
117.608 |
121.386 |
60 |
126.305 |
159.375 |
62 |
97.560 |
119.847 |
68 |
0 |
0 |
0 |
|
Ukrayna |
14.709 |
22.936 |
11 |
13.313 |
18.748 |
9 |
12.120 |
18.226 |
7 |
4.511 |
7.562 |
4 |
10.991 |
23.199 |
13 |
|
Almanya |
13.197 |
14.105 |
7 |
12.814 |
11.862 |
6 |
12.049 |
12.467 |
5 |
9.484 |
9.894 |
6 |
9.948 |
11.424 |
7 |
|
Bulgaristan |
7.349 |
11.494 |
5 |
17.866 |
19.820 |
10 |
15.913 |
21.571 |
8 |
273 |
483 |
0 |
660 |
1.201 |
1 |
|
Belarus |
4.899 |
7.674 |
4 |
8.052 |
10.797 |
5 |
9.894 |
15.170 |
6 |
5.519 |
8.998 |
5 |
25.581 |
49.153 |
28 |
|
S. Arabistan |
3.947 |
6.590 |
3 |
3.554 |
4.557 |
2 |
3.643 |
5.393 |
2 |
6.203 |
8.796 |
5 |
12.032 |
17.780 |
10 |
|
Moldova |
1.450 |
2.490 |
1 |
2.418 |
3.695 |
2 |
1.033 |
1.826 |
1 |
668 |
942 |
1 |
316 |
810 |
0 |
|
Polonya |
1.730 |
1.954 |
1 |
1.496 |
1.459 |
1 |
4.500 |
5.009 |
2 |
4.970 |
5.163 |
3 |
7.504 |
8.870 |
5 |
|
Hollanda |
1.241 |
1.426 |
1 |
1.428 |
1.346 |
1 |
1.993 |
2.271 |
1 |
1.640 |
2.138 |
1 |
1.738 |
2.036 |
1 |
|
İngiltere |
1.411 |
1.184 |
1 |
1.742 |
1.334 |
1 |
2.097 |
1.784 |
1 |
1.570 |
1.279 |
1 |
1.739 |
1.424 |
1 |
|
Avusturya |
1.210 |
1.021 |
0 |
1.038 |
829 |
0 |
1.056 |
979 |
0 |
2.648 |
2.368 |
1 |
2.200 |
2.131 |
1 |
|
DiğerÜlkeler |
5.055 |
6.359 |
3 |
6.329 |
7.441 |
4 |
9.022 |
11.743 |
5 |
6.354 |
7.705 |
4 |
31.835 |
54.548 |
32 |
|
Toplam |
162.547 |
209.335 |
100 |
187.657 |
203.274 |
100 |
199.625 |
255.814 |
100 |
141.401 |
175.175 |
100 |
104.545 |
172.577 |
100 |
Kaynak; TUİK Dış Ticaret İstatistikleri
İhracatta düşüş olmaması Belarus (Beyaz Rusya), Ukrayna ve Suudi Arabistan`a yapılan ihracattaki artıştan kaynaklanmıştır. Belarus ve Ukrayna`nın Rusya`ya komşu olması, ülkemiz üzümlerinin bu ülkeler aracılığı ile dolaylı yoldan Rusya`ya gitmesi olasılığını akla getirmektedir.
2.2.2. Nar
Türkiye`de 300 bin dekar alanda nar üretimi yapılmaktadır. Nar ağacı sayısı 17 milyondan fazladır. Üretim 2016 yılında 465 bin ton olarak gerçekleşmiştir. Çizelge-15`de nar üretimine ilişkin bilgiler yer almaktadır.
Çizelge-15 Nar Üretimine İlişkin Bilgiler
|
Yıl |
Toplu Meyveliklerin alanı(dekar) |
Üretim (ton) |
Toplam ağaç sayısı |
|
2012 |
269.024 |
315.150 |
15.801.804 |
|
2013 |
283.991 |
383.085 |
16.175.969 |
|
2014 |
304.548 |
397.335 |
17.789.848 |
|
2015 |
307.511 |
445.750 |
17.382.612 |
|
2016 |
305.302 |
465.200 |
17.340.592 |
Kaynak; TUİK Bitkisel Üretim İstatistikleri
Nar ihracatımız 150 bin ton civarında gerçekleşmektedir. Üretimimizin 1/3`ünden fazlası ihraç edilmektedir. En büyük pazar Rusya olup, ihracatın %30`dan fazlası bu ülkeye yapılmaktadır. Ancak 2016 yılında Rusya Türkiye`den nar alımını azaltmıştır. Bu kısıtlama nedeniyle 2015 yılında ihracatın %32`si Rusya`ya yapılmışken, 2016 yılında bu oran %6 olmuştur.Çizelge-16`da nar ihracatımıza ilişkin bilgiler yer almaktadır.
Çizelge-16 Nar İhraç Ettiğimiz Ülkeler
|
Yıllar |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
||||||||||
|
Ülkeler |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
|||||
|
(Ton) |
% |
(Ton) |
% |
(Ton) |
% |
(Ton) |
% |
(Ton) |
% |
||||||
|
Rusya |
31.657 |
36.065 |
43 |
46.517 |
52.039 |
38 |
41.125 |
45.700 |
33 |
35.274 |
47.993 |
32 |
8.262 |
10.147 |
6 |
|
Ukrayna |
8.774 |
12.326 |
15 |
13.121 |
17.896 |
13 |
7.554 |
10.238 |
7 |
4.745 |
7.640 |
5 |
8.203 |
15.237 |
8 |
|
Almanya |
11.028 |
8.809 |
10 |
13.113 |
10.521 |
8 |
11.874 |
10.393 |
8 |
10.587 |
10.890 |
7 |
14.562 |
15.385 |
8 |
|
Irak |
2.747 |
5.794 |
7 |
8.290 |
18.492 |
14 |
13.060 |
31.475 |
23 |
13.494 |
36.800 |
25 |
16.390 |
59.892 |
33 |
|
Belarus |
1.845 |
2.343 |
3 |
4.491 |
5.859 |
4 |
3.678 |
4.413 |
3 |
1.981 |
3.459 |
2 |
14.370 |
20.199 |
11 |
|
Bulgaristan |
1.299 |
1.859 |
2 |
2.355 |
3.188 |
2 |
3.193 |
4.524 |
3 |
1.225 |
2.032 |
1 |
877 |
1.764 |
1 |
|
Moldova |
1.341 |
1.854 |
2 |
2.237 |
3.732 |
3 |
1.476 |
2.364 |
2 |
1.103 |
1.971 |
1 |
883 |
1.555 |
1 |
|
İngiltere |
1.801 |
1.356 |
2 |
2.292 |
1.946 |
1 |
2.243 |
1.794 |
1 |
2.526 |
2.321 |
2 |
2.984 |
3.526 |
2 |
|
Hollanda |
1.505 |
1.204 |
1 |
2.228 |
1.865 |
1 |
2.620 |
2.327 |
2 |
2.673 |
2.903 |
2 |
3.757 |
4.610 |
3 |
|
İsveç |
1.303 |
1.184 |
1 |
1.973 |
2.174 |
2 |
1.418 |
1.614 |
1 |
1.563 |
2.016 |
1 |
1.700 |
2.297 |
1 |
|
Romanya |
866 |
1.154 |
1 |
1.260 |
1.731 |
1 |
1.737 |
1.847 |
1 |
2.570 |
2.905 |
2 |
3.134 |
3.727 |
2 |
|
Diğer |
9.602 |
10.659 |
13 |
13.780 |
16.219 |
12 |
18.450 |
21.295 |
15 |
18.945 |
26.838 |
18 |
28.619 |
45.754 |
25 |
|
Toplam |
73.769 |
84.608 |
100 |
111.658 |
135.662 |
100 |
108.429 |
137.985 |
100 |
96.686 |
147.769 |
100 |
103.741 |
184.093 |
100 |
Kaynak; TUİK Dış Ticaret İstatistikleri
Rusya`ya yapılan nar ihracatındaki düşüşe karşın, toplam ihracat %20 artmıştır. Bu artışta Belarus ve Irak`a yapılan ihracattaki artış önemli ölçüde etkili olmuştur.
2.2.3. Şeftali
Türkiye`de 450 bin dekar alanda şeftali üretimi yapılmaktadır. Şeftali ağacı sayısı 20 milyondan fazladır. Üretim 2016 yılında 674 bin ton olarak gerçekleşmiştir. Çizelge-17`de şeftali üretimine ilişkin bilgiler yer almaktadır.
Çizelge-17 Şeftali Üretimine İlişkin Bilgiler
|
Yıl |
Toplu Meyveliklerin alanı (dekar) |
Üretim (ton) |
Toplam Ağaç sayısı |
|
2012 |
443.784 |
611.165 |
17.719.376 |
|
2013 |
438.306 |
637.543 |
18.229.346 |
|
2014 |
440.698 |
608.513 |
18.568.496 |
|
2015 |
445.037 |
642.727 |
19.618.841 |
|
2016 |
452.365 |
674.136 |
20.221.074 |
Kaynak; TUİK Bitkisel Üretim İstatistikleri
Şeftali ihracatımız 30 bin ton civarında gerçekleşmektedir. 2015 yılında ihraç edilen şeftalinin yarısı Rusya`ya gönderilmiştir. Ancak 2016 yılında Rusya Türkiye`den şeftali almamıştır. Bu kısıtlamaya karşın toplam şeftali ihracatında bir miktar artış meydana gelmiştir. Çizelge-18`de şeftali ihracatımıza ilişkin bilgiler yer almaktadır.
Çizelge-18 Şeftali İhraç Ettiğimiz Ülkeler
|
Yıllar Şeftali |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
||||||||||
|
Ülkeler |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
|||||
|
(Ton) |
% |
(Ton) |
% |
(Ton) |
% |
(Ton) |
% |
(Ton) |
% |
||||||
|
Rusya |
8.632 |
10.167 |
30 |
7.568 |
6.620 |
30 |
14.773 |
13.237 |
53 |
12.776 |
12.654 |
49 |
0 |
0 |
0 |
|
Irak |
1.568 |
4.600 |
14 |
1.716 |
4.814 |
22 |
1.042 |
2.742 |
11 |
1.473 |
5.517 |
21 |
3.014 |
11.958 |
43 |
|
S.Arabistan |
2.973 |
6.642 |
20 |
2.205 |
3.795 |
17 |
2.667 |
4.032 |
16 |
2.697 |
4.898 |
19 |
5.232 |
7.446 |
27 |
|
Ukrayna |
2.969 |
5.022 |
15 |
1.504 |
2.438 |
11 |
382 |
715 |
3 |
51 |
84 |
0 |
629 |
1.117 |
4 |
|
Suriye |
1.030 |
3.112 |
9 |
144 |
498 |
2 |
198 |
540 |
2 |
154 |
570 |
2 |
137 |
676 |
2 |
|
Bulgaristan |
910 |
1.143 |
3 |
651 |
621 |
3 |
1.043 |
1.174 |
5 |
46 |
46 |
0 |
90 |
96 |
0 |
|
Diğer |
2.619 |
3.000 |
9 |
3.269 |
3.209 |
15 |
2.424 |
2.463 |
10 |
1.946 |
2.249 |
9 |
4.672 |
6.727 |
24 |
|
Toplam |
20.701 |
33.685 |
100 |
17.056 |
21.994 |
100 |
22.528 |
24.904 |
100 |
19.143 |
26.016 |
100 |
13.774 |
28.021 |
100 |
Kaynak; TUİK Dış Ticaret İstatistikleri
Rusya`nın Türkiye`den şeftali almaması nedeniyle ortaya çıkan eksiklik, özellikle Irak`a yapılan ihracatın bir önceki yıla göre bir kat artması ve kısmen Suudi Arabistan`a yapılan ihracat artışı ile giderilmiştir.
2.2.4. Kayısı
Türkiye`de 1,2 milyon dekar alanda kayısı üretimi yapılmaktadır. Kayısı ağacı sayısı 18 milyon kadardır. Üretim 2016 yılında 730 bin ton olarak gerçekleşmiştir. Çizelge-19`da kayısı üretimine ilişkin bilgiler yer almaktadır.
Çizelge-19 Kayısı Üretimine İlişkin Bilgiler
|
Yıl |
Toplu meyveliklerin Alanı(dekar) |
Üretim (ton) |
Toplam ağaçsayısı |
|
2012 |
1.140.516 |
760.000 |
16.663.804 |
|
2013 |
1.156.132 |
780.000 |
16.974.509 |
|
2014 |
1.169.181 |
270.000 |
17.388.356 |
|
2015 |
1.221.598 |
680.000 |
17.685.522 |
|
2016 |
1.238.052 |
730.000 |
17.869.489 |
Kaynak; TUİK Bitkisel Üretim İstatistikleri
Kayısı ihracatımız üretimdeki dalgalanmalardan önemli ölçüde etkilenmekte, üretimin iyi olduğu yıllarda 50 bin tonları geçmektedir. Bu ihracat miktarının yaklaşık yarısı Rusya`ya gönderilmektedir. Ancak 2016 yılında Rusya Türkiye`den kayısı almamıştır. Bu kısıtlamanın etkisiyle kayısı ihracatında azalış meydana gelmiştir. Çizelge-20`de kayısı ihracatımıza ilişkin bilgiler yer almaktadır.
Çizelge-20 Kayısı İhraç Ettiğimiz Ülkeler
|
Yıllar Kayısı |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
||||||||||
|
Ülkeler |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
|||||
|
(Ton) |
% |
(Ton) |
% |
(Ton) |
% |
(Ton) |
% |
(Ton) |
% |
||||||
|
Rusya |
16.124 |
23.208 |
41 |
16.659 |
18.568 |
45 |
12.560 |
14.708 |
55 |
21.971 |
28.795 |
52 |
0 |
0 |
0 |
|
Irak |
4.766 |
14.042 |
25 |
2.606 |
7.601 |
18 |
1.574 |
4.182 |
16 |
5.062 |
17.221 |
31 |
4.876 |
18.684 |
50 |
|
Almanya |
4.003 |
4.729 |
8 |
13.055 |
5.735 |
14 |
6.295 |
1.523 |
6 |
6.646 |
2.887 |
5 |
6.522 |
3.381 |
9 |
|
Bulgaristan |
9.178 |
4.905 |
9 |
3.546 |
3.828 |
9 |
2.526 |
2.551 |
10 |
133 |
134 |
0 |
153 |
170 |
0 |
|
S. Arabistan |
857 |
1.555 |
3 |
962 |
1.261 |
3 |
982 |
872 |
3 |
1.570 |
2.345 |
4 |
3.780 |
3.783 |
10 |
|
Belarus |
494 |
670 |
1 |
363 |
428 |
1 |
315 |
396 |
1 |
217 |
380 |
1 |
1.874 |
3.180 |
9 |
|
Diğer |
6.191 |
7.092 |
13 |
5.201 |
4.121 |
10 |
3.167 |
2.460 |
9 |
3.638 |
3.576 |
6 |
7.105 |
7.968 |
21 |
|
Toplam |
41.613 |
56.202 |
100 |
42.391 |
41.543 |
100 |
27.420 |
26.692 |
100 |
39.236 |
55.337 |
100 |
24.310 |
37.166 |
100 |
Kaynak; TUİK Dış Ticaret İstatistikleri
2016 yılı kayısı ihracat verileri incelendiğinde, ihracatın % 50`sinin Irak`a yapıldığı, Belarus`u yapılan kayısı ihracatının da % 1`ler seviyesinden % 9 seviyesine çıktığı görülmektedir. Bu artış Rusya`nın ihracat kısıtlaması yaptığı diğer ürünlerdeki olasılığı hatırlatmaktadır.
2.2.5. Kiraz
Türkiye`de 800 bin dekarı aşkın alanda kiraz üretimi yapılmaktadır. Kiraz ağacı sayısı 28 milyon kadardır. Üretim 2016 yılında 600 bin ton olarak gerçekleşmiştir. Çizelge-21`de kiraz üretimine ilişkin bilgiler yer almaktadır.
Çizelge-21 Kiraz Üretimine İlişkin Bilgiler
|
Yıl |
Toplu meyveliklerin Alanı(dekar) |
Üretim (ton) |
Toplam ağaç sayısı |
|
2012 |
744.138 |
470.887 |
24.180.745 |
|
2013 |
764.594 |
494.325 |
25.157.892 |
|
2014 |
790.420 |
445.556 |
26.318.907 |
|
2015 |
814.078 |
535.600 |
27.229.964 |
|
2016 |
847.461 |
599.650 |
27.761.403 |
Kaynak; TUİK Bitkisel Üretim İstatistikleri
Kiraz ihracatımız son yıllarda artış eğilimi içindedir. 2016 yılında bir önceki yıla göre yaklaşık %15 artış göstererek 80 bin ton düzeyine ulaşmıştır. Kiraz ihracatının en fazla yapıldığı ülke Almanya olup, ihracatın % 30`u bu ülkeye yapılmaktadır. Rusya ve son yıllarda artan ihracat miktarı ile Irak, kiraz dışsatımının en fazla olduğu diğer ülkelerdir. Çizelge-22`de kiraz ihracatımıza ilişkin bilgiler yer almaktadır.
Çizelge-22 Kiraz İhraç Ettiğimiz Ülkeler
|
Yıllar Kiraz |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
||||||||||
|
Ülkeler |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
|||||
|
(Ton) |
% |
(Ton) |
% |
(Ton) |
% |
(Ton) |
% |
(Ton) |
% |
||||||
|
Almanya |
67.610 |
16.469 |
30 |
66.930 |
16.562 |
31 |
67.067 |
16.789 |
34 |
21.452 |
18.167 |
26 |
81.972 |
25.392 |
32 |
|
Rusya |
13.259 |
12.528 |
23 |
14.445 |
13.712 |
26 |
12.973 |
10.359 |
21 |
52.465 |
20.219 |
29 |
26.766 |
17.290 |
22 |
|
İtalya |
13.549 |
3.379 |
6 |
7.531 |
2.122 |
4 |
5.866 |
1.691 |
3 |
3.370 |
1.526 |
2 |
8.917 |
3.498 |
4 |
|
İsveç |
7.290 |
1.922 |
3 |
7.387 |
1.908 |
4 |
5.860 |
1.589 |
3 |
5.550 |
2.003 |
3 |
10.004 |
3.403 |
4 |
|
Bulgaristan |
17.475 |
9.881 |
18 |
11.233 |
5.598 |
10 |
12.502 |
6.396 |
13 |
0 |
1 |
0 |
365 |
288 |
0 |
|
Moldova |
2.542 |
1.663 |
3 |
3.397 |
2.029 |
4 |
1.839 |
1.212 |
2 |
1.776 |
1.446 |
2 |
0 |
0 |
0 |
|
Hollanda |
7.518 |
1.843 |
3 |
8.686 |
1.925 |
4 |
9.572 |
2.040 |
4 |
8.906 |
2.274 |
3 |
16.288 |
3.772 |
5 |
|
Irak |
550 |
899 |
2 |
1.120 |
1.418 |
3 |
1.827 |
2.756 |
6 |
5.000 |
14.067 |
21 |
4.085 |
14.422 |
18 |
|
Norveç |
4.009 |
850 |
2 |
8.090 |
1.436 |
3 |
8.498 |
1.548 |
3 |
6.540 |
1.608 |
2 |
7.726 |
1.761 |
2 |
|
Avusturya |
516 |
147 |
0 |
727 |
183 |
0 |
435 |
113 |
0 |
558 |
227 |
0 |
10.624 |
3.517 |
4 |
|
Diğer |
22.076 |
5.458 |
10 |
25.169 |
6.572 |
12 |
18.593 |
5.264 |
11 |
17.050 |
7.034 |
10 |
15.791 |
6.447 |
8 |
|
Toplam |
156.394 |
55.039 |
100 |
154.717 |
53.467 |
100 |
145.032 |
49.758 |
100 |
122.668 |
68.569 |
100 |
182.539 |
79.789 |
100 |
Kaynak; TUİK Dış Ticaret İstatistikleri
Kiraz ihracatımızın yaklaşık % 30`u ihraç edilmektedir. Kiraz ihracatı yapılan ülke yelpazesinin genişlemesi, kiraz üretimimize önemli katkı yapacaktır.
2.2.6. Çilek
Türkiye`de 150 bin dekar alanda çilek üretimi yapılmaktadır. Üretim 2016 yılında 400 bin tonugeçmiştir. Çizelge-23`de çilek üretimine ilişkin bilgiler yer almaktadır.
Çizelge-23 Çilek Üretimine İlişkin Bilgiler
|
Yıl |
Toplu meyveliklerin Alanı (dekar) |
Üretim (ton) |
|
2012 |
127.928 |
351.834 |
|
2013 |
135.494 |
372.498 |
|
2014 |
134.234 |
376.070 |
|
2015 |
141.893 |
375.800 |
|
2016 |
154.308 |
415.150 |
Kaynak; TUİK Bitkisel Üretim İstatistikleri
2015 yılında çilek ihracatının % 75`i Rusya`ya yapılmıştır. 2016 yılında Rusya`nın Türkiye`den çilek alımına durdurması ile ihracatımız yarı yarıya azalmıştır. Çizelge-24`de çilek ihracatımıza ilişkin bilgiler yer almaktadır.
Çizelge-24 Çilek İhraç Ettiğimiz Ülkeler
|
Yıllar Çilek |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
||||||||||
|
Ülkeler |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
Değer (Bin$) |
Miktar |
|||||
|
(Ton) |
% |
(Ton) |
% |
(Ton) |
% |
(Ton) |
% |
(Ton) |
% |
||||||
|
Rusya |
12.604 |
12.223 |
57 |
17.004 |
11.871 |
61 |
13.033 |
10.042 |
70 |
17.279 |
13.238 |
75 |
0 |
0 |
0 |
|
Romanya |
3.549 |
4.851 |
23 |
3.228 |
3.332 |
17 |
1.066 |
1.266 |
9 |
1.777 |
1.379 |
8 |
2.947 |
2.519 |
26 |
|
Irak |
633 |
1.016 |
5 |
1.309 |
1.277 |
7 |
1.068 |
1.170 |
8 |
1.349 |
1.564 |
9 |
1.775 |
3.298 |
35 |
|
Bulgaristan |
932 |
1.055 |
5 |
999 |
944 |
5 |
800 |
747 |
5 |
431 |
28 |
0 |
1 |
1 |
0 |
|
Gürcistan |
30 |
41 |
0 |
47 |
69 |
0 |
114 |
112 |
1 |
43 |
118 |
1 |
1.461 |
1.961 |
21 |
|
Diğer |
2.107 |
2.240 |
10 |
2.187 |
2.060 |
11 |
813 |
949 |
7 |
801 |
1.239 |
7 |
1.501 |
1.778 |
19 |
|
Toplam |
19.856 |
21.426 |
100 |
24.775 |
19.553 |
100 |
16.893 |
14.287 |
100 |
21.681 |
17.566 |
100 |
7.685 |
9.557 |
100 |
Kaynak; TUİK Dış Ticaret İstatistikleri
Romanya, Bulgaristan ve Gürcistan`a yapılan çilek ihracatında artış görülse de, bu artış, Rusya`nın kısıtlaması nedeni ile ortaya çıkan ihracat azalmasını giderememiştir.
2.2.7. Elma
Türkiye`de 1,7 milyon dekar alanda elma üretimi yapılmaktadır. Elma ağacı sayısı 70 milyondan fazladır. Üretim 2016 yılında yaklaşık 3 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Çizelge-25`de elma üretimine ilişkin bilgiler yer almaktadır.
Çizelge-25 Elma Üretimine İlişkin Bilgiler
|
Yıl |
Toplu meyveliklerin Alanı (dekar) |
Üretim (ton) |
Toplam Ağaç sayısı |
|
2012 |
1.748.126 |
2.888.985 |
61.100.976 |
|
2013 |
1.730.955 |
3.128.450 |
63.382.955 |
|
2014 |
1.714.169 |
2.480.444 |
66.135.541 |
|
2015 |
1.714.098 |
2.569.759 |
70.695.710 |