ISPANAK RAPORU/2019
"Ispanaktan kaynaklandığı ifade edilen zehirlenme, üretim aşamasından başlayarak sofraya gelinceye kadar birçok aşamadaki etkenlerden kaynaklanmış olabilir. "
8 Kasım 2019
1. Ispanak Üretimimiz
Ispanak ülkemizin birçok yöresinde yetişen bir sebzedir. 2018 yılında 225 bin ton olan ıspanak üretiminin yaklaşık %26’sı İzmir’den, %14’ü Ankara’dan gerçekleştirilmiştir.
Çizelge-1 Ispanak Üretimi (Ton)
Kaynak, TUİK
Türkiye’de yaklaşık 160 bin dekarı aşan alanda ıspanak üretimi yapılmaktadır. Üretim yapılan alanların %22’si İzmir’dedir.
Çizelge-2 Ispanak Üretim Alanı (da)
Kaynak, TUİK
1960’lı yılların başında 100 bin tonun altında olan ıspanak üretimi, 2000’li yıllarda 200 bini tonu aşmıştır. Ispanak üretim alanları aynı dönemde 10 bin hektardan 17 bin hektara ulaşmıştır.
Çizelge-3 Ispanak Üretimi ve Üretim Alanındaki Değişim
Not: 2015-2016- 2017 yıllarına ait ıspanak ekim alanlarına ait FAOStat ve TUİK verileri farklılık göstermektedir.
2. Dünya Ispanak Üretimi
Dünya ıspanak üretimi 2017 yılında 28 milyon ton olmuştur. Türkiye dünya ıspanak üretiminde dördüncü sırada yer almaktadır. 2017 yılında üretimin yaklaşık %92’si Çin’de gerçekleştirilmiştir.
Çizelge-4 Dünya Ispanak Üretimi (Ton)
Kaynak; FAOStat
2017 yılında dünyada 930 bin hektar alanda ıspanak üretimi yapılmıştır. Ispanak üretimi yapılan alanların %79’u Çin’de bulunmaktadır.
Çizelge-5 Dünya Ispanak Üretim Alanları (ha)
Kaynak; FAOStat
3. Ispanak Dış Ticaretimiz
2018 yılında 4.700 ton ıspanak ihracatı karşılığında 3.8 milyon $ ihracat geliri elde edilmiştir. En fazla ihracat yapılan ülkelere arasında Yunanistan %31, Birleşik Krallık %25’lik paya sahiptir.
Çizelge-6 Ispanak İhracatımız (Kg)
Kaynak, TUİK (*Ocak-Ağustos)
Ispanak ihracatımız gönderilen ürünlerin formlarına göre incelendiğinde, en fazla ihracatın dondurulmuş ürün formunda olduğu görülmektedir.
Çizelge-7 Ürün Formlarına Göre Ispanak İhracatımız (Kg)
Kaynak, TUİK (*Ocak-Ağustos)
Ispanak İthalatımız oldukça düşük olup, 2019 yılının ilk sekiz ayında toplam 9 ton olarak gerçekleşmiştir.
Çizelge-8 Ispanak İthalatımız (Kg)
Kaynak, TUİK (*Ocak-Ağustos)
Ispanak Tüketiminden Kaynaklı Sorunlara Yönelik Genel Değerlendirme
Ülkemizde son dönemlerde yaşanan birçok olay bizleri şaşırtmaya devam ediyor. İstanbul ve sonrasında Tekirdağ’da ıspanaktan kaynaklandığı ifade edilen zehirlenme haberleri medyada en büyük gündem maddelerinden birisi oldu.
Yetkililerce alelacele yapılan açıklamalarda, sorunun ıspanağa karışmış yabancı otlardan kaynaklandığı ifade edilip, bundan sonrasına dair gerekli tedbirlerin alındığı ve halkımızın sorunsuzca ıspanak tüketebileceği ifade edildi. Ancak yapılan bu açıklamalar halkımızın kaygılarını gidermediği için pazarlarda kg fiyatı 1 TL’ye kadar düşen ıspanak alıcı bulamayarak çok büyük bir kısmı çöpe atıldı.
Yaşanan olaylar ülkemizde tarımsal üretim ve gıda güvenilirliği politikasında önemli bir eksiklik olduğunu bir kez daha göstermiştir. Eksiklik sadece bununla kalmamakta, üretim planlaması yapılmadığı, üretici gerçek anlamda desteklenmediği ve örgütlenemediği için spekülatif fiyat artışlarına engel olunamamaktadır.
Yaşanan son olayda olduğu gibi gıda kaynaklı bu tür zehirlenme durumunda, sorun bir halk sağlığı sorunu olarak görülerek, bütüncül bir yaklaşımla gerekli incelemeler ivedilikle yapılmalıdır. Yetkili kurum ve kuruluşlar, ellerinde yeterince bilgi ve belge olmadan farklı görüş bildirmemelidir.
Yaşanan sorunun gerçek nedenlerinin kamuoyunun kaygılarını giderecek şekilde açıklıkla ortaya konmaması durumunda, en çok zararı en zayıf ve güçsüz olan kesimler görmektedir. Bu olayda da en çok zararı üretici ve tüketici görecektir. Önümüzdeki dönemde ıspanak üretiminde önemli bir azalış olacağını ve fiyatların bu arzdaki azalış nedeniyle artacağını şimdiden söyleyebiliriz.
Ispanaktan kaynaklandığı ifade edilen zehirlenme, üretim aşamasından başlayarak sofraya gelinceye kadar birçok aşamadaki etkenlerden kaynaklanmış olabilir. Bu tür olumsuzlukların yaşanmaması için kamusal bir yaklaşımla bilimsel, teknik, tarafsız ve şeffaf bir gıda denetim mekanizması kurulmalıdır. Ziraat Mühendislerinin teknik bilgisini alana yansıtacağı, ulusal gereksinimleri ve üreticileri öncelikleyen bağımsız bir tarım politikası oluşturulmalıdır.
TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası
Kaynaklar;
- FAOStat
- TUİK
