Edirne Ýl Temsilciliðimizin Yönetim Kurulu Üyeleri tarafýndan, 2 Haziran 2022 Perþembe günü, "Tarým Danýþmanlarýnýn sorunlarý ve hububatta taban fiyat beklentisi" konulu basýn açýklamasý yapýldý.

BUÐDAY FÝYATLARINA ÝLÝÞKÝN TALEBÝMÝZÝ ÝÇEREN AÇIKLAMA

Adana bölgesinde hasadýn baþlamasýna karþýn buðday fiyatý hala açýklanmadý. Ülkemizin bazý bölgelerinde (Adana) kuraklýk, bazý bölgelerinde de (Þanlýurfa’da da) elektrik kesintisinden kaynaklý sulama yetersizliði nedeniyle ve yöremizde de kýþýn soðuk ve ilkbaharda ise havanýn beklenenin altýnda serin gitmesi, gübresiz ekim ve yeterli gübre kullanýlamamasý gibi deðiþik nedenlerden dolayý ülke genelinde ve yöremizde buðday rekoltesinde düþüþ beklenmektedir. Ayrýca fiyatlarýn açýklanmamasý nedeniyle bazý bölgelerde çiftçi buðdayýný erken hasat ederek silaja vermekte ve yemlik olarak kullanmaktadýr. Bu durum buðday ürünlerinde fiyatlarýn artmasýna neden olacaktýr. Buðdayda yapýlan maliyet hesaplamasýna göre ilk fiyatýn, yani baþlangýç fiyatýnýn en az 8-8,40 lira düzeyinde olmasý gerekmektedir.

 “TMO’nun derhal gecikmeden TÜÝK rakamlarýna göre deðil, gerçek maliyetlere göre taban fiyat açýklamasý gerekmektedir.. 

Türkiye genelinde bazý bölgelerimizde hasada yakýn bir dönemde "Buðdayýn serbest piyasada 7 bin lira/ton düzeyinde oluþan fiyatýna karþýn Toprak Mahsulleri Ofisi’nin fiyat açýklamamasý, bazý yörelerimizde geçen kuraklýk döneminden sonra azalan rekolte ve yaðýþlarýn yeterli olduðu denilmesine raðmen bir müjde olarak 20 milyon tonlarýn üzerine yeniden çýkacaðýmýz belirtilmesine raðmen, özellikle Doðu ve Güneydoðu Anadolu’daki kuraklýk, Þanlýurfa’da Adana’da ve birçok ilimizde yaþanan don ve dolu zararlarý gibi nedenlerden dolayý buðday rekoltesinin bu yýlda 19 milyon tonun üzerine çýkmayacaðýný düþünmekteyiz..

"TEMEL TALEBÝMÝZ; TMO TARAFINDAN HAFTALIK FÝYAT GÜNCELLEMESÝ YAPILMASI"

TÜÝK’in en son 25.05.2022 tarihinde  açýkladýðý tarýmsal girdi fiyat endeksi yüzde 105, gübre fiyat endeksi yüzde 228 ise gübre türüne göre maliyetler yüzde 300-600 arasýnda deðiþiyorsa TMO’nun da derhal gecikmeden TÜÝK rakamlarýna göre deðil, gerçek maliyetlere göre taban fiyat açýklamasý, alým garantisi vermesi, dünyadaki fiyatlarý da dikkate alarak 15’er günlük haftalýk fiyat güncellemesi yapmasý ve çiftçiye fark ödemesi yapmasý temel talebimizdir.  Maliyetler üzerinden çiftçilerin baskýlandýðý bir ortamda, farklý maliyet hesaplarýnýn gündeme getirildiði bir ortamda Edirne de yaptýðýmýz çalýþmalarda ve maliyet hesaplarýna göre; bizim 400 kilogramlýk verime göre bu yýl maliyet en az 5,96 TL’ dir. Yüzde 30 çiftçi karý ile de olmasý gereken fiyat 7,75 TL. yani ilk fiyatýn en az 8 lira düzeylerinde açýklanmasý gerekmektedir.

Biz burada Ýl Temsilciði olarak Edirne’miz ile birlikte Türkiye’nin de gerçek gündemini hem mühendis boyutunda hem de bir çoðumuzda çiftçilik yaparak edindiðimiz bilgiler ve veriler doðrultusunda gerçek gündemi kamuoyuna açýklayarak sizlerle paylaþmak istedik.

 Ayrýca, “Amerika Tarým Bakanlýðý dünya tarýmsal üretim istatistiklerinde TÜÝK’in 17,6 milyon ton açýklamasýna karþýlýk 16 milyon ton açýklama yaptý. Zaten kamuoyunda TÜÝK verilerine olan güvensizlik bir kez daha ortaya çýkmýþ oldu. Ýthalat baðýmlýlýðý buðday da devam edecek olduðu görülüyor. Ýçeride uygulanan buðday taban fiyatlarýnýn hala 2 bin 250_ 2 bin 450 TL de kalan fiyatlarýn hasat dönemi öncesi açýklanmamasýnýn nedeni bizler ve çiftçiler tarafýndan da bir türlü anlaþýlamýyor. Bu önerdiðimiz fiyatlar ekmek fiyatlarýnýn artýþýna neden olacak fiyatlar deðildir. Çiftçilerin yeterliliði saðlayacak üretimi yapabileceði fiyatlardýr. Küresel sisteme baðýmlýlýk ve ithalat baðýmlýlýðý ekmek fiyatlarýný yükselten fiyatlardýr. Biz yerli üretimimizi iç yeterliliðimizi saðlayacak þekilde planlayarak üretmeyi baþarýrsak ekmek fiyatlarý ucuzlayacaktýr. Dolayýsýyla önümüzdeki günlerde buðday ürünlerinde fiyat artýþlarýný maalesef bekliyoruz.

“GÜBRE KULLANILMAYAN BUÐDAYLAR HAYVAN YEMÝ YAPILIYOR”

Türkiye’de buðday hasadýný beklemeden buðdayý silajlýk olarak biçme süreci baþladý. Bunun iki nedeni var. Gübre kullanmadan yapýlan ekimlerde baþak baðlama oraný ve sap boyunun düþük olmasý, mevsimsel koþullarýn iyi gitmemesi, ikincisi ise hayvancýlýk ile uðraþan büyük iþletmelerin silaj ihtiyacý nedeniyle çiftçi açýklanmayan fiyatlar dolayýsýyla da daha fazla zarar etmeden biçtirip satýp paramýn bir kýsmýný kurtarayým diye bakýyor. Bu durum da Türkiye’nin ve ilimizin buðday üretim rekoltesine olumsuz yönde yansýyacaktýr.

Erdoðan YANILMAZ

TMMOB Ziraat Mühendisleri Odasý Ýl Temsilcisi

Tarýmsal danýþmanlýðýn dünyada ve de özellikle batý ülkelerinde 70 yýlý geçmiþi olan ve de halen günümüzde etkin þekli ile uygulanan bir sistem olduðu bilinen bir gerçektir. Ülkemizde de geçte olsa takriben 2003 yýlýnda mevzuat çalýþmalarý ile baþlatýlan bu proje 2009 yýlýnda ülke genelinde 100 danýþman ve 3145 üretici ile bilfiil baþlatýlmýþtýr. Süreç içerisinde sayý gerek istihdam yönünde olsun gerek ise üretici anlamýnda olsun gün geçtikçe artýþýn olduðu gözlenmiþtir. Nitekim 2015 yýlý itibari ile 2620 danýþman ile 156.084 üreticiye iþletmesinde hizmet verilir duruma gelinmiþtir.

Danýþman bütün bu hizmetleri yapar iken de devletin belirlediði ve de altý aylýk periyotlar ile danýþmana ödediði ücretler karþýlýðýnda  yapmaktadýr.

Danýþman almýþ olduðu bu ücretler karþýlýðýnda da tüm masraflarýný;(kira, elektrik,kýrtasiye, gelir vergisi, KDV, Bað kur sigorta, araç bakým ve giderleri, akaryakýt giderleri, Döner Sermaye Dosya bedeli ) bu gelirlerden karþýlamaktadýr.

Gelinen durum itibari ile asgari ücretin brütte 5.005 TL olduðu ve yýllýk bazda 60.006 TL olan bir ücretlendirme modelinde Tarým danýþmanýna 52.000 TL bir ücret ön görülmesi hangi vicdanlara sýðar takdirlerinize býrakýyoruz.

Bütün bu ön bilgiler doðrultusunda Tarýmsal Danýþmanlýðýn uygulamalar anlamýnda olsun, ücretlendirmeler anlamýnda olsun bir geçmiþine bakalým.

2010 yýlýnda bir danýþmana iþletme baþýna 500 TL ödeniyordu. Bir danýþman 50 ile 80 iþletme ye bakýyordu. Bu durumda bir danýþmana yýllýk bazda 25.000 TL ile 40.000 TL aralýðýnda bir ücret veriliyordu. Asgari ücretin de 2010 yýlýnda 588 TL olduðunu da belirterek deðerlendirmemize devam etmek istiyoruz.

2016 yýlýna gelindiðinde fýrsatý fýrsat bilen mevcut bürokrasi yeni atanan Tarým Bakanýnýn eline bir dosya verdiler. Ve dönemin bakaný Sayýn Faruk Çelik; Tarýmsal Danýþmanlýðýný ve Toprak Tahlil desteklemelerinin kaldýrýlacaðý yönünde beyanatlarýný vermiþtir. Aslýnda her konu önemli ama gerçek anlamda bitkisel üretimin temelinde iki önemli konu sistemden koparýlmak istenmiþtir.

Neticesinde Tarýmsal danýþmanlýk sistemin güçlüsü olan kendi Nam ve Hesabýna çalýþan Serbest Tarým Danýþmanlarý ile kurumsal yapý olan þirketler sistem dýþý býrakýlmýþtýr. Danýþmanlýk oda ve birlikler nezdinde yürütülmesi kararlaþtýrýlmýþtýr. Bir anlamda Danýþmanlýk tabiri yerinde ise dört duvar arasýna ve de oda ve birlik baþkanlarýnýn inisiyatiflerine terk edilmiþtir.

Bu dönemde iþletme baþýna ödenen ücretler grup iþletmeler üzerinden ödenmesi de kararlaþtýrýlmýþtýr. Tarýmsal Destekler ile ilgili 2016 yýlý desteklemelerinde Tarým Danýþmanlarýna grup iþletmeler üzerinden önceleri 20.000 TL yýllýk bir ücret ödenmesi kararlaþtýrýldýðý görülmektedir. Yapýlan itirazlar neticesinde bu bedel 30.000 TL olarak tebliðde yer almýþtýr. 30.000 TL olarak uygulanmýþtýr. Destekleme ücretleri 2017 yýlýnda 35.000 TL, 2018 yýlýnda 38.000 TL olarak ödenmeye devam edilmiþtir.

Geçen süre içerisinde özellikle serbest tarým danýþmanlarý olmak üzere konu sürekli gündemde tutulmuþtur. Bakan deðiþikliði neticesinde 2018 teblið ile sistemin rekabetçi gücünü oluþturan serbest tarým danýþmanlarý sisteme tekrar dahil edilmiþtir. 2019 yýlý itibari ile de kendi nam ve hesabýna çalýþan serbest tarým danýþmanlarý da bu alanda destekleme kapsamýnda hizmet vermeye baþlamýþlardýr. Ücret 38.000 TL olarak uygulanmaya devam edilmiþtir. Artýþ olmamýþtýr.  2020 ve 2021 yýllarýnda tarýmsal danýþmanlýk ücretleri 46.000 TL olarak uygulanmýþtýr. 2022 yýlýnda Ýlk etapta yayýmlanan Cumhurbaþkanlýðý kararlarýnda tarýmsal danýþmanlýk ücretlerinin 2022 yýlýnda herhangi bir artýþýn olmadýðý ve 46.000 TL olarak uygulanmasý yönünde kararlarýn çýktýðý görülmüþtür. Yapýlan itirazlar neticesinde yayýmlanan en son Cumhurbaþkanlýðý kararýnda bu rakam 52.000 TL olarak uygulanmasýnýn kararlaþtýrýldýðý görülmektedir.

Gelinen durum itibari ile söylenecek tek bir cümle var. El insaf. Asgari ücretin 5005 TL olduðu bir ücretlendirme politikalarýnda sen tarýmda üretimin esasý olan iki önemli konudan biri olan bilgiyi hiç sayacaksýn. Bilgiyi itibarsýzlaþtýracaksýn. Sonra üretim artýþýndan bahsede çeksin.

Aslýnda mevcut siyasi iradenin iþ baþýna geldiði yýllar itibari ile tarýmda bilginin bire bir uygulanmasý olan böyle bir projeyi hayata geçirmesi takdire þahan olsa gerek. Ancak mevcut siyasi iradenin yönetiminde olan bakanlýk nezdinde ilk etapta konu uzmanlarýný bu uygulamalarýn baþýndan uzaklaþtýrýlmalarý ile süreç geriye gitmeye baþlamýþtýr. Geçen süreç içerisinde danýþmanlýðýn kaldýrýlacaðý beyanatlarýnýn söylendiði ve de bu konuda kararlarýn alýndýðý görülmüþtür. Kaldýrýlamamýþtýr. Ancak bu seferde uygulanan ekonomik kýsýtlamalar ile de bir anlamda çaðdaþ denilebilecek bir projeyi bu þekilde bir anlamda itibarsýzlaþtýrýlarak projenin kaldýrýlmasýna zemin hazýrlandýðý anlaþýlmaktadýr.

Netice itibari ile; bilginin üretim alanýnda bu þekli ile kullanýlmasýnýn önemi dikkate alýnmalý ve danýþmana verilen ve de verilecek ücretler günün þartlarýna göre düzenlenmesi beklentimizdir.

2022 ÜRETÝM SEZONU KARÞILAÞTIRMALI ÜRÜN MALÝYETLERÝ

• * 2021 Kasým- Aralýk Dönemi Maliyetleri
• ** 2022 Mart Döneminde Maliyetleri sadece deðiþime uðrayan kalemler.