TMMOB tarafından Bilirkişilik Daire Başkanlığına "bilirkişilik asgari ücret tarifesi" üzerine 6 Aralık 2022 tarihinde görüş yazısı gönderildi.
T.C. ADALET BAKANLIĞI
HUKUK İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Bilirkişilik Daire Başkanlığına
ANKARA
Bilindiği üzere Bilirkişilik Kanunu’nun 6’ncı maddesinin ikinci fıkrasının (ğ) bendi ile Bilirkişilik Yönetmeliği’nin 57’nci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca bilirkişilik asgari ücret tarifesini belirlemek ve her yıl güncellemek, Bilirkişilik Daire Başkanlığının görevleri arasında sayılmıştır.
Son dönemde ülkemizde yaşanan ekonomik sorunlar, yüksek enflasyon ve hayat pahalılığı yargı alanı içerisindeki önemli bileşenlerden biri olan, mesleğinde belli bir birikime sahip, uzmanlık alanlarında fikir ve görüşüne başvurulduğunda yargının hizmetinde olarak en doğru, tarafsız ve nitelikli raporu hazırlamaya gayret eden bilirkişilerin verdikleri kamusal hizmet karşılığı almakta oldukları –olağan koşullarda dahi oldukça cüzi olan- bilirkişilik ücretlerinin günün gereklerinin gerisinde kalmasına yol açmıştır. Bilirkişiler çoğu zaman keşif sürecinden rapor yazımı ve teslimi sürecine kadar harcadıkları emek, kullandıkları malzeme, ulaşım ve konaklama giderlerini karşılamaya dahi yetmeyen düşük bilirkişilik ücretleri ile karşı karşıya kalmış durumdadır.
Özellikli davalarda aranan ve yargı süreçlerinde uzmanlıklarına en çok başvurulan mühendis, mimar ve şehir plancısı bilirkişi üyelerimizin bu alana ilişkin şikâyetlerinin başında düşük bilirkişilik ücret takdirleri gelmektedir. Verdikleri hizmet ve yaptıkları harcamaların karşılığını alamadıkları için sistemden ayrılmak ya da artık bilirkişilik yapmak istemeyen mühendis, mimar ve şehir plancısı sayısı her geçen gün artmaktadır.
Hiç kuşkusuz bilirkişilik hizmeti; bir meslek ya da iş değildir. Ancak her ne kadar asıl geçimlerini yaptıkları tam zamanlı işlerden karşılasalar da nitelikli ve konusunda uzman kişilerin yargı alanında hizmet verme yönelimlerinde temel ögelerden birisinin de bilirkişilik ücretleri olduğu bir gerçektir.
Adalet Bakanlığı tarafından hazırlanan Bilirkişilik Asgari Ücret Tarifesi Tebliğinin 4’üncü maddesinde “Bilirkişi ücreti, bilirkişiye sarf etmiş olduğu emek ve zaman karşılığında ödenen ücrettir.” hükmü, 5’nci maddesinde “Bilirkişinin, görevlendirmenin mahiyetine uygun inceleme, ulaşım, konaklama, yemek ve diğer mutad giderleri belgesi karşılığında ayrıca ödenir. Ödemeler, rayiç bedeller dikkate alınarak yapılır.” hükmü, 7’nci maddesinde “– (1) Görevlendirmeyi yapan merci, hayatın olağan akışına ve anayasal hak arama özgürlüğüne uygun olarak, aşağıdaki hususları dikkate alarak resen veya talep üzerine bu Tarifede yazılı bilirkişi ücretlerini artırabilir: a) Bilirkişinin vasfı veya ilgili uzmanlık alanında bilirkişi temininde yaşanan güçlük, b) Uyuşmazlığın niteliği, dosya ve eklerinin kapsamı, c) Bilirkişinin görevlendirme yapılan yere gelmesi için gereken süre, ç) İnceleme için geçirilen süre, d) İncelemenin keşif yapılmasını gerektirmesi halinde keşifte geçirilen süre.” hükmü ve 13’üncü maddesinde ise “(1) Görevli personel tarafından bilirkişi ücretinden vergi kesintisi yapıldıktan sonra kalanı bilirkişiye ödenir.” ile (2) Tarifenin beşinci maddesine göre belirlenen giderler herhangi bir kesinti yapılmaksızın ayrı bir sarf kararına istinaden ödenir.” hükmü yer almaktadır.
Tarifede belirtildiği üzere görevlendirmeyi yapan merciye bilirkişilik ücretini artırma yetkisi verilmekle birlikte uygulamada bu yetki de çoğunlukla kullanılmamakta, yılın başında yayımlanan asgari tarifedeki ücretlendirmeye bağlı kalınmaktadır.
2018 yılından bu tarafa yayımlanan tarifeler incelendiğinde belirlenen bilirkişilik ücretlerinin çok düşük kaldığı görülecektir. Bilirkişilik ücretlerinin özellikle son dönemde yaşanan yüksek enflasyon ve hayat pahalılığı dikkate alınarak kamuda veya özel sektörde ücretli olarak çalışanlar için devletin belirlediği artışlara paralel olarak yeniden ele alınmasına gerek bulunmaktadır.
Birliğimize ve bağlı odalarımıza yapılan bilirkişilik başvuruları 06.01.1982 Tarih ve 17566 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Türk Mühendis Ve Mimar Odaları Birliği Bilirkişilik-Eksperlik-Hakemlik ve Teknik Müşavirlik Yönetmeliği kapsamında ücretlendirilmekte olup 2022 yılı için belirlenen ücretler ekte iletilmektedir.
Yukarıdaki açıklamalar ışığında, görevlendirme sırasında ve/veya sonrasında hâkimin takdiri ile belirlenen düşük ücret sorunlarının giderilebilmesi için 2023 yılında yayımlanacak olan yeni bilirkişilik asgari ücret tarifesinin Türk Mühendis Ve Mimar Odaları Birliği Bilirkişilik-Eksperlik-Hakemlik ve Teknik Müşavirlik Yönetmeliği dikkate alınarak belirlenmesi hususlarını bilgilerinize sunarız.
Saygılarımızla,
Dersim GÜL
TMMOB Genel Sekreteri
Ek: Türk Mühendis Ve Mimar Odaları Birliği 2022 Yılı Bilirkişilik-Eksperlik-Hakemlik ve Teknik Müşavirlik Yönetmeliği için tıklayınız.
