TİCARET GAZETESİ: İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE FİYATLAR ÇİFTÇİYİ ÜZDÜ - 23 AĞUSTOS 2023
MEHMET SERHAT TOPALCA
Antep fıstığının hasat edilmeye başlandığı 2023 yılı sezonunda üreticiler iklim değişikliği ve aşırı sıcak nedeniyle verim kaybı yaşarken düşük fiyat nedeniyle de zarar ediyor. Türkiye’de Antep fıstığının en çok yetiştirildiği Gaziantep ve Şanlıurfa’da bu yıl beklenen rekoltenin çok altında gelir bekleniyor. Üreticiler özellikle iklim değişikliği ve aşırı sıcakların rekolte düşüklüğünde etkili olduğunu ifade ediyor.
Gaziantep’te beklenen 500 bin rekolte bu yıl 150 bin ton olarak tahmin edilirken, Şanlıurfa’da beklenen 130 bin tonluk rekoltenin yaklaşık 35 bin ton olarak gerçekleşmesi bekleniyor.
Ziraat Odaları başkanları ve üreticilerin dert yandığı bir diğer konu ise fiyatlar. Girdi maliyetlerinin artması ve rekoltenin düşmesinin yanında fiyatların da istenilen seviyede olmaması üreticileri düşündürüyor.
Su altı olarak tabir edilen Boz Antep fıstığı bu yıl ilk olarak 110 TL’den işlem gördü. Fıstıkta iklim değişikliği ve aşırı sıcak nedeniyle görülen kalite kaybı ürünün 90 liraya düşmesine neden oldu. Kuru Kırmızı Antep fıstığının geçen yılki ürünü son olarak 280 TL’de işlem görürken bu yıl hasadı yapılacak yeni ürünün 250 TL bandında işlem göreceği tahmin ediliyor.
Bu yıl hem rekoltede hem de kalitede kayıp yaşayan üreticilerin son ümidi ise fiyatlarda.
Yiğit: Boz fıstığın fiyatının 120-130 TL olması gerekirdi
2023 yılında rekoltenin düşük olduğunu ve bekledikleri fıstığı alamadıklarını belirten Gaziantep Şehitkamil Ziraat Odası Başkanı Cuma Yiğit, “Bu sene toplanan boz fıstık 110 TL’ye kadar satılmaktaydı, şu anda da 90-95 TL’ye satılıyor. İşçi, mazot, ilaç gibi maliyetler çok yüksek, bu masraf ürün alınsa da alınmasa da her yıl yapılmak zorunda. Bu sebeple en son 90 TL bandına kadar inen boz fıstığın fiyatının 120-130 TL olması gerekirdi. Ancak randıman olmadığı için fiyatlar düştü. İklim değişikliği ve aşırı sıcaklıktan dolayı randıman (fıstığın doluluk oranı ve kalitesi) yok. Bazı bölgelerimize dolu vurdu bu sebeplerden ötürü beklediğimiz fıstık yok. Fıstık, çiçeklenme döneminde yağışların çok olması nedeniyle cumbalarda (fıstık salkımı) seyreltme yaptı” dedi.
Yiğit: Gaziantep’te 150 bin ton fıstık bekleniyor
Gaziantep’te yüksek bir rekolte beklerken bu yıl tahmini il genelinde 150 bin ton fıstık beklediklerini dile getiren Yiğit, “Geçen yılki rekolte 140 bin tondu, bu sene ise var yılıydı yani fıstık bir sene verir bir sene vermez, ama iklimden dolayı beklediğimiz verim gerçekleşmeyecek. 250 bin-300 bin ton fıstık aldığımız yıllar oldu ancak o zaman ağaç sayımız azdı, şu anda bunda da artış var ve hedefimiz 500 bin ton fıstık ama bunu alamadık. Biz her yıl rekoltenin yükselmesini beklerken iklim değişikliğinden dolayı beklentilerimiz gerçekleşmiyor. Kırmızı fiyatları ise daha çıkmadığı için belli değil, yaş fıstığın kilosu ise 180-200 liraya kadar çıktı. Kuru kırmızı Antep fıstığının fiyatı ise 250 TL’nin altına düşmemeli, çiftçinin beklentisi bu yönde” diye konuştu.
Yılmaz: Bu yılki üretimimiz tahmini olarak 36 bin ton
Türkiye’nin Antep fıstığı ihtiyacının yaklaşık yüzde 38-40’ını Şanlıurfa’nın karşıladığını ifade eden TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Şanlıurfa Şube Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Yılmaz, “Şanlıurfa Türkiye’nin fıstık ihtiyacını ciddi manada karşılıyor. Hatta 2020-2022 yıllarında TÜİK’in verilerine göre Şanlıurfa fıstık üretimi açısından birinci sırada götürüyor. Geçen yılki TÜİK verilerine göre fıstıktaki rekoltemiz 107 bin ton oldu. İlk sırada biz yer aldık, arkasından Gaziantep ondan sonra da Siirt takip etti. Şanlıurfa’da Antep fıstığı üretim sahamız 1 milyon 650 bin dekarlık bir alanı kapsıyor. Birim alanda yaklaşık olarak 33 milyon ağacımız var, 22 milyon ağacımız verim çağındadır. Antep fıstığı bir yıl ürün verip, bir yıl vermeyen bir meyve türüdür, bunları da dikkate aldığımızda 2022 yılına göre bu yılki üretimimiz tahmini olarak 36 bin tondur. Su altı denen boz fıstığın hasadı yaklaşık 1 ay önce başladı ve satışlar 110 TL bandında gitti. Beklentileri her ne kadar karşılamasa da fiyatlar geçen yıla göre gayet iyidir. Bu yıl malum olduğu üzere sel olayları oldu ve bu Antep fıstığı bahçelerini ciddi manada etkiledi. Öte yandan mart ayı sonlarında ciddi bir soğuk oldu, o zaman Antep Fıstığı çiçek açma dönemine denk geldi. Bu da tabi salkımlarda seyreltmeye ve dölleme yetersizliğine neden oldu ki bu sebeple ciddi bir rekolte kaybı yaşanıyor” ifadelerine yer verdi.
Yılmaz: TMO Antep fıstığında da taban fiyatı belirlemeli
Şanlıurfa’da üretimin artırılması için yapılması gerekenlere değinen ve tarım politikalarını eleştiren Yılmaz şunları dile getirdi; “Antep Fıstığı kurak iklimde yetiştiği için bizim özellikle son yıllarda dile getirdiğimiz talep, biz GAP’ın başkentiyiz, bu Antep fıstığının GAP sulama alanına alınması gerektiğini ifade ediyoruz. Bir de Toprak Mahsulleri Ofisi diğer ürünlerde taban fiyatı belirlediği gibi Antep fıstığında da taban fiyatı belirlemesi lazım ve alım grubu listesine alınmasına gerekiyor.
Geçen yıllara göre şu anki Antep fıstığı fiyatları beklentiyi karşılıyor. Biz her yıl ürün maliyet analiz raporlarını çıkarıyoruz, bu yılki çıkardığımızda kırmızı kabuklu, boz kavlak dediğimiz ürünlerin maliyetlerini masaya yatırdığımızda beklentiyi karşıladığı için bu yıl fiyatlar iyidir.
Yılmaz: Fiyatlar bu seviyede durmaz daha da yükselir
Yılmaz, “Bu yıl üretimde rekolte düşüklüğü olduğu için fiyatlar artar, girdi maliyetlerinin, gıda enflasyonunun artması fıstık fiyatlarına yansıtılır. Şu an kırmızı 250 TL bandında seyrediyorken bu fiyatlar bu seviyede durmaz, fiyatlar daha da yükselir. Tarımdaki girdiler de gün geçtikçe artıyor, enflasyon her gün artıyor. Gıda kriziyle de karşı karşıyayız, Türkiye’deki tarım politikaları da yetersiz. Son 22 yıldaki tarım politikaları yüzünden kendi kendimize yeten bir ülkeyken maalesef hep ithalata dayalı tarım politikalarını geliştiriyoruz” dedi.
Çiftepala: Maliyetlerin yüksek olması nedeniyle çiftçi memnun değil
Kahramanmaraş’ta Antep fıstığının en çok üretildiği bölge olan Pazarcık’ta bu yılki beklentileri değerlendiren Pazarcık Ziraat Odası Başkanı Hacı Ali Çiftepala, “Yıllık bizim 5-6 bin ton rekoltemiz varken bu yıl 2 bin ton civarında bir rekoltemiz olacak. Bu yıl biraz iklimden kaynaklı verim düşüklüğü oldu bir de Antep Fıstığı bir yıl tam randımanlı verir, bir yıl biraz az verir. Geçen yıl gelir iyiydi bu yıl biraz az vermesi normal yani. Şu anda Pazarcık’ta su altı sezonu devam ediyor, rekolte düşük olunca ve hayat pahalılığı, maliyetlerin yüksek olması nedeniyle çiftçi memnun değil. Fiyatlar tamam iyi ama hayat pahalılığı her ay anormal şekilde değişkenlik gösterdikçe bunun da bir kıymeti harbiyesi kalmıyor. Şanlıurfa, Gaziantep, Siirt bölgesinde gelecek rekolteye göre fiyatların değişeceğini tahmin ediyorum” ifadelerini kullandı.
Habere Ulaşmak için TIKLAYINIZ.
https://ticaretgazetesi.com.tr/iklim-degisikligi-ve-fiyatlar-ciftciyi-uzdu