ELÝF GÖRGÜ

GIDALARIN ÜRETÝMÝ TÜKETÝMÝ VE DENETLENMESÝNE ÝLÝÞKÝN 27 MAYIS 2004 YILINDA TBMM’DE KABUL EDÝLEN 5179 SAYILI YASA’NIN ÜZERÝNDEN YAKLAÞIK BÝR YIL GEÇTÝ. YASANIN AMACI, “GIDA GÜVENLÝÐÝNÝN TEMÝNÝ, HER TÜRLÜ GIDA MADDESÝNÝN VE GIDA ÝLE TEMASTA BULUNAN MADDE VE MALZEMELERÝN TEKNÝK VE HÝJYENÝK ÞEKÝLDE ÜRETÝM, ÝÞLEME, MUHAFAZA, DEPOLAMA, PAZARLAMA VE HALKIN GEREÐÝ GÝBÝ BESLENMESÝNÝ SAÐLAMAK, ÜRETÝCÝ VE TÜKETÝCÝ MENFAATLERÝYLE HALK SAÐLIÐINI KORUMAK ÜZERE GIDA MADDELERÝNÝN ÜRETÝMÝNDE KULLANILAN HER TÜRLÜ HAM, YARI MAMUL VE MAMUL GIDA MADDELERÝ ÝLE GIDA ÝÞLEMEYE YARDIMCI MADDELER VE GIDA ÝLE TEMASTA BULUNAN MADDE VE MALZEMELERÝN GÜVENLÝÐÝNE ÝLÝÞKÝN ÖZELLÝKLERÝNÝN TESPÝT EDÝLMESÝ, GIDA MADDELERÝ ÜRETEN VE SATAN ÝÞYERLERÝNÝN ASGARÝ TEKNÝK VE HÝJYENÝK ÞARTLARININ BELÝRLENMESÝ, GIDA MADDELERÝ ÝLE ÝLGÝLÝ HÝZMETLER ÝLE DENETÝMÝNE DAÝR USUL VE ESASLARI BELÝRLEMEK” OLARAK AÇIKLANMIÞTI.

UZMANLAR UYARMIÞTI

YASA ÝLK KABUL EDÝLDÝÐÝNDE GIDA, ZÝRAAT VE KÝMYA MÜHENDÝSLERÝ ODALARI VE TÜKETÝCÝ ÖRGÜTLERÝ TARAFINDAN, “GÖRELÝ ÝYÝLEÞTÝRMELERE KARÞIN YETKÝYÝ TEK MERKEZDE TOPLAYAMADIÐI, PÝYASA GÖZETÝM VE DENETÝMÝ KONULARINDA YENÝ BELÝRSÝZLÝKLER ORTAYA ÇIKARDIÐI, GIDA DENETÝMÝNDE ÖZELLEÞTÝRMENÝN VE YEREL ÝDARELERE YETKÝ DEVRÝNÝN KAPISINI ARALADIÐI, ‘SORUMLU YÖNETÝCÝ’ NÝTELÝKLERÝNÝ VE BUNUN YANINDA 21 KONUYU ÇIKARTILACAK YÖNETMELÝKLERE BIRAKARAK SEKTÖRÜ SÜRPRÝZLERE AÇIK BIRAKTIÐI” ÝÇÝN ELEÞTÝRÝLMÝÞTÝ.

UZMANLARIN ÖNGÖRÜLERÝ GERÇEKLEÞTÝ VE BÝR YIL ÝÇÝNDE SAHTE RAKIDAN ONLARCA KÝÞÝ ÖLDÜ, AVRUPA’NIN ÝSTEMEDÝÐÝ SAHTE BALLAR TÜRKÝYE’DE PÝYASAYA SUNULDU, ÇEVREYE, DAÐAYA VE ÝNSANA ZARARLARI ONLARCA KEZ KAMUOYUNA SUNULAN GENETÝÐÝ DEÐÝÞTÝRÝLMÝÞ ORGANÝZMALI ÜRÜNLERÝN TÜRKÝYE PAZARINA GÝRDÝÐÝ BÝRÇOK KEZ KANITLANDI. GIDA YASASI’NIN BÝR YILINI GAZETEMÝZE DEÐERLENDÝREN TÜKETÝCÝ BÝLÝNCÝNÝ GELÝÞTÝRME DERNEÐÝ (TÜBÝDER) GENEL BAÞKANI FUAT ENGÝN, TOPLAM 40 MADDESÝNDEN 21 MADDESÝ “1 SENE ÝÇÝNDE ÇIKARILACAÐI TAAHHÜT EDÝLEN” YÖNETMELÝKLERE BAÐLI OLAN YASANIN UYGULANMASI ÝÇÝN SADECE 4 YÖNETMELÝK ÇIKARILMASINI ELEÞTÝRDÝ.

GIDA YASASI BUGÜN UYGULANABÝLÝYOR MU?

YASANIN ÇIKMASI ÝLE BÝRLÝKTE AÇIKÇASI DAHA GENÝÞ TÜKETÝCÝ HAKLARININ SAÐLANACAÐI; GEREK GIDA GDÜVENLÝÐÝ, GEREKSE GIDA HÝJYENÝ AÇISINDAN OLUMLU SONUÇLAR ORTAYA ÇIKACAÐI BEKLENTÝSÝ ÝÇÝNDEYDÝK. ANCAK YASAYI ÝNCELEDÝÐÝMÝZDE YASANIN HER MADDESÝNÝN ALTINDA, BU MADDELERÝN UYGULANMASINA ÝLÝÞKÝN YÖNETMELÝKLERÝN BULUNDUÐUNU VE BU YÖNETMELÝKLERÝN YASANIN YÜRÜRLÜÐE GÝRMESÝNDEN SONRA BÝR YIL ÝÇÝNDE ÇIKARILACAKLARI ÝFADELERÝNÝN YER ALDIÐINI GÖRDÜK. BU YÖNETMELÝKLERLE UYGULAMANIN DAHA PRATÝK OLARAK YAPILACAÐI BELÝRTÝLMÝÞTÝ. BUGÜN BÝR YILIN DOLMASINA AZ BÝR SÜRE KALMASINA KARÞIN, BÝZE ULAÞAN BÝLGÝLERE GÖRE SADECE 4 TANE YÖNETMELÝK ÇIKMIÞ.

YASAYA RAÐMEN GIDA GÜVENLÝÐÝ KONUSUNDA YAÞANAN SORUNLARI NASIL DEÐERLENDÝRÝYORSUNUZ?

TARIM BAKANLIÐI YETKÝLÝLERÝNÝN “BÝR HAFTADA 4-5 BÝN ÝÞYERÝNÝ DENETLEDÝK” GÝBÝ AÇIKLAMALARINA RAÐMEN HâLâ PÝYASADA GÜVENLÝ GIDA ÜRETÝMÝNÝN FECÝ DURUMDA OLDUÐUNU GÖREBÝLÝYORUZ. TARIM BAKANLIÐI’NIN KENDÝ AÇIKLAMALARINA GÖRE TÜRKÝYE’DE BULUNAN 27 BÝN GIDA ÝÞLETMESÝNDEN 11 BÝNÝ KAYITDIÞI. BU RAKAM BÝLE KORKUNÇ GERÇEÐÝ GÖZLER ÖNÜNE SERÝYOR. TARIM BAKANLIÐI’NIN TÜRKÝYE’DE 11 BÝN GIDA ÝÞLETMESÝNÝN ÝZÝNSÝZ ÇALIÞTIÐINI BÝLMESÝ, BUNLARIN KÝMLER OLDUÐUNU DA BÝLMESÝ ANLAMINA GELÝYOR BÝZCE. KAYITDIÞI ALIÞAN VE GÜVENSÝZ, SAÐLIKSIZ GIDA ÜRETEN BU FÝRMALARA KARÞI NE GÝBÝ BÝR ÝÞLEM YAPTIKLARI DA BELLÝ DEÐÝL. GIDA YASASI ÇIKTIÐI ZAMAN DENETÝMLERÝN TEK ELDE TOPLANARAK DAHA ETKÝLÝ BÝR BÝÇÝMDE YAPILACAÐI BEKLENTÝSÝNDEYDÝK. BU KONUDA DA BÝR HAYAL KIRIKLIÐI YAÞAMAYA DEVAM EDÝYORUZ.

GIDA DENETÝMÝNÝN ÖZELLEÞTÝRÝLMESÝ TARTIÞMALARINI NASIL DEÐERLENDÝRÝYORSUNUZ?

BÝR SENENÝN DOLMASINA KISA BÝR SÜRE KALA YASANIN TÜKETÝCÝLERÝN DENETÝM SÜREÇLERÝNDE BULUNMASINA ÝLÝÞKÝN 22. MADDESÝNDE ÖNGÖRÜLEN YÖNETMELÝÐÝN ÇIKARILMAMASI DA BU KAYGILARIMIZI ARTTIRMAKTADIR. BÝZ ÞUNU SÖYLÜYORUZ, GIDA DENETÝMLERÝ ÖZELLEÞTÝRÝLMEZ. ÖZELLEÞTÝRDÝÐÝNÝZ ZAMAN TOPLUM SAÐLIÐINI BÝR TAKIM ÞÝRKETLERÝN TÝCARÝ KAYGILARINA BIRAKMIÞ OLACAKSINIZ. BUNUN NASIL SONUÇLAR DOÐURACAÐINI DÜÞÜNEMÝYORUZ BÝLE. YAKIN GEÇMÝÞTE BÝLÝNDÝÐÝ GÝBÝ ÝHRAÇ EDÝLEN 42 BAL ÇEÞÝDÝNDEN 22’SÝNÝN SAHTE ÇIKTIÐI VE GÜMRÜKLERDEN GERÝ DÖNÜP ÝÇ PÝYASADA TÜKETÝLDÝÐÝ ORTADADIR. YÝNE 23 MART 2005’TE NÝÞASTA ÞEKERÝ ÜRETMEK ÝSTEYENE ÖRTÜLÜ ÝZÝN VERÝLMESÝ VE ÞEKER KANUNU’NDA YAPILAN DEÐÝÞÝKLÝKLE NÝÞASTA BAZLI ÞEKER ÜRETÝLMESÝ DE KAYGIYA NEDEN OLMUÞTUR. ÖZELLÝKLE ABD VE ARJANTÝN’DEN ÝHRAÇ EDÝLEN GDO’LU MISIRLARLA NÝÞASTA BAZLI ÞEKER ÜRETÝMÝ YAPILACAÐI ORTADADIR. BU HEM TÜRKÝYE’DE MISIR VE PANCAR ÜRETEN ÇÝFTÇÝNÝN YOK OLMASINI SAÐLAYACAK. DÜÞÜNEBÝLÝYOR MUSUNUZ BÝR ÞEKER HASTASI BÝR TATLANDIRICI KULLANIYOR, ANCAK BÝR ANALÝZ EDÝLÝYOR KÝ BU TATLANDIRICI GDO’LU MISIRDAN YAPILMIÞ.

SONUÇ OLARAK GIDA DENETÝMLERÝ ÖZELLEÞTÝRÝLEMEZ.

GIDA GÜVENLÝÐÝ VE BAÐIMSIZLIÐININ SAÐLANABÝLMESÝ ÝÇÝN TÜBÝDER OLARAK NELER YAPILMASI GEREKTÝÐÝNÝ DÜÞÜNÜYORSUNUZ?

TÜKETÝCÝLERÝN EVRENSEL HAKLARINDAN, “SAÐLIK VE GÜVENLÝÐÝN KORUNMASI, EKONOMÝK ÇIKARLARIN KORUNMASI, ZARARLARININ KARÞILANMASI, BÝLGÝ EDÝNMESÝ, TEMSÝL EDÝLMESÝ, SAÐLIKLI BÝR ÇEVREDE YAÞAMASI” HAKLARINDAN HAREKETLE,

GIDA MEVZUATININ “TARLADAN, SOFRAYA GIDA GÜVENLÝÐÝ” ZÝNCÝRÝNÝN TÜMÜYLE KAVRANMASI VE UYGULANMASI BÝR ZORUNLULUKTUR. TARIMSAL ÝÞLETMELERÝN DE GIDA MEVZUATI KAPSAMINA ALINMASI GEREKLÝDÝR.

GIDA DENETÝMLERÝ ÖZELLEÞTÝRÝLEMEZ; GIDA DENETÇÝLERÝ ALANLARINDA UZMAN ZÝRAAT, GIDA, KÝMYA MÜHENDÝSLERÝ ÝLE VETERÝNER HEKÝMLERDEN OLUÞMALI, BU KONULARDA ÖRGÜTLÜ MESLEK ODALARI ÝLE TÜKETÝCÝ ÖRGÜTLERÝNÝN UZMANLARDAN OLUÞAN GIDA VE SAÐLIK KOMÝSYONLARINDAN YARARLANILMALIDIR.

KURULACAK OLAN ULUSAL GIDA KODEKSÝ KOMÝSYONUNDA ÝLGÝLÝ MESLEK ODALARI ÝLE TÜKETÝCÝLERÝ TEMSÝLCÝLERÝ YER ALMALIDIR.

DIÞ SATIMDAN DOLAYI GERÝ GÖNDERÝLEN ÜRÜNLERÝN YURT ÝÇÝNDE TÜKETÝLMESÝNÝ ENGELLEYECEK ÖNLEMLER ALINMALI VE DÜZENLEMELER EN KISA SÜREDE YAPILMALIDIR.

TAM DONANIMLI GIDA LABORATUVAR SÝSTEMLERÝ BAÞTA GÜMRÜK KAPILARI OLMAK ÜZERE, GEREKLÝ YERLERDE KURULMALI VE ÝLGÝLÝ MESLEK ODALARI ÝLE TÜKETÝCÝ ÖRGÜTLERÝNÝN ÜCRETSÝZ YARARLANMALARI SAÐLANMALIDIR.

28/01/2002 TARÝHÝNDE YÜRÜRLÜÐE GÝREN AVRUPA GIDA VE YEM GÜVENLÝÐÝ TÜZÜÐÜ ÇERÇEVESÝNDE, AB ÝLE UYUMLU GIDA VE YEM GÜVENLÝÐÝNÝ SAÐLAYACAK BÝR SÝSTEMÝN KURULMASI SAÐLANMALIDIR.

DÜNYANIN BÝRÇOK ÜLKESÝNDE, HAKLI TÜKETÝCÝ TEPKÝLERÝ NEDENÝYLE YASAKLANAN TRANSGENÝK ÜRÜNLERÝN ÜLKEMÝZE GÝRÝÞLERÝNE ENGEL OLACAK TEKNÝK VE YÖNETÝM SEL ALTYAPI BÝR AN ÖNCE KURULMALIDIR.