Fýndýk Zirvesi’nden lisanslý depoculuk uygulamasýnýn hayata geçirilmesi için karar çýktý. Fýndýkçýya kurtuluþ reçetesi olarak lisanslý depoculuk sunuluyor. Bu reçeteye göre lisanslý depoculuk ile arz fazlasý fýndýk toplanacak.

Fýndýk nereye gidiyor? - 4 -

Hazýrlayan: Bülent Falakaoðlu

Fýndýk Zirvesi’nden lisanslý depoculuk uygulamasýnýn hayata geçirilmesi için karar çýktý. Fýndýkçýya kurtuluþ reçetesi olarak lisanslý depoculuk sunuluyor. Bu reçeteye göre lisanslý depoculuk ile arz fazlasý fýndýk toplanacak. Ürün, senetle borsaya kota edilecek. Üreticinin tahvil veya çek türünde bir güvencesi olacak. Sanayi ve Ticaret Bakanlýðý’nýn, “Lisanslý Depoculuk Yönetmeliði”nin, fýndýk ticaretini kolaylaþtýrma, depolanmasý için yaygýn bir sistem oluþturma, ürün sahiplerinin mallarýnýn emniyetini saðlam ve kalitesini koruma amacýyla hazýrlandýðý belirtiliyor.

Dünyada benzer örnekleri nasýl iþliyor? Türkiye’de sistemin nasýl uygulanacak, uygulanacak olan sistemin çözüm olma þansý var mý? sorularýný yönelttiðimiz Ziraat Mühendisleri Odasý Genel Baþkaný Gökhan Günaydýn þunlarý aktarýyor: “Lisanslý depoculuk uygulamasý ABD’nin 100 yýldýr sürdürdüðü bir uygulama. ABD Tarým Bakanlýðý’nýn kontrolünde çalýþýr bu depolar. Üretici ürünü hasattan sonra bu depolara koyarak makbuz senedi alýr. Bu senet malýn mülkiyetini temsil eder ve ayný zamanda teminat aracadýr. Mal depodadýr ve üreticinin elinde bir kaðýt vardýr. Üretici makbuz senedine kayýtlý ürün bedelinin belirli bir kýsmý karþýlýðýnda Amerikan Tarým Bakanlýðý altýndaki “CCC” kuruluþundan 9 ay süreli ve düþük faizli kredi alýr. Bu uygulama üreticinin kýsa süreli nakit açýðýný karþýladýðý gibi, üreticiye piyasa koþullarýný seyrederek, fiyat yükseldiði zaman malýný satmasýnýn olanaðýný saðlar. Yükselmezse döner malýný garanti edilmiþ fiyat üzerinden devlete satar. Burada tümüyle üreticiye yönelik bir uygulama söz konusu. Bu uygulama Türkiye’ye bu orjinal yasasýndan çok farklý, tümüyle kamusal iþlevinden soyutlanmýþ olarak adapte edildi. Türkiye’de özel olarak çalýþacak ve özel bankalar kredi verecek.

Milletvekilleri uyarýlmýþtý

Günaydýn 17 Þubat 2005 tarihinde TBMM’de görüþülürken bütün milletvekillerine bilgi notu yolladýklarýný hatýrlatýyor. Fakat dikkate alýnmadýklarýný hatta sanayi bakanýn konuya iliþkin meclis konuþmasýnda verdikleri raporun “önyargýlý” olmakla itham edildiðini belirtti. Söz konusu konuþmada “iyi bir sistem kurduklarýný” ifade eden bakana, “17 Þubat 2005’ten bu yana bir buçuk yýl geçti. Madem iyi bir sistem kurdunuz niye bu güne kadar bir tane bile lisanslý depo kurulmadý ve neden kimse kredi vermedi?” sorusunu yönelten Günaydýn sözleri þöyle tamamladý. “Tarým ürünleri lisanslý depoculuk sistemi sorunu çözmez ve TMO aracýlýðýyla Fiskobirlik’i ortadan kaldýrmaya yönelik her türlü çalýþma üreticinin zararýnadýr.”

TÜCCAR GÜÇLENDÝRÝLÝYOR!

Tüm Üretici Köylüler Sendikasý Genel Baþkaný Þevki Konur da Fiskobirlik’i devre dýþý býrakmanýn adýmý olarak hayata geçirildiðini söylediði lisanslý depoculuk uygulamasýný þiddetle eleþtiriyor: “Karadeniz’deki borsa ve ticaret odalarý aracýlýðýyla Özellikle Fatsa, Ordu ticaret borsalarý ve baþkanlarý bu meseleyi sürekli gündemde tutmaktadýrlar. Diyorlar ki; ‘lisanslý depoculuk kapsamýnda ‘Fýndýk A.Þ kurulduðunda köylü 1 ile 36 ay arasý süreyle fýndýðýný bu lisanslý depoya verecek. Depo fýndýk üreticisine bir sertifika verecek. Eðer üreticiye para lazým olursa elindeki sertifika ile bankalardan cüzzi(!) faizle kredi alabilecek. Üretici depoya teslim ettiði fýndýk bedelinin yüzde 70’i kadar kredi kullanabilecek.’ Tabi bu kadar lisanslý depoculuk karþýlýðýnda bir miktar kira, bir miktar sigorta ve birazcýk da fire bedeli kesintisi olacak.

Peki lisanslý depo fýndýðýn neyiyle ilgileniyor? Hangi sorunu çözecek! Fýndýðýn hepsini ya da arz fazlasýný ulusal fýndýk politikasý kapsamýnda ülke ve üretici menfaatleri için mi alacak? Hayýr! Fýndýk üreticisinin fýndýðýný para karþýlýðý mý alýyor? Hayýr! Üstelik üretici bir de kira, sigorta ve fire bedeli ödeyecek Daha bilimsel ve teknolojik anlamda üretim yapýlmasý için çaba sarf ederek, köylüyü bilinçlendirecek mi? Hayýr. Peki kurulmasý gündeme getirilen Fýndýk A.Þ bir üretici kuruluþu mudur? Hayýr! Aksine ihracatçýlarýn kuruluþudur. Karadeniz’deki emanete fýndýk alan tüccarlarýn birleþtirilmesi ve üreticiye karþý daha büyük ve güçlü hale getirilmesidir.”

HAYAL VE UYUTMA

Milliyet Gazetesi ekonomi yazarlarýndan Güngör Uras küçük üreticilerin yaygýn olduðu Türkiye’de lisanslý depoculuk uygulamasýnýn iþleme þansýnýn olmayacaðýný belirtiyor: “Lisanslý depoculuk uygulamasýný Türkiye’de kim yapar? Büyük üretici için elveriþli bir sistem. Büyük bir üreticisiysen bu uygulamadan yararlanabilirsin. Çünkü büyük üreticinin ürününü depolama ihtiyacý zaten vardýr. Ancak Türkiye’de büyük üretici çok az. Bu sistemden tüccar yararlanýr. Bizim için önemli olan ise küçük üreticilerdir. Ufak fýndýkçýmýz, çaycýmýzýn ürünü bir kere suratýna bile bakmazlar. Büyük üreticinin fiyatý bekleme þansý var ama küçük üretici için bu geçerli deðil. Odalar Birliði’nin ‘umumi maðazalar’ depolarý var fakat bu sistem iþlemiyor. Olmayacak nazari þeyler. Hayal ve uyutmadan baþka bir þey deðil. Yapýlmasý gereken Fiskobirlik’in adam edilip yaþatýlmasýdýr. Kooperatif sisteminin geliþtirmesidir. Bizde destekleme için yapýlan ödemeler kayýp gibi deðerlendirilir. Halbuki, ‘Verilen nedir, alýnan nedir?’ ona bakmak gerekir. Eðer destekleme alýmýyla piyasadan çekilen ve depolanan fýndýk sayesinde iç fýndýðýn tonunun ihraç fiyatý 3 bin dolardan 6 bin dolara yükselmiþse, bu, toplam ihracat gelirinin 660 milyon dolardan 1.3 milyar dolara yükselmesi anlamýna gelir. Depolanan fýndýðýn bir kýsmý denize dökülse bile, sonuçta (verilen ile alýnan karþýlaþtýrýldýðýnda) hem üreticinin, hem ülke ekonomisinin kazançlý çýktýðý görülür. Kakao ürünü bol olduðunda, hükümetler parasýný vererek ürünü tarlada yaktýrýyor. Böylece ihraç fiyatýnýn düþmemesini saðlýyor.”

Yarýn: TMO çözümü ve üretici tepkileri