SUNİ TOHUMLAMA YÖNETMELİĞİ'NİN BAZI MADDELERİNİN İPTALİ İSTEMİYLE AÇTIĞIMIZ DAVADA, DANIŞTAY RET KARARI VERDİ
T.C.
DANIŞTAY
ONUNCU DAİRE
Esas No: 2003/3517
Karar No: 2006/4763
Davacı: Gökhan Günaydın
TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı
Karanfil Sokak 28/12 Kızılay / ANKARA
Davalı: Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Kızılay / ANKARA
Davanın Özeti: 1.7.2003 tarih ve 25155 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren, Suni Tohumlama, Tabii Tohumlama, Ovum ve Embriyo Transferi Faaliyetlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin 3, 5/a, 6/c, 7, 24, 26, 27/a ve 27/c maddelerinin iptali istenmektedir.
Savunmanın Özeti: Suni tohumlama, tabii tohumlama, ovum ve embriyo transferi faaliyetlerinin usul ve esaslarını düzenlemek üzere hazırlanan dava konusu Yönetmeliğin dayanağı, 4631 sayılı Hayvan Islahı Kanunun, 6343 sayılı Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Veteriner Hekimleri Birliği ile Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanun ile 3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanunu hükümlerine uygun olduğu ileri sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi: Birgül Kurt
Düşüncesi: Dava, 1.7.2003 tarih ve 25155 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Suni Tohumlama, Tabii Tohumlama, Ovum ve Embriyo Transferi Faaliyetlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğinin 3, 5/a, 6/c, 7, 24, 26, 27/a ve 27/c maddelerinin iptali istemiyle açılmıştır.
Yönetmeliğin yasal dayanağını gösteren 3. maddesinde 6343 sayılı Yasa ile 3285 sayılı Yasaların yer almaması gerektiği ileri sürülmüş ise de 4631 sayılı Hayvan Islahı Kanunu dışında, veteriner hekimlik mesleğine ilişkin düzenlemeleri içeren 6343 sayılı Yasa ile bulaşıcı hayvan hastalıklarına ilişkin düzenleme yapan 3285 sayılı Yasanın yerinde olarak Yönetmeliğe dayanak alınmasının hukuka aykırılığından söz edilemeyeceği açıktır.
6343 sayılı Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Veteriner Hekimleri Birliği ile Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanunun 11. maddesi ile veteriner hekim olmayanların her türlü hayvan hastalıklarını muayene ve tedavi etmeleri, hayvanları ameliyat etmeleri yasaklanmış, 3285 sayılı Hayvan Sağlığı Kanununun 17/a maddesinde, biyolojik madde uygulamasının veteriner hekimlerce yapılacağı, aşı, serum ve ilaç uygulamasının ise veteriner hekim veya sorumluluğundaki veteriner sağlık teknisyenleri tarafından yapılabileceği belirtilmiştir.
7472 sayılı Ziraat Yüksek Mühendisliği hakkında Kanun ve Ziraat Mühendislerinin Görev ve Yetkilerine İlişkin Tüzük ile suni tohumlama ovum ve embriyo transferi gibi tıbbi uygulama olduğundan kuşku bulunmayan konularda ziraat mühendislerine yetki tanınmamıştır.
Yukarıda belirtilen çerçevede, davacının; yönetmelik kapsamındaki faaliyetlerin, veteriner hekimlere özgülenerek, bir meslek grubuna ayrıcalık tanındığı iddiası yerinde değildir.
Öte yandan; ithalata ilişkin esasların Yönetmelik yerine talimatla yapılmasında da hukuka aykırılık bulunmadığından, hukuki dayanaktan yoksun davanın reddi gerekeceği düşünülmüştür.
Danıştay Savcısı: Nevzat Özgür
Düşüncesi: Anayasanın 124. maddesi uyarınca kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını göstermek üzere çıkarılan yönetmeliklerin düzenledikleri alanla ilgili birden çok kanuna ve tüzüğe dayandırılmasının mümkün olması bakımından, dava konusu Yönetmeliğin Hayvan Islahı Kanunundan başka veterinerlik mevzuatına da dayandırılmasında hukuka aykırılık bulunmadığı açıktır.
Öte yandan, 4631 sayılı Hayvan Islahı Kanununun 1., 3., 8., 10., 11. ve 20. maddeleri sun’i tohumlama, ovum ve embriyo transferi konusunda ziraat mühendisleri ve diğer herhangi bir meslek grubuna yetki tanıyan bir hüküm içermemekte, bu konuların idarece düzenleneceğine işaret etmektedir. Keza, Ziraat Mühendislerinin Görev ve Yetkilerine İlişkin Tüzüğün 21. maddesinde zootekni alanında öğrenim görmüş ziraat mühendislerinin hayvan neslinin ıslahıyla ilgili konularda faaliyette bulunmaya yetkili olduğu belirtilmekte ise de tıbbi uygulama olduğunda kuşkuya yer bulunmayan sun’i tohumlama, ovum ve embriyo transferinin hayvan neslinin ıslahı ile ilgili diğer çalışmalardan farklı olarak tıbbi bilgi ve beceriye ihtiyaç göstermesi bakımından, anılan Tüzük hükmüne dayanarak ziraat mühendislerinin tıbbi uygulamalarda bulunmaya yetkili oldukları sonucuna ulaşılamayacağı kuşkusuzdur.
Bu itibarla, sağlıklı olduğu muayene sonucu belirlenen hayvanlara uygulanması mümkün olan ve tıbbi bilgi ve beceri gerektiren sun’i tohumlama ile ovum ve embriyo transferi uygulamalarının 6343 ve 3285 sayılı Kanunlarla verilen yetki çerçevesinde veteriner hekimler gözetiminde yapılmasını öngören dava konusu Yönetmelik maddelerinin üst normlara aykırılığından söz edilemeyeceği konusunda duraksamaya yer yoktur.
Açıklanan nedenlerle davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onuncu Dairesince işin gereği görüşüldü:
Dava, 1.7.2003 tarih ve 25155 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Suni Tohumlama, Tabii Tohumlama, Ovum ve Embriyo Transferi Faaliyetlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğinin 3, 5/a, 6/c, 7, 24, 26, 27/a ve 27/c maddelerinin iptali istemiyle açılmıştır.
Suni Tohumlama, Tabii Tohumlama, Ovum ve Embriyo Transferi Faaliyetlerinin Usul ve Esasları Hakkındaki Yönetmelik, 4631 sayılı Hayvan Islahı Kanununa, 6343 sayılı Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Veteriner Hekimleri Birliği ile Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanun ve 3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanununa dayanılarak hazırlanmıştır.
TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı olan davacı tarafından, Yönetmeliğin yasal dayanağını gösteren 3. maddesinde, 6343 sayılı Yasa ile 3285 sayılı Yasaların yer almaması gerektiği ileri sürüldüğünden, davanın öncelikle bu madde açısından incelenmesi gerekmektedir.
İptali istenilen maddeleri belirtilen Yönetmelik, her türlü hayvanın ıslahına yönelik, kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişiler tarafından yapılacak suni tohumlama, tabii tohumlama, ovum ve embriyo transferi, genetik kopyalama ve diğer biyoteknolojik faaliyetlerin düzenlenmesi, denetlenmesi, uygulama izinlerinin verilmesi, sperma, ovum ve embriyonun ithalatı, ihracatı, bu konulara ilişkin hizmetlerin yapılması, suni tohumlama kayıtları ile istatistik bilgilerin derlenmesi, damızlıkların sağlıklı ve hijyenik koşullarda yetiştirilmesi, suni tohumlama, tabii tohumlama, ovum ve embriyo transferleri hizmetlerinin usul ve esaslarının düzenlenmesi amacıyla hazırlanmıştır.
Yönetmeliğin hazırlanış amacına bakıldığında, 4631 sayılı Hayvan Islahı Kanunu dışında, veteriner hekimlik mesleğine ilişkin düzenlemeleri içeren 6343 sayılı Yasa ile bulaşıcı hayvan hastalıklarına ilişkin düzenleme yapan, 3285 sayılı Yasanın yerinde olarak Yönetmeliğe dayanak alınmasında hukuka aykırılıktan söz edilemeyeceği açıktır.
Davacının iptalini istediği Yönetmeliğin 5/a, 6/c, 7, 27/a ve 27/c maddelerine ilişkin iddiaları aynı yönde olduğundan, söz konusu maddelerin birlikte incelenmesi uygun olacaktır.
Adı geçen Yönetmeliğin, suni tohumlama uygulamasının hangi esaslar dahilinde yapılacağını düzenleyen, 5. maddesinin a) bendinde; çift tırnaklı, tek tırnaklı ve diğer memeli hayvanlarda suni tohumlamayı veteriner hekim ve veteriner hekim sorumluluğunda, veteriner sağlık teknisyenleri yapar.
Veteriner Hekim bulunmayan İl ve İlçelerde suni tohumlamayı İl Müdürlüğünden izin alan veteriner sağlık teknisyenleri yapar,
Suni tohumlama kursuna ilişkin düzenleme yapan 6). Maddesi c bendinde; çift tırnaklı ve tek tırnaklı hayvanlar ve diğer memeli hayvanlarla ilgili suni tohumlama kursuna veteriner hekimleri ve veteriner sağlık teknisyenleri katılır,
Suni tohumlama iznine ilişkin düzenleme yapan 7. maddesinin çeşitli kısımlarında, veteriner hekim ibareleri geçmiş, c) bendinin 2. alt bendinde, şirket adına suni tohumlama yapacak veteriner hekimin çalıştığı yerdeki meslek odasına üye olduğuna dair belge ve suni tohumlama kurs sertifikasının fotokopilerinin olacağı,
Embriyo transferi uygulaması esaslarını düzenleyen 27. maddesi a) bendinde; embriyo transferi uygulaması, bu konuda eğitim almış uzman veteriner hekimler tarafından yapılır,
c) bendinde ise; embriyo transferi resmi veteriner hekim gözetiminde yapılır ve uygulama sonuçları İl Müdürlüğü tarafından tespit edilerek Bakanlığa bildirilir, düzenlenmesi yer almıştır.
Davacı tarafından yukarıda belirtilen maddelerde yer alan düzenlemelerle, yönetmelik kapsamındaki faaliyetlerin, veteriner hekimlere özgülenerek, bir meslek grubuna ayrıcalık tanındığı, daha önceki Yönetmelikte hayvancılıkla ilgili konularda eğitim veren meslek lisesi, yüksekokul ve fakülte mezunlarına verilen yetkilerin kaldırıldığı, zootekni alanında öğrenim görmüş ziraat mühendislerinin hayvan neslinin ıslahı ve çoğalmasında faaliyette bulunmaya yetkileri olduğu, suni tohumlamanın karmaşık bir işlem değil, el becerisi ve deneyimin ön plana çıktığı basit bir maniplasyon olduğu, çağdaş ülkelerde de yapılan uygulamanın kurslarda öğretildiği, tüzel kişilerin suni tohumlama yapabilmesinin, bünyesinde veteriner hekim çalıştırılması koşuluna bağlanmasının, bu Yönetmelik kapsamında yürütülecek işlerin belli bir meslek grubuna özgülenmesi amacından kaynaklandığı ileri sürülmektedir.
7472 sayılı Ziraat Yüksek Mühendisliği Hakkında Kanunun 1. maddesinde; “Ziraat Yüksek Mühendisliği”nin kazanılması yöntemi gösterilmiş, 2. maddesinde ise, “Ziraat Yüksek Mühendisleri, mesleki iştigal veya ihtisas sahaları dahilinde olmak üzere araştırma, ıslah, yetiştirme, toprak muhafaza, zirai mücadele, ziraat alet ve makinaları, bahçe mimarisi, toprak tasnifi, toprak, su, gıda, yem, kimyevi gübre, nebat tahlilleri, teknoloji, zootekni, zirai ekonomi gibi bilumum zirai hizmet ve faaliyetlerde bulunmaya, lisans aldıkları veya ihtisas yaptıkları sahalara ait keşif, plan ve projeleri hazırlamaya ve tatbik etmeye, bütün bu sahalarda, gerekli kontrol, muayene, ekspertiz, ehlivukuf işlerini görmeye, raporlar tanzim etmeye, zirai danışma büroları laboratuvarları açmaya, hususi müessese ve işletmeler kurmaya ve idare etmeye veya bunların mesul müdürlüğünü ifaya salahiyetlidirler” belirlemesi yapılmıştır.
Ziraat Mühendislerinin Görev ve Yetkilerine İlişkin Tüzüğün 21. maddesinde ise, “Zootekni alanında öğrenim görmüş ziraat mühendisleri, hayvan neslinin ıslahı, geliştirilmesi, çoğaltılması, ithal ve ihracı, hayvan ürünleri üretimi ve pazarlanmasıyla ilgili konularda faaliyette bulunmaya yetkilidirler.” kuralına yer verilmiştir.
Aktarılan Yasa ve Tüzük hükmünden, esas itibariyle zirai hizmet ve faaliyetlerde bulunmaya yetkili ziraat yüksek mühendislerinin, hayvan neslinin ıslahı ve çoğaltılmasına ilişkin konularında yapabilecekleri faaliyetlerinin de bu yetkileri çerçevesinde değerlendirilmesi gerekmektedir. Hayvan ıslahı konusu, çok disiplinli uygulamaların söz konusu olduğu, birçok meslek grubunun birbirini destekleyen çalışmalar yaptığı bir alandır. Ancak hayvan sağlığına ilişkin olan, suni tohumlama, embriyo transferi gibi uygulamaların bu konuda yeterli eğitimi almış, bu uygulamayı yapma yetkisi kendine tanınmış kişilerce yapılabileceği açıktır.
7472 sayılı Yasa ve Ziraat Mühendislerinin Görevi ve Yetkilerine İlişkin Tüzüğün, suni tohumlama ovum ve embriyo transferi gibi tıbbi uygulama olduğunda kuşku bulunmayan konularda ziraat mühendislerine yetki tanımadığı açıktır.
Öte yandan; 6343 sayılı Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Veteriner Hekimleri Birliği ile Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanunun 11. maddesi ile veteriner hekim olmayanların her türlü hayvan hastalıklarını muayene ve tedavi etmeleri, hayvanları ameliyat etmeleri yasaklanmış, 3285 sayılı Hayvan Sağlığı Kanununun 17/a maddesinde biyolojik madde uygulamasının veteriner hekimlerce yapılacağı, aşı, serum ve ilaç uygulamasının ise veteriner hekimler veya sorumluluğundaki veteriner sağlık teknisyenlerince yapılabileceği belirtilmiştir.
Dairemizce verilen 30.11.2005 tarihli, E:2003/3659, K:2005/7447 sayılı karar ile veteriner sağlık teknisyenlerinin suni tohumlamaya ilişkin tıbbi işlemi veteriner hekimlerinin sorumluluğunda yapabileceği, esasen bu yetkinin de tüm veteriner hekimlere verilmediği, konuya ilişkin kurstan sertifika almış veterinerler ile sınırlandırıldığı hükme bağlanmıştır.
Davanın, Yönetmeliğin 24. maddesine ilişkin kısmına gelince; sperm, ovum, embriyo ithalatı yapacak gerçek ve tüzel kişilerin Bakanlıktan izin almak zorunda olacakları, ithalata ilişkin usul ve esasların, teknik ve sağlıkla ilgili şartnamenin Bakanlıkça çıkarılacak talimatla belirleneceği, 26. maddesinde de sperm ithalatına ilişkin hususların Bakanlıkça belirleneceği yolunda düzenleme yer almıştır.
Davacı tarafından, ithalata ilişkin esasların Yönetmelik yerine talimatla yapılmasının ithalatı kolaylaştırıp, keyfi uygulamalara yol açacağı ileri sürülmektedir.
4631 sayılı Hayvan Islahı Kanununun 11. maddesinde; gerçek ve tüzel kişilerin tabii tohumlama, suni tohumlama, embriyo transferi, genetik kopyalama, diğer biyoteknolojik faaliyetleri yapmaları, bu maksatla sperm, embriyo üretim merkezi, laboratuvar ve müessese kurmaları… ithal ve ihraç etmeleri Bakanlığın iznine ve kontrolüne tabidir, hükmüne yer verilmiş olup, bu yetkinin günün koşularına uyum sağlamak amacıyla talimat çıkarılması yolu ile kullanılmasında hukuka aykırılık bulunmadığı gibi, ithalata ilişkin hususlar, İthalat Rejimi Kararı ve Uygulama Tebliğleriyle yönlendirildiğinden, davacının bu hususa ilişkin iddiaları da yerinde görülmemiştir.
Açıklanan nedenler ile davanın reddine, yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına 30.6.2006 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
Başkan
Ali GÜVEN
Üye
Mehmet ÜNLÜÇAY
Üye
Cem ERBÜK
Üye
Nüket YOKLAMACIOĞLU
Üye
İbrahim BERBEROĞLU
|
Yorumlar moderator kontrolünden geçmektedir. |
 |
YORUMLAR BÖLÜMÜNÜN KURALLARI:
Yazılan tüm yorumlar moderator kontrolünden geçmektedir. Moderator yorum yazanlara veya üçüncü kişilere hakaret ya da bu kişilerle ilgili küçültücü sözler içeren yorumları yayına uygun görmez ve siler. Sayfanın niteliğine göre tüm yorumlar moderator kontrolunden geçerek yayınlanıyor olabilir. Bu durumda yorumlarınız anlık olarak yayına girmez. Yine de yayına girmiş olsa dahi moderator daha sonra aynı yorumu yayından kaldırabilir. Moderator kontrollu yayın niteliği taşımayan forumlarda yazılan yorumlar anlık yayına girer fakat moderator yayınının devamında sakınca gördüğü yorumları yayından kaldırabilir. Yazılan yorumların güvenilirliğini artırmak amacıyla yorum yazana ait e-posta adreslerinin gerçekliği kontrol edilebilir. Bunun için e-posta adresine kontrol bağlantısı içeren e-posta gönderilir ve bu bağlantıya tıklanılması beklenir. Forumlarda yazılan yorumların kamu düzenini bozucu, genel ahlaka aykırı, başkalarını rahatsız edici ve yasalara aykırı olmaması çok önemlidir. Yorumların sorumluluğu tamamen yazarına aittir.