Hal Yasasý‘nda deðiþiklik yapan düzenleme, Resmi Gazete‘de yayýmlanarak yürürlüðe girdi. Yeni düzenlemeye göre hal açma yetkisi, büyükþehir ve ilçe belediyelerine veriliyor. Yasanýn, üretici kurumlarý ve ilgili meslek odalarýna danýþýlmadan hazýrlanmasýna tepki gösteren ziraat mühendisleri, düzenlemenin bazý maddelerinin üreticiler aleyhine düzenlemeler içerdiðine dikkat çekiyor.
Tasarýnýn yasalaþmamasý için Cumhurbaþkanlýðý‘na mektup gönderen bazý illerin sanayi odalarý ise yeni uygulamanýn, büyük kent hallerinde faaliyet gösteren komisyoncu ve bazý büyükþehir belediyelerine hak etmedikleri bir rant saðlayacaðýnýn altýný çiziyor.

Yasa ile bugüne kadar sadece üretildikleri illerin hallerinde iþlem gören yaþ sebze ve meyvelerin, satýlacaklarý illerin hallerinden de geçmeleri gerekiyor. Bu düzenlemeyi, Antalya Ticaret ve Sanayi Odasý (ATSO) Baþkaný Kemal Özgen þöyle yorumluyor: "Toptancý haller ile ilgili uzun zamandýr sürdürülen kanun deðiþikliði hazýrlýklarý bir kenara býrakýlarak Ýstanbul ve Ankara Büyükþehir Belediyeleri ve toptancý halleri lehine yapýlmýþ bu kanun deðiþikliði; üreticiyi, tüketiciyi ve Antalya gibi üretim bölgelerini maðdur edecek bir yapýda, ayrýca uygulamada da çok ciddi sorunlar yaratacak."

Ürünün fiyatýný artýracak

Sektör yetkilileri, yaþ meyve ve sebze üretim bölgesindeki toptancý halden satýn alýndýðý için bu deðiþikliðin, ürünün satýþ yapýlacak olan ilde ikinci kez toptancý hale girmesine ve ikinci kez alýnacak vergi ve kesintilerle ürünün tüketiciye maliyetinin yükselmesine neden olacaðýný söylüyorlar. Bu nedenle tüccarlarýn, ürünlerini, üretildiði bölgenin haline sokmadan direkt tüketileceði yerin haline götürmenin yollarýný arayacaklarýna dikkat çekiyorlar.

Antalya Sanayici ve Ýþadamlarý Derneði Baþkaný ve Ýstanbul Tarým Yönetim Kurulu Baþkaný Ali Rýza Akýncý þöyle konuþtu: "Þu anda ilave edilen maddeler ile yaþ meyve ve sebzeler, bir de tüketildikleri illerin haline girmek mecburiyetinde. Bu ise ikinci kez ayný mallardan yüzde 8 komisyon bedeli, yüzde 2 belediye rüsumu ve yüzde 8 komisyon bedelinin KDV‘si olan yüzde 1.44‘ün toplamý olan yüzde 11.44‘lük bir bedelin alýnmasý demek. Bu da tüketicilerin ürünleri, üretici bölgelerindeki fiyata nazaran çok daha pahalý tükettikleri anlamýna geliyor."

Ziraatçýlar eksik buldu

ZMO Adana Þube Baþkaný Ayhan Barut, yaþ sebze ve meyve ticaretinin, bu ürünlerin üretimi ile uðraþan üreticilerin, üretici birliklerinin ve kooperatiflerinin dýþýnda, birçok kiþi ve kurumu yakýndan ilgilendirdiðine dikkat çekiyor: Taþýyýcýlar, aracý ve komisyoncular, toptan ve perakende çalýþan tüccarlar, dýþsatýmcý ve dýþalýmcýlar, yerel ve merkezi kamu örgütü ve en önemlisi bu ürünlerin tüketicisi konumundaki geniþ halk yýðýnlarý... Barut, bu nedenle tasarýnýn, herkesin fikri alýnarak oluþturulmasý gerekirken taraflardan görüþ alýnmamasýný eleþtiriyor.

Alanla ilgili olarak daha önce yapýlan yasal düzenlemelerin, bu sorunlarýn çözümüne yönelik yaklaþýmlar içermekten öte zincirin ilk ve son halkasý olan üretici ve tüketici aleyhine bir eðilim sergilediðinin altýný çizen Barut, þunlarý vurguluyor: "Meyve ve sebze üretiminin artýrýlmasý, asýl hak sahibi üreticinin sistemden aldýðý payý artýrýrken fiyatlarýn düþürülmesi, yasal düzenlemelerin temel eksenini hiçbir zaman oluþturmamýþtýr. Sebze ve Meyve Ticaretinin Düzenlenmesi ve Toptancý Halleri Hakkýnda Kanun Tasarýsý Taslaðý‘nýn kimi madde ve fýkralarýnda, üreticileri pazarla buluþturan zincirler oluþturulmuþtur. Ancak kimi maddeler ve fýkralarda, demokratik haklar ve yönetim konusunda üreticiler ve meslek odalarý açýsýndan ciddi eksiklikler bulunmaktadýr. Yapýlan deðiþiklikler, tüccarýn deðil üreticinin lehine olmalýdýr. Tarým ürünlerinin lehine olmalý, ürünlerin gerçek deðerlerini belirlemelidir." (EKONOMÝ SERVÝSÝ)