BASIN AÇIKLAMASI  

Antalya‘daki Birinci Sýnýf Tarým Topraklarý Bir kez Daha Rant Uðruna Elden Çýkarýlýyor

Antalya Büyükþehir Belediyesi tarafýndan hazýrlanan 1/25.000 ölçekli Nazým Ýmar Planý (Ekolojik Planý) ile geçmiþteki çarpýk kentleþme anlayýþýnýn sürdürüldüðü görülmektedir. Plan hazýrlýklarý aþamasýnda meslek odalarýnca bir imar planý danýþma kurulu oluþturulmuþ ve bu kurula katýlan uzman odalarýn görüþleri dikkate alýnarak planýn bu çerçevede þekillendirileceði ifade edilmiþtir. Bu süreçte Ziraat Mühendisleri Odasý kurulun çalýþmalarýna katýlarak  kent planlamasý ve tarým topraklarý arasýndaki iliþkiyi bilimsel veriler ýþýðýnda deðerlendirilerek imara açýlacak alanlar konusunda görüþlerini kurula yazýlý ve sözlü olarak bildirmiþtir. Bütün bunlara raðmen hazýrlanan planda oda görüþlerimiz dikkate alýnmadan yerel yönetimlerin talepleri konusunda bir planlamaya gidildiði görülmektedir.

Büyükþehir Belediye Meclisi‘nden geçen 1/25.000 ölçekli Nazým Ýmar Planý hazýrlanýrken tarým topraklarýnýn vasfý dikkate alýnmamýþ, toprak kanunu ve temel toprak haritalarýnda kullanýlan tanýmlamalarýn dýþýnda zorlama yeni tanýmlamalar ile tarým arazileri imara açýlmýþtýr. Hazýrlanan 1/25.000 ölçekli Nazým Ýmar Planý Akdeniz Üniversitesi Uzaktan Algýlama Araþtýrma ve Uygulama Merkezi (AKUZAL) tarafýndan hazýrlanan Ekolojik Arazi Yönetim Planýna oturtulmuþ gibi görünse de toprak yapýsý ve arazi vasfý dikkate alýnmadan hazýrlanmýþ bir plandýr. Benzer hatalara plan dip notlarýnda da rastlanýlmaktadýr.

Planda Dikkati Çeken Temel Yanlýþlýklar Kýsaca Þunlardýr:   

1) Ekolojik tarýmsal bütünlüðü bozulmuþ alanlar olarak gösterilen Döþemealtý, Yeþilbayýr, Varsak, Kütükçü, Sütçüler, toptancý hali altý, havaalanýnýn doðusu, Kemeraðzý‘nýn kuzeyi ve kampüsün kuzeydoðusu daha önce Büyükþehir Belediyesi ve yerel belediyelerce kurum görüþü alýnmadan imara açýlmýþ alanlardan oluþmaktadýr. Özellikle Döþemealtý, Varsak, Yeþilbayýr, Aksu, Çalkaya, Pýnarlý, Altýnova gibi beldeler kurum görüþü alýnmaksýzýn Belediye Meclisi Kararlarý ile 5403 sayýlý Toprak Koruma ve Arazi Kullaným Kanunu‘nda yer alan arazi sýnýflandýrmasýna aykýrý bir þekilde imara açýlmýþ alanlardýr. Bu beldelerde planlama yapýlýrken sadece belediyeye gelir saðlama kaygýsý ile hayali nüfus projeksiyonlarýna dayalý genel ve mevzi imar planlarý yapýlmýþtýr. Planlý bu alanlar hali hazýrda tarým arazisi vasfýný korumakta ve bu alanlarýn birçoðunda halen tarýmsal üretim yapýlmaktadýr. Bu beldeler tarafýndan planlamalarýna dayanak gösterilen nüfus projeksiyonlarýnýn Büyükþehir Belediyesince dikkate alýnmayýp bazýlarýnda 1/5, bazýlarýnda 1/4 ‘e indirilmesi bunun en büyük kanýtýdýr. Nüfus projeksiyonlarýndaki bu azaltma bile Belde Belediyelerinin gerçeklerden uzak, ranta dayalý keyfi planlamalar yaptýðýný ortaya koymaktadýr.Belde Belediyelerinin Büyükþehir sýnýrlarýna alýnmadan hazýrladýklarý imar planlarý olduðu gibi korunmuþtur. Bu konuda yapýlan tek deðiþiklik beldelerin nüfus projeksiyonlarýnýn %50-%80 oranýnda azaltýlmasýna raðmen daha önce kurum görüþü alýnmadan planlanan tarým alanlarýndan geriye dönüþ yoktur. Nüfus azaltýlýrken mevcut planlanan alanlarý korumak için düþük yoðunlukta yapýlaþmaya gidilmiþtir

Nazým Ýmar Planlarý hazýrlanýrken en uygun ve geçerli yöntem önceki planlarýn yok sayýlarak yeni nüfus projeksiyonlarýna göre ve tarým arazilerinin vasfý ve toprak yapýsý dikkate alýnarak kamu yararýna bir planlamaya gidilmesidir. Antalya Büyükþehir Belediyesi‘nce hazýrlanan 1/25.000 ölçekli Nazým Ýmar Planý‘nda bu yaklaþým sergilenmemiþtir.

Bu çerçevede tespit edilen plan yanlýþlarý þu þekildedir:

a) Hazýrlanan yeni planda 1. ve 2. derece su havzalarýnýn bulunduðu Duraliler‘in ormana yakýn kýsýmlarý imar dýþý býrakýlýrken bu alanýn güneyinde yer alan ve bu alana komþu olan bölgenin orta yoðunlukta imara açýlmasý yanlýþ bir karardýr. Su havzalarýnýn komþu alanlarýn düþük yoðunlukta da olsa imara açýlmasý gelecekte su havzalarýnýn da imara açýlmasýný tetikleyecek ve ciddi anlamda tehdit edecektir. Bu anlamda su havzasýna komþu bu alanýn her ne kadar üzerinde tarýmsal yapý ile birlikte belli yoðunlukta bir yapýlaþma görülse de bu hali ile korunmasýný veya buradaki yapýlaþmalarý da ortadan kaldýracak tedbirlerin alýnmasýnýn doðru olacaðýný düþünüyoruz.

b) Döþemealtý bölgesinde daha önce imara açýlan 1. sýnýf tarým arazileri üzerindeki planlama kaldýrýlmamýþtýr. Sadece vakýf kanalýnýn batýsýnda bulunan ve Çýðlýk‘a kadar uzanan bölge planlama dýþý býrakýlmýþtýr. Bu bölge Yeniköy‘ün her kýþ sel altýnda kalan bölgesi olup bu nedenle bütünüyle imara açýlmamýþ ve mevzi imar planlarýnýn yapýldýðý bir bölgedir. Bu bölgenin planlama dýþýnda tutulmasý doðru olmakla beraber daha önce Belde Belediyelerince planlanan 1. sýnýf tarým arazileri üzerindeki yapýlaþmalarýn kaldýrýlmamasý yanlýþtýr. Üzerindeki yapýlaþma yoðunluðuna göre 1. sýnýf tarým arazilerinin bir kýsmýnýn düþük yoðunluklu imara açýlmasý doðru deðildir. Bugün düþük yoðunlukta imara açýlan bu alanlarýn gelecekte yüksek yoðunluklu imara açýlacaðýný herkes tahmin edebilmektedir. Yapýlmasý gereken imarlý olmasýna raðmen halen tarýmsal faaliyetin sürdürüldüðü 1. sýnýf tarým arazilerinin bu þekliyle korunmasýdýr. Bu bölgedeki traverten yapý bu arazilerin imara açýlmasýnýn gerekçesi olamaz. Bölgede þu andaki 1. sýnýf tarým arazilerinin geçmiþte bu þekilde kayalýk olduðu herkes tarafýndan bilinmektedir. Yani bu arazilerin mevcut haliyle kullanmak mümkün olduðu gibi vasýflarýný iyileþtirmekte mümkündür. Yapýlmasý gereken bu tip imara açýlmýþ bölgelerdeki az sayýdaki yapýnýn becayiþ usulü baþka bölgelere taþýnmasýný saðlamak ve imara açýlacak bölgede yoðunluk artýþýna gidilerek konut ihtiyacýný bu þekilde karþýlamak olmalýdýr. Çok geniþ bir alaný orta yoðunlukta imara açmak yerine daha dar bir alaný yüksek yoðunluklu imara açmak ve halen tarýmýn yapýldýðý bu alanlarýn tarýmsal karakterinin korunmasý saðlanmalýdýr.

c) Varsak bölgesinde de benzer hatalar yapýlmýþ ve daha önce belde belediyesince hazýrlanan imarlý saha %95 oranýnda korunmuþtur. Bu bölgede de yapýlaþmanýn az olduðu yerlerde yoðunluðun düþük tutulmasý çözüm deðildir. Ýmara açýlan bir bölgenin bu tedbirlerle korunamayacaðý bilinmektedir. Bu bölgedeki planlamalarda tarým görüþü alýnmadan ve hayali nüfus projeksiyonlarýna göre yapýlmýþ planlamalardýr. Bu bölgede de planlanan alanlarýn yoðunluk düþürülerek korunmasý yerine hali hazýrda yapýlaþmamýþ arazilerin tarýma kazandýrýlmasý daha doðru olacaktýr.

d) Aksu, Çalkaya, Çýðlýk, Pýnarlý‘da da tarým görüþü alýnmadan planlanmýþ alanlarýn benzer þekilde plana dahil edildiði görülmektedir ve benzer çarpýklýklar bu bölgede de mevcuttur. Sadece Kemeraðzý‘nýn kuzeyinde yer alan dar uzun bir bölgenin ekolojik koruma alaný ilan edildiði görülmektedir. Bunun dýþýnda daha önce planlanan bütün alanlar olduðu gibi korunmuþtur.

e) Planlamada ekolojik turizm-tarým alaný olarak gösterilen Bahtýlý, Çakýrlar, Karatepe, Aþaðý Karaman yöreleri tarýmsal Faaliyetlerin sürdürülmesinin yaný sýra bazý ticari faaliyetlerin düzenleneceði, yabancý konuk aðýrlama tesislerinin yapýlacaðý ve aðaç dokusu ve tarýmsal üretime zarar vermeden kýrsal turizme açýlacaðý ifade edilmektedir. Bu bölge seracýlýðýn yaný sýra çok önemli bir narenciye ve nar üretim merkezidir. Bu nedenle bu bölgede tarýmýn gerektirdiði ve üreticinin ihtiyacý olan konutlarýn dýþýnda yapýlaþmaya izin verilmemelidir.

f) Planda "kent iç tarýmsal planlama alaný" olarak gösterilen ve en büyük plan lekesini oluþturan Kýrcamisi getirilen bu yeni tanýmlama ile dolaylý yoldan imara açýlmaktadýr. Toprak yapýsýna göre temel toprak haritasýnda TG olarak deðerlendirilen derin-orta derinlikte, %0-2 eðimle kýrmýzý Akdeniz topraðýna sahip ve eski göl tabanýna sahip bu bölge Antalya‘nýn en kýymetli topraklarýný bünyesinde bulundurmaktadýr. Yer yer 2. sýnýf tarým ve sera alaný olarak belirtilen toprak yapýsýna sahip olsa da çok derin ve her türlü bitkinin yetiþtirilebileceði 1. sýnýf arazileri de bünyesinde barýndýrmaktadýr. Bu bölgenin içerinde yer alan Batý Akdeniz Tarýmsal Araþtýrma Enstitüsü‘nün meyve plantasyonlarý ve aðaç çeþitliliði bunun en önemli kanýtýdýr. Bu bölgenin 5403 sayýlý Toprak Koruma Kanunu‘na göre tarýmsal niteliðinin korunarak planlanmasý baþlangýçta masum gibi görünse de gelecekte bütünüyle imara açýlmasý sonucunu doðuracaktýr. 5403 sayýlý yasada sera alanlarýnýn 3 dekar, dikili alanlarýn 5 dekardan daha düþük ifrazýnýn yapýlamayacaðý ortaya konmasýna raðmen Bakanlar Kurulu Kararý ile sera bölgelerinde bu alan 1 dekara kadar indirilebilmektedir. Bunun anlamý þudur; yakýn gelecekte bu bölgede 1 ile 5 dekar arasýnda araziler üzerinde kurulmuþ villalar yapýlacak ardýndan getirilecek bir planlama deðiþikliði ile bu alanlar çok katlý konut alanlarýna dönüþtürülecektir. Daha önce bu bölgenin imara açýlmasýna iliþkin yargý kararlarý olduðu ve kamuoyu baskýsýndan çekinildiði için böyle bir ara formül düþünülmüþ ve yürürlüðe konmuþtur. Giderek betonlaþan bir Antalya gelecekte Kýrcamisi gibi bir tarým alanýna ve yeþil bölgeye daha çok ihtiyaç duyacaktýr. Bu nedenle bu bölgeyi imara açacak zoraki tanýmlamalardan ve dolaylý yollardan vazgeçilmeli ve burasý diðer tarým alanlarý gibi ender tarým alanlarý ve entegre sera iþletme alaný olarak plana iþaretlenmelidir.

g) Akdeniz Üniversitesi Uzaktan Algýlama ve Araþtýrma Merkezi tarafýndan hazýrlanan Ekolojik Arazi Yönetim Planýnda "organize seracýlýk" alaný olarak Kýzýllý yöresinde bir alan önerilmiþken mevcut planda organize sera alanlarý iþaretlenmemiþtir. Antalya tarým çevrelerinde böyle bir beklenti vardýr. Bu beklentiler doðrultusunda topraksýz kültürün yaný sýra konvansiyonel üretime dönük bir alan ayrýlmasý ve iþaretlenmesi doðru alacaktýr. Aksi takdirde gelecekte plan bütünlüðünü bozacak bir tercih ile ölü bir alan yaratýlmasý gündeme gelebilecektir.

2) Hali Hazýrda yapýlaþmamýþ ve planda ender tarým arazisi olarak iþaretlenen ve entegre seracýlýk iþletme alaný olarak gösterilen alanlarýn korunabilmesi için ek tedbirlerin alýnmasý gerekmektedir. Kurþunlu, Yurtpýnar, Ýhsaniye, Dumanlar, Yeni Dumanlar, Çýðlýk, Döþemealtý, Solak, Boztepe, Kemeraðzý, Kundu, Bahtýlý, Çakýrlar ve Kýzýllý yöresindeki bu tarým arazilerinin elden çýkmasýný engellemek için planda bu þekilde iþaretlemenin yaný sýra bu arazilerin parçalanarak küçülüp yok olmasýný engelleyecek önlemlere ihtiyaç vardýr. Bunun içinde bu arazilerin 20-25 dekardan daha küçük boyutlarda ifrazýna izin verilmemelidir. 5403 sayýlý Toprak Koruma ve Arazi kulaným Kanununda yer alan arazi vasýflarýna göre belirlenen minimum parsel büyüklüðüne mutlaka uyulmalýdýr. Bunun içinde Büyükþehir Belediyesi‘ne baþta Tapu ve Kadastro Müdürlüðü olmak üzere konuyla ilgili diðer kamu kurum ve kuruluþlarýyla temasa geçerek arazi parçalanmasý mutlaka engellenmelidir.

Sonuç olarak basýnda yer aldýðý gibi hazýrlanan plan ile Antalya‘nýn tarým topraklarý korunmamýþ aksine bir kez daha rant ve kiþisel çýkarlar uðruna elden çýkarýlmýþtýr. Büyükþehir Belediye Baþkanýmýzýn "AKP‘li belediyelere bile taviz vermedik" sözü ise kamuoyu baskýsýný azaltmaya yöneliktir. Yerel belediyelerin kurum görüþü alýnmadan daha önce planladýklarý alanlar bazý yerlerde düþük yoðunlukta imara açýlarak aynen korunmuþtur. Yasal dayanaðý olmayan bu planlara 1/25.000 öçekli Nazým Ýmar Planý ile yasallýk kazandýrýldýðý görülmektedir.

Saygýlarýmla.

Vahap TUNCER

TMMOB Ziraat Mühendisleri Odasý

Antalya Þube Baþkaný

(Yönetim Kurulu Adýna)