ÇİFTÇİ 11 AYDA YÜZDE 78 ZAMLANAN GÜBREYİ ALMADI, SATIŞLAR %5 DÜŞTÜ - REFERANS
Bora Erdin
Gübre fiyatları 2007‘nin son 11 ayında yüzde 78 artınca çiftçi, girdi maliyetlerinde yüzde 10‘luk yer tutan gübrede kısıntıya gitti. Bu durum gübre satışlarının 2006‘ya oranla yüzde 5 ila 10 oranında düşmesine neden olurken Türkiye‘nin ürün verimliliğini de riske soktu. Gübre kullanımının azalmasıyla birlikte zaten kuraklıktan etkilenen pek çok ürünün verimliliğinin yüzde 30 düşeceği tahmin ediliyor.
Gübre hammaddesi olan amonyum fiyatlarındaki artış ve büyük üreticilerin pazara girmesi yüzünden gübre fiyatları 11 ayda yüzde 78 arttı. Yükselen gübre fiyatları çiftçilerin girdi maliyetlerinde yüzde 10‘luk yer tutan gübreden tasarruf etmelerine neden oldu. Gübre satışlarının geçen yıla oranla yüzde 5 ila 10 oranında düşmesi dünya ortalamasının altında tüketimi bulunan Türkiye‘de ürün verimliliğine yansıyacak. Dünya genelinde yıllık 8 milyon ton gübre tüketilirken Türkiye ise ortalamanın yüzde 40 altında gübre tüketiyor. 2006‘da toplam tüketim 5 milyon tonlarda kaldı. 2006‘da birçok üründe rekolte düşüşü yaşandığı için toprağın kaybettiği mineralleri yeniden kazanması için planlı gübreleme yapmak zorunda.
Ancak toprağın iyileştirilmesi için gerekli olan gübrenin fiyat nedeniyle az kullanılması verimi ve toprak kalitesini ciddi oranda düşürecek. Uzun vadede fiyatlardaki artışın devam edeceğine dikkat çeken Gübretaş Genel Müdürü Mehmet Kara, Türkiye‘deki gübre tüketiminin bu yıl sektör bazında azaldığını belirtti. Koca, "Gübretaş‘ın bu yönde bir sıkıntısı yok. Sektördeki genel küçülme yüzde 5 oldu. Hammaddelerde yüzde 100‘den yüzde 200‘lere varan artışlar oldu. Doğal olarak hammadde tedarikçileri bu artışları fiyatlarına yansıtıyorlar.
Türkiye gübre kullanımında dünyanın oldukça gerisinde. Bu yıl yaşanan düşüşün önümüzdeki yıllarda devam edeceğini düşünmüyorum. Dünyada tarımsal ürünlerin fiyatlarında yaşanan artışın etkisi Türkiye‘de de görüldü. Bu taraftan baktığımızda zamanla profesyonelleşen çiftçilerin önümüzdeki yıllarda daha bilinçli üretim modeline geçeceklerini bir gerçek bununla birlikte gübre tüketiminin düşmeyeceğini tahmin ediyorum" dedi.
Ürün kaybı yaşanacak
Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Dr. Gökhan Günaydın ise 2007‘nin 3 ayında gübre fiyatlarında daha önce örneği görülmemiş şekilde fiyat artışı olduğunu söyledi. Günaydın, "Bu durumun gübre tüketimini daraltması çok olağan bir durum. Bu düşüşün yaşanacağını tahmin ediyorduk" dedi. Gübre kullanımında yaşanan azalmanın 2008 hasat döneminde tarım ürünlerinde büyük ürün kayıplarına neden olacağını kaydeden Günaydın, "Ancak şu anda hangi ürünlerde bu sıkıntını yaşanacağını kestirmek mümkün değil. Özellikle gübreye kolay reaksiyon gösteren ürünlerde ve toprağın desteğe ihtiyaç duyduğu bölgelerde gübre kullanımındaki düşüş verimi sınırlayacak önemli bir neden olarak önümüzde çıkacak" dedi.
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı‘nın toprak analizi yapan çiftilere destek verdiğini ancak analiz merkezlerinin kontrolü yapmadığını belirten Konya Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sait Gezgin, "Türkiye‘de gübre kullanımı deyinde çiftçinin aklına azot ve fosfor geliyor. Bunlar elbette kullanılmalı ancak toprak analizine bağlı olarak yapılmalı. Fakat bilinen bir gerçek var ki o da toprak analizi yapan merkezlerin sonuçlarının sağlıklı olmadığı. Çünkü analiz yapan kişilerin eğitimleri yeterli değil. Bununla birlikte analizleri yorumlayanların bilgileri de yetersiz. Çiftçi analiz yapsa da bundan faydalanmıyor. Bakanlığın bu alanda eğitim vermesi ve yenilenmesi gerekiyor" dedi. Çiftçilerin yıllardır alışkanlık haline getirerek herhangi bir analiz sonucunu rehber olarak almadan gübre attıklarını kaydeden Gezgin, "Kuraklığın ardından yapılan bilinçsiz gübreleme sonucu topraklarda tuz oranı hızla arttı. Bundan dönüş olmayabilir. Çünkü tuzlu toprağın rehabilite edilmesi için suya ihtiyaç var. Konya toprağını yavaş yavaş kaybediyoruz" diye konuştu.
Antalya‘da toprak araştırması
Yaşanan kuraklığın ardından üretim alanlarında sıkıntı yaşanan Antalya, 2008 hasat döneminde sorunla karşılaşmamak için toprak ve gübre kullanımı araştırmaları için çalışma ekibi kurdu. Ekibin faaliyetlerine başladığını ve çalışmaların devam ettiğini belirten Antalya Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı İlhami Kaplan, "Gübre kullanımı ile ilgili Türkiye‘de sorunlar yaşandığı bir gerçek. Çalışma grubumuz bununla ilgili bir çalışma yapıyor. Gübrenin fazla atılması ile hiç atılmaması arasındaki zarar eşit seviyede. Arazilerin doğru bir şekilde gübrelenmesi sadece çiftçiye kazanç olarak dönmez. Buradan elde edilecek verim ülke ekonomisine katma değer sağlar. Artık tarımın bireysel değil ulusal menfaatlerimiz için stratejik bir önem kazandığını unutmamaız gerekir" dedi. Çalışmanın tarım topraklarında su ve gübre kullanımı ile ilgili olduğunu belirten Kaplan, "Çalışma grubumuz toprakta su ve gübre kullanımı ile ilgili araştırmalar yapıyor. Araştırma sonucunda elimize geçen veriler doğrultusunda planlar hazırlayacağız. Amacımız yaşanması muhtemel kayıpların önüne geçmek" dedi.