- BASIN AÇIKLAMASI -

MÜZAKERE ÇERÇEVE BELGESÝ’NDE DE, KOPENHAG KRÝTERLERÝ YERÝNÝ TARIM KRÝTERLERÝNE BIRAKMIÞTIR …

07 EKÝM 2005

AVRUPA BÝRLÝÐÝ KONSEYÝ, TÜRKÝYE ÝLE GERÇEKLEÞTÝRÝLECEK MÜZAKERELERE ÝLÝÞKÝN “ÇERÇEVE BELGE” YÝ 3 EKÝM 2005 TARÝHÝNDE KAMUOYUNA AÇIKLAMIÞTIR.

ÇERÇEVE BELGE’NÝN 3 NO’LU EKÝ, GÖRÜÞMELERE KONU OLACAK 35 MÜZAKERE BAÞLIÐINA ÝLÝÞKÝN BÝR LÝSTE VERMEKTEDÝR. BUNA GÖRE; “TARIM VE KIRSAL KALKINMA”, “GIDA GÜVENLÝÐÝ, HAYVAN VE BÝTKÝ SAÐLIÐI” ÝLE “BALIKÇILIK” OLMAK ÜZERE ÜÇ MÜZAKERE BAÞLIÐI, TARIM SEKTÖRÜNÜ DOÐRUDAN ÝLGÝLENDÝREN KONULAR OLARAK ÖNE ÇIKMAKTADIR.

BUNUN YANINDA; ”MALLARIN” – “HÝZMETLERÝN” – “SERMAYENÝN” VE “ÝÞGÜCÜNÜN SERBEST DOLAÞIMI”, “SOSYAL POLÝTÝKALAR VE ÝSTÝHDAM”, “BÖLGESEL POLÝTÝKALAR VE YAPISAL ARAÇLARIN UYUMLAÞTIRILMASI”, “ÇEVRE”, “TÜKETÝCÝ VE SAÐLIÐIN KORUNMASI” ÝLE “GÜMRÜK BÝRLÝÐÝ” OLMAK ÜZERE DOKUZ MÜZAKERE BAÞLIÐINDA, TARIM SEKTÖRÜNE ÝLÝÞKÝN ÇALIÞMALAR GERÇEKLEÞTÝRÝLECEK…

AVRUPA KOMÝSYONU KAYNAKLI BÝLGÝLERE GÖRE; TARIM VE KIRSAL KALKINMA KONUSUNDA MÜZAKERELER 5 ARALIK 2005 TARÝHÝNDE BAÞLAYACAK.

ANCAK AÞAÐIDA BELÝRTÝLEN KONULAR, AB ÝLE YÜRÜTÜLECEK GÖRÜÞMELERDE ORTAYA ÇIKACAK SORUNLARIN HABERCÝSÝ NÝTELÝÐÝNDEDÝR;

• 6 EKÝM 2004 TARÝHLÝ “ÝLERLEME RAPORU”, AYNI TARÝHLÝ “ETKÝ DEÐERLENDÝRME RAPORU”, 17 ARALIK 2004 TARÝHLÝ “KONSEY KARARI” VE 3 EKÝM 2005 TARÝHLÝ “MÜZAKERE ÇERÇEVE BELGESÝ”NDE TARIM SEKTÖRÜNÜN SOSYO-EKONOMÝK ÖZELLÝKLERÝNE ÝLÝÞKÝN ORTAYA KONULAN BELÝRLEMELER,

• AVRUPA BÝRLÝÐÝ ORTAK TARIM POLÝTÝKASI’NIN GÜNCEL YÖNELÝMLERÝ ÝLE TÜRKÝYE’NÝN KENDÝ TARIM SEKTÖRÜNDEN BEKLENTÝLERÝNÝN ÖRTÜÞMEMESÝ VE BU ALANDA GÖRÜLEN “AÇIÐIN” GÝDEREK ARTMAKTA OLUÞU,

• TÜRKÝYE’NÝN SEKTÖRE AKTARDIÐI DESTEK MÝKTARI ÝLE AB’NÝN DESTEKLEME DÜZEY VE ÇEÞÝTLERÝ ARASINDA GÖRÜLEN ÖNEMLÝ FARKLILIKLAR,

• GÖRÜÞMELERÝ YÜRÜTECEK OLAN TARIM VE KÖYÝÞLERÝ BAKANLIÐI’NIN ÝDARÝ KAPASÝTESÝNDE ORTAYA ÇIKAN AÞINIM.

ÖNCELÝKLE VE ÖNEMLE BELÝRTÝLMELÝDÝR KÝ, YAÞANACAK OLAN, GÜNLÜK KULLANIM DÝLÝNDE GEÇERLÝ OLAN VE TARAFLARIN KARÞILIKLI RIZALARININ UYUMLAÞTIRILMASINA YÖNELÝK BÝR UZLAÞMA ARAYAN “MÜZAKERE SÜRECÝ” DEÐÝLDÝR. TARIM SEKTÖRÜNDE GÖRÜÞÜLECEK OLAN, AB’NÝN TÜZÜK (REGULATÝONS), KARAR (DECÝSÝON), GÖRÜÞ (OPÝNÝON) VE TAVSÝYE (ADVÝCE) HÝYERARÞÝSÝNDE BAÐLAYICILIÐA SAHÝP MEVZUATININ TÜRKÝYE’YE AKTARILMASINA YÖNELÝK ZAMAN VE FÝNANSMAN PLANLAMASIDIR.

TÜRKÝYE GÝBÝ, 39 MÝLYON HEKTAR ÝLE 25 ÜYELÝ AB’NÝN TOPLAM TARIM ALANININ % 23’Ü ORANINDA TARIM ALANINA SAHÝP, TOPLAM ÝSTÝHDAMININ % 33’Ü TARIMDA ÇALIÞAN BÜYÜK BÝR ÜLKEDE, YUKARIDA ÝFADE EDÝLEN ÝÞÝN GERÇEKLEÞTÝRÝLEBÝLMESÝ, HEM TÜRKÝYE’NÝN ETKÝLÝ VE DOÐRU POLÝTÝKALAR ÝZLEMESÝ HEM DE TOPLULUÐUN, TIPKI DÝÐER ADAY ÜLKELERDE OLDUÐU GÝBÝ, SEKTÖREL SORUNLARI GÝDERÝP FARKLI YAPILARIN UYUMLAÞTIRILMASINA YÖNELÝK ÝRADE ORTAYA KOYMASI, BUNA YÖNELÝK YÖNETÝMSEL VE FÝNANSAL ARAÇLARI DEVREYE SOKMASI ÝLE OLANAKLIDIR.

OYSA GÖRÜLMEKTEDÝR KÝ, AB BU ANLAMDA TAM TERSÝ BÝR TUTUM ÝZLEMEKTEDÝR. MÜZAKERE ÇERÇEVE BELGESÝ, TIPKI 17 ARALIK 2004 TARÝHLÝ KONSEY KARARI’NDA OLDUÐU GÝBÝ, TARIM SEKTÖRÜ, YAPISAL POLÝTÝKALAR VE KÝÞÝLERÝN SERBEST DOLAÞIMINA YÖNELÝK “UZUN GEÇÝÞ DÖNEMLERÝ”, “DEROGASYONLAR”, “ÖZEL DÜZENLEMELER” VE “KALICI KORUMA HÜKÜMLERÝ” GETÝRÝLEBÝLECEÐÝNÝ; SERBEST DOLAÞIM ALANINDA ÜYE DEVLETLERE AZAMÝ ROL VERÝLECEÐÝNÝ ÝFADE ETMEKTEDÝR. BUNA KARÞILIK TÜRKÝYE’NÝN TALEP EDEBÝLECEÐÝ GEÇÝCÝ TEDBÝRLER BAÐLAMINDA; GEÇÝÞ DÖNEMLERÝ KISA VE AZ SAYIDA OLACAK, BÝRLÝÐÝN KURAL YA DA POLÝTÝKALARINA BÝR DEÐÝÞÝKLÝK GETÝRMEYECEK, BUNLARIN SAÐLIKLI ÝÞLEYÝÞÝNÝ BOZMAYACAK VE REKABETE BÜYÜK ÖLÇÜDE ZARAR VERMEYECEKTÝR.

BU BAÐLAMDA, TÜRKÝYE TARIM SEKTÖRÜNÜN TOPLULUÐA GETÝRECEÐÝ YÜK VE SORUNLARDAN UZAK KALMA KONUSUNDA AÇIK BÝR ÇABA SERGÝLEYEN VE BU ALANDA BÝR SORUMLULUK ALMAKTAN KAÇINAN AB, MALÝ ALANDA DA BENZER BÝR TUTUM SERGÝLEMEKTEDÝR. “2000 – 2006 YILI AB 25 FÝNANSAL ÇERÇEVESÝ”, ANA HATLARI ÝLE AÞAÐIDA VERÝLMEKTEDÝR;

TABLODAN DA GÖRÜLECEÐÝ ÜZERE, AB, TARIM VE KIRSAL KALKINMA ÖNLEMLERÝNE HALEN YILDA 42 MÝLYAR EURO DÜZEYÝNDE HARCAMA YAPMAKTADIR. OYSA, GENÝÞLEME ÖNCESÝ TARIM YARDIMI DÜZEYÝ, YILDA 520 MÝLYON EURO ÝLE SINIRLANDIRILMIÞTIR. GENÝÞLEMEDEN TARIMA AKTARILAN FON MÝKTARI ÝSE, EN ÇOK 3.4 MÝLYAR EURO / YIL ÝLE SINIRLI KALMIÞTIR.

“BÜTÇE DENGELEYÝCÝLER” POLÝTÝKALARI ÇERÇEVESÝNDE, ÝLERÝYE YÖNELÝK OLARAK, GENÝÞLEME POLÝTÝKALARININ BÝRLÝÐE MALÝYETÝNÝ SÜREKLÝ OLARAK KONTROL ETME VE ÝNDÝRGEME EÐÝLÝMÝ ÝÇÝNDE OLAN AB’NÝN, NE BUGÜN NE DE 3 EKÝM 2005 TARÝHLÝ MÜZAKERE ÇERÇEVE BELGESÝ’NDE SÖZÜ EDÝLEN VE 2014’TEN ÝTÝBAREN BAÞLAYACAK OLAN DÖNEME ÝLÝÞKÝN OLARAK OLUÞTURULACAK MALÝ ÇERÇEVE’DE, TÜRKÝYE’NÝN TARIM MÜKTESEBATINA YÖNELÝK OLARAK ORTAYA ÇIKACAK MALÝYETÝ KARÞILAMAYA ÝSTEKLÝ OLMADIÐI AÇIKTIR.

NÝTEKÝM, 6 EKÝM 2004 TARÝHLÝ ÝLERLEME RAPORU VE ETKÝ DEÐERLENDÝRME RAPORU’NDA, HALEN AB’DE UYGULANAN OTP’NÝN TÜRKÝYE’DE UYGULANMASI HALÝNDE, DOÐRUDAN GELÝR DESTEÐÝ ÝÇÝN 8 MÝLYAR EURO, PAZAR ÖNLEMLERÝ ÝÇÝN 1 MÝLYAR EURO, KIRSAL KALKINMA ÖNLEMLERÝ ÝÇÝN DE 2.3 MÝLYAR EURO OLMAK ÜZERE TOPLAM 11.3 MÝLYAR EURO KAYNAK GEREKTÝÐÝ ÝFADE EDÝLMEKTE, GEÇÝÞ SÜRESÝNÝN 2025’Ý AÞMASI DURUMUNDA, HESABIN DEÐÝÞECEÐÝ DE AYRICA ÝFADE EDÝLMEKTEDÝR.

BUNA KARÞILIK TÜRKÝYE, ANCAK 3.3 KATRÝLYON TL DÜZEYÝNDE BÜTÇESÝNDEN TARIMA TRANSFER YAPABÝLMEKTE, BAÞKA BÝR DEYÝÞLE AB DÜZEYÝNÝN 1/6’SI KADAR KAYNAÐI TARIMINA ÖZGÜLEYEBÝLMEKTEDÝR.

BATI KAYNAKLI HESAPLAMALAR, TÜRK TARIMININ AB’YE UYUMUNUN, YILDA 20 MÝLYAR EURO’NUN ÜZERÝNDE BÝR KAYNAÐA GEREKSÝNÝM DUYDUÐUNU ORTAYA KOYMAKTADIR. BUNA KARÞILIK, BÖYLE BÝR KAYNAÐIN TARIMA AYRILMASI KONUSUNDA NE AB NE DE MEVCUT HÜKÜMET’ÝN BÝR PLANININ OLMADIÐI AÇIKTIR.

YUKARIDA AÇIKLANMAYA ÇALIÞILAN GERÇEKLERÝN ORTAYA KOYDUÐU TABLO, SÜRECÝN TÜRKÝYE ÝÇÝN VAHÝM SONUÇLARA GEBE OLDUÐUNU ORTAYA KOYMAKTADIR. ÞÖYLE KÝ;

GEREKLÝ MALÝ YARDIM YAPILMADAN GERÇEKLEÞTÝRÝLEBÝLECEK OLASI BÝR ÜYELÝKTE, TARIMA YÖNELÝK KALICI DEROGASYONLARIN KALDIRILMASI HALÝNDE; AB ORTAK TARIM POLÝTÝKASI’NIN ÜÇ TEMEL ÝLKESÝNDEN “MALÝ DAYANIÞMA” DIÞINDA KALAN DÝÐER ÝKÝSÝ OLAN “PAZAR BÝRLÝÐÝ” VE “TOPLULUK TERCÝHÝ”NÝN ÝÞLEMESÝYLE; “ETKÝ DEÐERLENDÝRME RAPORU”NDA DA BELÝRTÝLDÝÐÝ GÝBÝ, YALNIZCA YAÞ MEYVE VE SEBZE, FINDIK, KOYUN ETÝ VE BAKLÝYAT ALT SEKTÖRLERÝNÝN REKABETÇÝ OLABÝLECEÐÝNÝ, DÝÐER ALANLARDA ÝSE AB TARIMSAL ÜRÜNLERÝNÝN TÜRKÝYE PAZARINI DOLDURACAÐINI ÖNGÖRMEK ZOR DEÐÝLDÝR…

BUNUN YANINDA, DÝE RAKAMLARI ÝLE ORTAYA KONULAN KIRSAL YOKSULLUK VERÝLERÝ, MUTLAK YOKSUL ORANINI % 9.3, GÖRELÝ YOKSUL ORANINI % 21.8 OLARAK BELÝRLEMEKTEDÝR. BÖYLE BÝR ORTAMDA, ÝÇ TÝCARET HADLERÝNÝN SÜREKLÝ TARIM ALEYHÝNE GELÝÞÝMÝ, KIRSAL ALANDA YAÞAYANLARIN BÜYÜK BÝR KOPUÞLA KENTLERÝN VAROÞLARINA DOÐRU YÖNELMESÝ SONUCUNU DOÐURACAKTIR.

TÜRKÝYE’DE SÝVÝL ÝSTÝHDAMIN % 33’Ü OLAN 7.2 MÝLYON ÝÞGÜCÜNÜN TARIM SEKTÖRÜNDE KONUMLANDIÐI, BUNLARIN AÝLELERÝ ÝLE BÝRLÝKTE 25 MÝLYONA YAKIN NÜFUSU OLUÞTURDUKLARI, SANAYÝ VE HÝZMETLER SEKTÖRÜNÜN, SIRASIYLA 4 VE 11 MÝLYONLUK ÝSTÝHDAM KAPASÝTELERÝ ÝLE YENÝ ÝSTÝHDAM ÇAÐIRMADIKLARI, TÜRKÝYE’DEKÝ ÝÞSÝZLÝK ORANININ % 9 ÝLA % 10 ARASINDA DEÐÝÞTÝÐÝ BÝLÝNMEKTEDÝR.

ÝÞTE BU ORTAMDA, ÝÞSÝZLÝK ORTALAMASI % 8 OLAN AB, KÝÞÝLERÝN SERBEST DOLAÞIMINA KALICI DEROGASYON GETÝREREK, BU ALANDA ÜYE DEVLETLERE AZAMÝ BÝREYSEL ROL TANIYARAK, TARIMDAN KOPACAK 6 MÝLYON ÝÞGÜCÜNÜN, AÝLELERÝ ÝLE BÝRLÝKTE DOÐURACAÐI SORUNLARI ANADOLU COÐRAFYASINA HAPSETMEK ÝSTEMEKTEDÝR.

BU BAÐLAMDA, TARIM YANINDA SERBEST DOLAÞIMA VE YAPISAL POLÝTÝKALARA GETÝRÝLEBÝLECEÐÝ ÝFADE EDÝLEN KALICI DEROGASYONLAR VE ÝLK KEZ BÝR ADAY ÜLKEYE UYGULANAN “BÝRLÝÐÝN HAZMETME KAPASÝTESÝ”, TARIM SEKTÖRÜNDEN DOLAYIMLANAN KONULARDIR. BU DURUM, “KOPENHAGH KRÝTERLERÝNÝN YERÝNÝ TARIM KRÝTERLERÝ ALDI” YOLUNDAKÝ AÇIKLAMAMIZIN GEREKÇESÝNÝ OLUÞTURMAKTADIR.

YÝNE ADAY ÜLKELERDEN YALNIZCA TÜRKÝYE’YE UYGULANAN BÝR BAÞKA YAPTIRIM, HER MÜZAKERE BAÞLIÐININ AÇILMASINDA VE KAPATILMASINDA, ÜYE ÜLKELERÝN ONAYLARININ ZORUNLU TUTULMASIDIR. BU DURUM, “TARIM VE KIRSAL KALKINMA”, “GIDA GÜVENLÝÐÝ, HAYVAN VE BÝTKÝ SAÐLIÐI” ÝLE “BALIKÇILIK” OLMAK ÜZERE TARIMLA ÝLGÝLÝ ÜÇ MÜZAKERE BAÞLIÐINDA, 25 ÜYE ÜLKEDEN TOPLAM 150 ONAYIN GEREKLÝ OLDUÐUNU ORTAYA KOYMAKTADIR.

TEKNÝK ÇALIÞMALARIN ÖTESÝNDE, SÝYASÝ DEÐERLENDÝRMELERÝN ÖNE ÇIKTIÐI ORTAMDA, BU ONAYLARIN ALINMASINDA OLUÞABÝLECEK ZORLUKLARI ÖNGÖRMEK ZOR DEÐÝLDÝR…

KALDI KÝ, ÝLGÝLÝ AB BELGELERÝNDE SÖZÜ EDÝLEN; “MÜKTESEBATI ÜSTLENME KAPASÝTESÝNÝ TAM OLARAK YERÝNE GETÝREMEMESÝ DURUMUNDA, MÜMKÜN OLAN EN KUVVETLÝ BAÐLA TOPLULUK YAPILARINA DEMÝRLEMESÝ SAÐLANACAKTIR” ÝBARESÝ, AVUSTURYA’NIN 3 EKÝM SÜRECÝNDE GÖSTERDÝÐÝ ÇABALARIN MADDÝ TEMELÝNÝN KURGULANDIÐINA ÝLÝÞKÝN AÇIK BÝR GÖSTERGE NÝTELÝÐÝNDEDÝR.

TÜM BU AÇIKLAMALARDAN SONRA, SÜRECÝN “TEKNÝK KISMINA” ÝLÝÞKÝN DEÐERLENDÝRMELERÝMÝZÝ DE KAMUOYU ÝLE PAYLAÞMAYI GEREKLÝ GÖRÜYORUZ…

5 ARALIK 2005 TARÝHÝ ÝTÝBARÝYLE, TARIM ALANINDA “MÜZAKERELERÝN” BAÞLAYACAÐI; ÝLK ÝKÝ AÞAMANIN “TANITICI” VE “AYRINTILI TARAMA” SÜRECÝ OLACAÐI ÝFADE EDÝLMEKTEDÝR.

ÖNCELÝKLE, 1999 HELSÝNKÝ ZÝRVESÝ’NÝ ÝZLEYEN SÜREÇTE, TARIM MEVZUATINA ÝLÝÞKÝN PRE – SCREENÝNG VE SCREEÝNÝNG SÜREÇLERÝNE YÖNELÝK ÇALIÞMALAR GERÇEKLEÞTÝRÝLMÝÞ, BELÝRLÝ ALT SEKTÖRLERDE TARAMA ÝÞLEMÝ TAMAMLANMIÞTIR. ÞÝMDÝ, BU ÇALIÞMALARIN TEKRARLANACAÐI ANLAÞILIYOR…

BÝLÝNDÝÐÝ ÜZERE, KATILIM ORTAKLIÐI BELGESÝ'ni takiben yayýmlanan ve revize edilen Ulusal Program, tarým sektörüne iliþkin altý alt baþlýk taþýmaktadýr: “Yatay Konulara Ýliþkin Düzenlemelere Uyum”, “Veterinerlik Mevzuatýna Uyum”, “Bitki Saðlýðý Mevzuatýna Uyum”, “Ulusal Kýrsal Kalkýnma ve Ormancýlýk Stratejilerinin Oluþturulmasý”, “Gýda Güvenliði ve Kontrolü”, “Ortak Piyasa Düzenleri”.

Sözü edilen alanlarda, geçen süreye karþýn, son derecede sýnýrlý düzeyde çalýþma gerçekleþtirilebildiði açýktýr. Bunda, Tarým Bakanlýðý’nýn yönetim yapýsýnýn yetersizlikleri yanýnda, AB tarafýnýn tutumu da önemli rol oynamýþtýr.

Sözgelimi, Türkiye’nin net dýþalýmcý olmaya aday olduðu “veterinerlik mevzuatýna uyum” alanýnda AB birçok projeyi desteklemiþ ve mevzuat uyumunda mesafe alýnmýþtýr.

Buna karþýlýk; “Hububat ve çeltik”, “Sýðýr ve dana eti”, “Süt ve süt ürünleri”, “Taze meyve ve sebze”, “Ýþlenmiþ meyve ve sebze”, “Zeytinyaðý”, “Þarap”, “Þeker”, “Tütün” alt baþlýklarýndan oluþan ve önemli oranda mali kaynak gerektiren Ortak Piyasa Düzenleri alanýnda, Türkiye’nin ivedi gereksinimine yönelik olarak gerçekleþtirilen mevzuat uyumu çalýþmalarý ve müdahale kurumu (intervention agency) kurulmasý çalýþmalarý, kaynak gerektirmesi ve AB tarafýndan desteklenmemesi–onaylanmamasý nedeniyle sonuçsuz kalmýþtýr.

Bu durum, AB ile iliþkilerin, iddia edildiði gibi “ev ödevini eksiksiz yapma” temelinden çok öte anlamlar taþýdýðýný açýkça göstermektedir.

Süreç, bilgiyle donanmýþ, dünya ve Türkiye tarým politikalarýný çok iyi bilen, dikkatli, inançlý, kendine güvenli, ulusal yararlarý koruma konusunda aktif tutum alabilecek bir ekibin, Tarým ve Köyiþleri Bakanlýðý çatýsý altýnda kurulmasýný gerekli kýlmaktadýr. Bu ekipte, ziraat mühendisi ve veteriner hekimlerden oluþacak tarým uzmanlarý yanýnda; hukukçu – iktisatçý ve çevirmenlerin etkili bir iþbirliði gerekmektedir.

Tarým ve Köyiþleri Bakanlýðý’nýn mevcut yapýsýnýn, kimi özverili tutumlara karþýn, yukarýda çerçevesi çizilen yapýdan nitelik ve nicelik olarak uzak olduðu açýktýr. Bu baðlamda, Bakanlýðýn kadrolarýný takviye etmesi, çalýþanlarýný etkili bir hizmet içi eðitime tabi tutmasý yanýnda, meslek kuruluþlarý ve ilgili sektör temsilcileri ile gerçek anlamda bir iþbirliði sürecine açýk, katýlýmcý ve saydam bir tutum izlemesi gerekmektedir.

Ancak, tüm bunlara karþýn, AB sürecinin siyasi – sosyal ve ekonomik içeriðinden uzak, “salt teknik” bir çalýþma sürecinin, Türkiye’nin orta dönem çýkarlarýna aykýrý bir politika seçimi olacaðý bilinmelidir.

Kamuoyuna saygý ile duyurulur.

Gökhan GÜNAYDIN
Baþkan
(Yönetim Kurulu Adýna)