BASIN AÇIKLAMASI: GAP NE 5 YILDA BİTER, NE DE 12 MİLYAR DOLARA BİTER...
GAP'ın bitmesi hayal...
GAP‘NE 5 YILDA BİTER NEDE 12 MİLYAR DOLARA BİTER.
BASIN AÇIKLAMASI (Yerel Basın) 28.05.2008
GAP‘ta projenin tamamıyla gerçekleşmesi halinde 1.800.000 hektar alan tarımsal sulamaya açılmış olacak.
Enerjide gerçekleşme oranı %74 tarımsal sulamada gerçekleşme oranı %15 GAP‘ta şu an 273.000 hektar alan sulanıyor.
Bunun 148.000 hektar alanı Harran ovasında cazibe sulama sistemi ile yapılıyor.
Bu cazibe sulama sistemini Alçak basınçlı borulu sisteme geçirilmesi için hektara 6.500 dolar para harcanması lazım bununda sadece maliyeti 1 milyar dolar.
GAP nüfus ve sulanan arazi bakımından Türkiye‘nin %10 nu kapsarken Türkiye yatırım bütçesinin ortalama olarak %7 si tahsis edilmektedir. Bu tahsisteki en yüksek yatırım 1990‘ larda yapılmıştır % 8.5 GAP yatırım bütçesi içerisinde 1994-2007 yılları arasında ayrılan bütçenin %30 u enerji sektörüne %18 i tarımsal sulama sektörüne ayrılmıştır.
GAP tamamlandığında tarımsal sulamada yılda 2.1 milyar dolar, Enerji getirisinde ise 2.2 milyar dolar Ulusal ekonomiye getiri sağlayacaktır. Tarımsal ürünlerin ithalatına harcanan 1 milyar dolar ülke içinde kalacaktır.
GAP 5 yılda bitmez
1- Para hazır dahi olsa teknik ve kanuni süreçleri tamamlamak kapsamında bu sürede bu iş bitirilemez.
2- 5 yılda 12 milyar dolarla bitirileceği söyleniyor, bu sistemi yapmak için artık teknik açıdan yeterli değil. Kamu Kuruluşları kurumsallığını kaybetmiş durumdadır.
Şanlıurfa Yaylak projesinin 1 hektarı 12 bin dolara mal olmuştur,Yukarı Harran projesinde şebeke inşaatı maliyeti 1 hektara 6.500 dolar para harcanıyor.
1.5 milyon hektar alan Tarımsal sulamaya açılacak, ortalama maliyeti ana kanal dahil hektara 10 bin dolar alırsak yalnızca bu para 15 milyar dolar eder.
3- 59. dönemdeki GAP‘ı yok sayan hükümet ne değişti de 60. dönemde önem vermeye başlıyor.
GAP tamamlandığında yılda 27 milyar kWh elektrik üretimi yapacaktır.
1987 - 2007 yılları arasında 300 milyar kWh enerji üretmiş GAP‘ı Hidroelektrik enerji sektöründeki kazandırdığı para 2007 sonu itibariyle 18 milyar dolardır.
Şanlıurfa Harran Ovası örneğinde 1995 - 2006 yılları arasında 2120 dolar Gayri Safi Üretim değeri gerçekleşmiş bunun Katma Değeri ise 1320 dolar olmuştur. Şanlıurfa Harran Ovası kısım kısım sulamaya açılan alanlarda toplamda 1.7 milyar dolar Katma değer elde edilmiştir. Harran Ovası yatırım maliyetini çoktan ödemiş durumdadır.
GAP‘ın sağladığı işgücü imkânı
Sulama öncesi kuru tarım şartlarında 1 hektara tarımsal üretim için 175 saat emek harcayan yöre çiftçisi Sulama ile birlikte işçiliği mevsimlere yayarak 1 hektara 490 saat iş gücü imkânı oluşmuştur. Kuru tarıma göre yaklaşık 3 kat istihdam olanağı sağlayan sulama yöre insanının mevsimlik göçünü bir nebze engellemiştir hatta dışarıdan işgücü temin edilmiştir.
GAP‘ta Tuzlulaşma
Harran Ovasındaki topraklar Dünyanın en verimli topraklarıdır. O dönemin siyasi iktidarı oy kaygısı ve siyasi rant sağlamak amacıyla Harran ovasındaki Tarla geliştirme (Tesviye, Drenaj, Toplulaştırma, Tahliye kanalları) faaliyetleri bitirilmeden ovaya suyu bırakmıştır bundan dolayıdır ki Ovada 15 bin hektar alan çoraklaşmaya-tuzlulaşmaya maruz kalmıştır 5 bin hektarı tamamen kullanılamaz hale gelmiştir. 2005 yapılan ölçümlerde 50 bin hektarda da Taban suyu yüksekliği kaydedilmiştir. Şu ana kadar sadece 8 bin hektarda kapalı drenaj sistemi yapılmıştır.
GAP‘ta Ürün Deseni
1.800.000 hektar alanın sulanması demek Türkiye ve Ortadoğu‘yu doyurmak ve giydirmek demektir. GAP tam anlamıyla faaliyete geçtiğinde ülke Pamuğunun %80-90‘nını, Hububatın %30-35‘ni, Baklagillerin % 50-55‘ni, Yağ sanayide kullanılan Mısırın ve çiğittin % 40-45‘ni, Antepfıstığının %100 nü, Diğer meyvelerin %55‘ni sebzecilikte ise %35‘ni karşılayacak duruma gelecektir.
1 Projenin devamlılığı için 4 temel unsurun oluşması gerekir.
1- Politik isteklik ve sürdürebilirlik
2- Finanssal kaynaklar ve destekleme politikaları
3- Kurumsal yeterliliğinin olması gerekiyor
4-Teknik yeterliliğinin olması gerekiyor
Abdullah MELİK
Ziraat Mühendisleri Odası
Şanlıurfa Şube Başkanı
