GAP’A HAREKET GETİRMEK G.DOĞU’YA BEREKET GETİRİR - MİLLİYET
Güngör Uras / Olayların içinden
GAP Eylem Planı önemli. Uzun süredir unutulan GAP‘ı gündeme getirmiştir. GAP Projesi denilen proje Dicle ve Fırat üzerinde inşa edilecek 13 barajdan elektrik elde etmeyi ve toprakları sulamayı hedef alır. Fakat bunların ötesinde bir kalkınma projesidir. Güneydoğu‘da yaşayan Kürt asıllı vatandaşlarımızın ekonomik ve sosyal durumlarını iyileştirecek bir projedir.
Bugüne kadar planlanan barajların tamamına yakını tamamlandı. Fakat sulama yatırımları aksadı. GAP projesi kapsamında Güneydoğu‘da sulayabildiğimiz arazi sadece 2.8 milyon dönüm. Halbuki GAP‘tan sulanması mümkün arazi miktarı 18 milyon dönüm.
Sulama hedefleri iddialı
Hükümet yeni projesiyle sulanan arazi büyüklüğünün 10 milyon dönüme çıkarılması öngörülüyor. Niyet iyi. Hedef iyi. Ancak önce paraya ihtiyaç var. Sonra da zamana, bilgiye ve insana ihtiyaç var. DSİ Eski yöneticilerinden su politikaları uzmanı Dursun Yıldız ile konuştum. Yıldız uygulamada karşılaşılabilecek sorunlara işaret ediyor. Diyor ki,
1) Bugüne kadar yılda 200-250 bin dönüm araziyi sulamaya açabildik. Kısa sürede yılda 1.4 milyon dönüm araziye sulamaya aşabilecek insan gücüne ve teknik güce sahip değiliz. Kaldı ki, araziyi sulamaya açmak yetmiyor. Üreticiye bu suyu kullandıracak bilgi, eğitim ve ek yatırıma ihtiyaç var.
2) İyi niyet yetmiyor. Kaynak sorunu önemli Sulama yatırımları pahalı yatırımlar.
3) Bugüne kadar baraj yaptık. Elektrik ürettik. Dicle ve Fırat‘ın suyunu alıyor, tribünü döndürdükten sonra gene nehirlere bırakıyoruz. Halbuki sulama yatırımıyla nehirlerin suyunu kullanıyoruz ve sınır ötesine gidecek su azalıyor. Bu konuda uluslararası anlaşmalarla belli kısıtlamalar var. Bu iki nehirin suyuyla bugüne kadar 2.8 milyon dönüm araziyi suluyorduk. Her yıl 1.4 milyon arazi için daha suyunu azaltacağız diye davul zurna çalarsak, komşuları ürküteceğiz.
Köstek değil destek gerek
Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Gökhan Günaydın da şunları söylüyor:
1) Bütçe imkânları müsait olsa da GAP projesi kendi paramızla gerçekleştirilebilse. Ama imkânlar sınırlı. 2008-2012 yatırım programına göre altyapıya 20 milyar YTL harcanacak. Bütçeden sulamaya ayırılacak para 8.7 milyar YTL. Anlaşıldığı kadarıyla mayınlı arazinin temizlenmesinin nasıl ki yap-işlet formülüyle İsrail ve Amerikan firmalarına devri söz konusu ise sulama işini de yap- işlet formülüyle yabancı yatırımcılara açmak gündeme gelebilir ki, bu yanlış bir karar olur.
2) Sulanan arazilerde sulama ve ürün konusunda üreticiye destek verilmediğinden yanlış sulamayla araziler tuzlanıyor. Münavebeli ve para eden ürün çeşitliğine gidilemiyor. Sulama alanlarının geliştirilmesi kadar bu tür destek de önemli.
Yazının altındaki tabloda görüleceği gibi hükümetin GAP Eylem Planı büyük ve iddialı bir program. Hemen kötülemek, "Olmaz, beceremezler" demek yanlış olur. Bir yerden başlamakta yarar vardır.