T.C.
DANIÞTAY
SEKÝZÝNCÝ DAÝRE

Esas No : 2008/4616
Karar No : 2008/4550

Davacý : TMMOB Ziraat Mühendisleri Odasý

Vekili : Av. Zühal Dönmez
Bestekar Sok. No:49/5 - Kavaklýdere i ANKARA

Davalý : Tarým ve Köyiþleri Bakanlýðý

Davalý Ýdare Yanýnda Davaya Katýlanlar: 1-TESK (Türkiye Esnaf ve Sanatkarlarý Federasyonu) - Tunus Cad. No:4 - Bakanlýklar i ANKARA

Vekilleri : Av. Yasemin Ertekin, Av Elif Güliz Bayram - (Ayný Yerde)

2- Türkiye Lokantacýlar, Kebapçýlar, Pastacýlar ve Tatlýcýlar Federasyonu Baþkanlýðý

Vekil : Av. N. Müge Bahçekapýlý
Hanýmeli Sok. 21/30 - Sýhhiye i ANKARA

Davanýn Özeti : Dava 24.02.2006 tarih ve 26090 sayýlý Resmi Gazete‘de yayýmlanarak yürürlüðe giren Gýda ve Gýda ile Temas Eden Madde ve Malzemeleri Üreten Ýþ Yerlerinin Çalýþma Ýzni ve Gýda Sicili ve Üretim Ýzni Ýþlemleri ile Sorumlu Yönetici Ýstihdamý Hakkýnda Yönetmeliðin 29. maddesinin (a) ve (c) bentlerinin iptali istemidir.

Savunmanýn Özeti: Usul yönünden, davanýn süresinde açýlmadýðý, esastan ise. bazý küçük kapasiteli iþletmelerin sorumlu yönetici temin etmede güçlük çektikleri, böylece bu iþyerlerinde ustalýk belgesine sahip kiþilerin istihdamýna olanak saðlandýðý; Yasanýn buna izin verdiði, bu itibarla haksýz açýlan davanýn reddi gerektiði savunulmuþtur.

Danýþtay Tetkik Hakimi Halil YÜKSEL‘in Düþüncesi : Davanýn, Yönetmeliðin 29. maddesinin (a) bendinin iptali isteminin süreaþýmý yönünden reddine, (c) bendinin ise iptaline karar verilmesi gerektiði düþünülmektedir.

Danýþtay Savcýsý Hacý Ünal KARA‘nýn Düþüncesi : Dava, 24.2.2006 tarih ve 26090 Sayýlý Resmi Gazetede yayýmlanarak yürürlüðe giren Gýda ve Gýda ile Temas Eden Madde ve Malzemeleri Üreten Ýþ Yerlerinin Çalýþma Ýzni ve Gýda Sicili ve Üretim Ýzni Ýþlemleri ile Sorumlu Yönetici Ýstihdamý Hakkýnda Yönetmeliðin 29.maddesinin (a) ve (c) bentlerinin iptali istemiyle açýlmýþtýr.

Dava konusu Yönetmelik 27.8.2004 tarih ve 25566 sayýlý Resmi Gazetede yayýmlanarak yürürlüðe girmiþ, 15.2.2005 tarih ve 25728 sayýlý Resmi Gazetede yayýmlanan deðiþiklikle Yönetmeliðin 29.maddesinin (a) ve (c) bentleri deðiþtirilmiþ. 7/B numaralý ekinde deðiþiklik ve ekleme yapýlmýþ. 10.9.2005 tarih ve 25728 sayýlý Resmi Gazetede yayýmlanan deðiþiklikle Yönetmeliðin 27.maddesinin (c) bendi deðiþtirilmiþ, 28.maddesine (j)) bendi eklenmiþ, 29.maddesinin (a) bendi yeniden deðiþtirilmiþ, Yönetmeliðin 7/A ve 7/B ekleri deðiþtirilmiþtir. 24.2.2006 tarih ve 26090 sayýlý Resmi Gazetede yayýmlanan deðiþiklik ise sadece 29. maddenin (c) bendinin yeniden deðiþtirilmesine iliþkindir.

Bu durumda 29.maddenin (a) bendi, 10.9.2005 tarihli Resmi Gazetede yayýmlanan deðiþiklikle son þeklini almýþ olup dava açma süresi geçirildikten sonra 21.4.2006 tarihinde açýlan davada uyuþmazlýðýn esasý incelenemeyeceðinden bu bende yönelik iptal isteminin incelenmesine hukuksal olanak bulunmamaktadýr.

Yönetmeliðin 29.maddesinin (c) bendine gelince;

5179 sayýlý Gýdalarýn Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Deðiþtirilerek Kabulü Hakkýnda Kanunun, kanunun amacýný açýklayan 1.maddesi ile 3. ve 6.maddesinin ve Yönetmeliðin ilgili maddelerin ve sorumlu yöneticinin tanýmý görev, yetki ve sorumluluklarý ile sorumlu yönetici olabilme esaslarý bir bütün olarak deðerlendirildiðinde; sorumlu yönetici müessesesiyle üretim faaliyetinin mevzuata ve hijyenik koþullara uygun yürütülmesinden iþverenle birlikte sorumlu tutulacak ve üretim sürecinde çalýþan ustalar da dahil olmak üzere iþyerinin faaliyetlerinin gýda bilimi konusunda eðitim almýþ baþka kiþilerin gözetiminde yürütülmesinin amaçlandýðý anlaþýlmaktadýr.

Bu durumda Yönetmeliðin 29.maddesinin (c) bendinde yer alan; kurslardan sorumlu yöneticilik usta eðitim belgesi almýþ ustalarýn sorumlu yönetici olarak istihdam edilmesine olanak saðlayan dava konusu düzenlemede sorumlu yöneticilik müessesesinin amacýna ve kamu yararýna uygunluk bulunmadýðý açýktýr.

Açýklanan nedenlerle, 24.2.2006 tarih ve 26090 Sayýlý Resmi Gazetede yayýmlanarak yürürlüðe giren Gýda ve Gýda ile Temas Eden Madde ve Malzemeleri Üreten Ýþ Yerlerinin Çalýþma Ýzni ve Gýda Sicili ve Üretim Ýzni Ýþlemleri ile Sorumlu Yönetici Ýstihdamý Hakkýnda Yönetmeliðin 29.maddesinin (a) bendine yönelik istemin incelenmeksizin reddine, Yönetmeliðin 29.maddesinin (c) bendinin iptali isteminin ise kabulü ile iptali gerektiði düþünülmektedir.

TÜRK MÝLLETÝ ADINA

Hüküm veren Danýþtay Sekizinci Dairesince iþin gereði görüþüldü:

Dava, 24.02.2006 tarih ve 26090 sayýlý Resmi Gazete‘de yayýmlanarak yürürlüðe giren Gýda ve Gýda ile Temas Eden Madde ve Malzemeleri Üreten Ýþ Yerlerinin Çalýþma Ýzni ve Gýda Sicili ve Üretim Ýzni Ýþlemleri ile Sorumlu Yönetici Ýstihdamý Hakkýnda Yönetmeliðin 29. maddesinin (a) ve (c) bentlerinin iptali istemiyle açýlmýþtýr.

2577 sayýlý Ýdari Yargýlama Usulü Yasasýnýn "Dava açma süresi" baþlýklý 7. maddesinde, dava açma süresinin, özel kanunlarýnda ayrý süre gösterilmeyen hallerde Danýþtay‘da ve Ýdare Mahkemelerinde altmýþ gün olduðu, ilaný gereken düzenleyici iþlemlerde ise, dava açma süresinin ilan tarihini izleyen günden itibaren baþlayacaðý, ancak bu iþlemlerin uygulanmasý üzerine ilgililerin, düzenleyici iþlem veya uygulanan iþlem yahut her ikisi aleyhine birden dava açabilecekleri kurala baðlanmýþtýr.

Dosyanýn incelenmesinden dava konusu Gýda ve Gýda ile Temas Eden Madde ve Malzemeleri Üreten Ýþ Yerlerinin Çalýþma Ýzni ve Gýda Sicili ve Üretim Ýzni Ýþlemleri ile Sorumlu Yönetici istihdamý Hakkýnda Yönetmeliðinin 29. maddesinin (a) bendinin, 10.09.2005 günlü Resmi Gazete‘de yayýmlanan deðiþiklikle son þeklini aldýðý ve davanýn ise; dava açma süresi geçirildikten sonra 21.04.2006 tarihinde açýldýðý anlaþýldýðýndan, yönetmeliðin bu hükmünün süreaþýmý nedeniyle esasýnýn incelenmesine olanak bulunmamaktadýr.

Öte yandan Yönetmeliðinin 29. maddesinin (c) bendine gelince;

5179 sayýlý Gýdalarýn Üretimi, Tüketimi Ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Deðiþtirilerek Kabulü Hakkýnda Kanun‘un 1 inci maddesinde, "Bu kanunun amacý, gýda güvenliðinin temini, her türlü gýda maddesinin ve gýda ile temasta bulunan madde ve malzemelerin teknik ve hijyenik þekilde üretim, iþleme, muhafaza, depolama, pazarlama ve halkýn gereði gibi beslenmesini saðlamak, üretici ve tüketici menfaatleriyle halk saðlýðýný korumak üzere gýda maddelerinin üretiminde kullanýlan her türlü ham ve yarý mamül ve mamül gýda maddeleri ile gýda iþlemeye yardýmcý maddeler ve gýda ile temasta bulunan madde ve malzemelerin güvenliðine iliþkin özelliklerin tespit edilmesi,gýda maddeleri üreten ve satan iþyerlerinin asgari teknik ve hijyenik þartlarýnýn belirlenmesi, gýda maddeleri ile ilgili hizmetler ile denetimine dair usul ve esaslarý belirlemek" olduðu hükmüne yer verilmiþ, 3 üncü maddesinde sorumlu yöneticinin gýda mevzuatýna uygun üretim yapmaktan iþverenle birlikte sorumlu olan yöneticiyi ifade edeceði hükme baðlanmýþtýr.

Anýlan Kanunun 6. maddesinde ise; "Gýda maddeleri ve gýda ile temasta bulunan madde ve malzemeleri üreten iþ yerlerinde, üretimin niteliðine göre sorumlu yönetici istihdamý zorunludur.

Sorumlu yönetici olabilmeye ve sorumlu yöneticilerin yetki, sorumluluk ve çalýþtýrýlmalarýna iliþkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir." hükmü yer almaktadýr.

Gýda ve Gýda ile Temas Eden Madde ve Malzemeleri Üreten Ýþ Yerlerinin Çalýþma Ýzni ve Gýda Sicili ve Üretim Ýzni Ýþlemleri ile Sorumlu Yönetici Ýstihdamý Hakkýnda Yönetmelik‘in 1 inci maddesinde; bu yönetmeliðin amacýnýn, gýda ve gýda ile temas eden madde ve malzemeleri üreten , iþleyen, ambalajlayan, depolayan, nakleden, pazarlayan iþyerlerinin çalýþma izni, gýda sicili ve üretim izni iþlemlerini, bu iþ yerlerinin taþýmasý gereken asgari ve teknik þartlar ile sorumlu yönetici istihdamýna dair usul ve esaslarý düzenlemek olduðu belirtilmiþ, 4 üncü maddesinde, sorumlu yönetici kanundakine paralel þekilde tanýmlanmýþ, 29 uncu maddesinde, sorumlu yönetici olabilme ve istihdam esaslarý, 30 uncu maddesinde sorumlu yöneticilerin yetki ve sorumluluklarý düzenlenmiþtir.

24.2.2006 günlü Resmi Gazetede yayýmlanan Yönetmelik deðiþikliðine dair Yönetmeliðin 1 inci maddesinde, söz konusu Yönetmeliðin 29 uncu maddesinin birinci fýkrasýnýn (c) bendinin aþaðýdaki þekilde deðiþtirildiði belirtilerek;

"c) (a) bendi dýþýnda kalan iþ yerlerinden yýlda en çok 3 ay faaliyet gösteren mevsimlik iþ yerleri ile 20 beygir gücü ve altýnda motor gücü bulunan; ekmek ve ekmek çeþitleri üreten iþ yerleri, pastacýlýk ürünleri üreten iþ yerleri, mantý, simit, yufka, bazlama, pide, galeta, kadayýf gibi unlu mamül ürünleri üreten iþ yerleri, leblebi üreten iþ yerleri, ürettiði ürünleri sadece ürettiði mekanda satan diðer iþ yerleri; yetkili makamlarca verilmiþ ustalýk belgesi almýþ elemanlar, Tarým ve Köyiþleri Bakanlýðý ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliði / Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu veya bu kurumlarca yetkilendirilmiþ baðlý mesleki birimlerinin birlikte açtýðý kurslardan sorumlu yöneticilik usta eðitim belgesi almýþ olmalarý halinde sorumlu yönetici olarak istihdam edilebilirler." kuralýna yer verilmiþtir.

Öte yandan, dava konusu (c) bendinde deðinilen, Yönetmeliðin 10.9.2005 günlü Resmi Gazete‘de yayýmlanan deðiþik 29/ (a) bendinde ise, "a) Gýda üreten ve 60 beygir gücünün üzerinde motor gücü bulunan veya 10 ve üzerinde iþçi çalýþtýran veya et ve et ürünleri üreten veya su ürünlerini iþleyen veya hazýr yemek üreten iþ yerleri veya yemek fabrikalarý veya her türlü gýda katký karýþýmlarý üreten iþ yerlerinde; en az 4 yýllýk lisans eðitimi almýþ ziraat, gýda, kimya mühendisleri, veteriner hekimler, kimyagerler, su ürünleri mühendisleri ve biyologlar ile gýda bilimi konusunda en az yüksek lisans yapmýþ diðer meslek gruplarýna mensup kiþilerin eðitim dallarýna ve üretimin niteliðine göre sorumlu yönetici olarak istihdam edilmeleri her bir iþ yeri için zorunludur.

En az 4 yýllýk lisans eðitimi almýþ Ev Ekonomisi Yüksekokulu Beslenme Bölümü mezunlarý ve diyetisyenler yemek fabrikasýnda her bir iþyeri için sorumlu yönetici olarak istihdam edilebilirler." kuralý yer almýþtýr.

Yönetmeliðin 29 uncu maddesinin herhangi bir deðiþikliðe uðramadan aynen yürürlüðünü sürdüren (b) bendinde; "(a) bendi dýþýnda kalan iþ yerleri; (a) bendindeki meslek gruplarýna uygun olarak azami 5 iþ yeri için tek sorumlu yönetici istihdam edebilecekleri gibi g,da bilimi konusunda eðitim görmüþ tekniker ve teknisyen seviyesindeki elemanlar üretimin niteliðine göre en fazla iki iþyerinden sorumlu olacak þekilde istihdam edilebilirler". (h) bendinde de, "sorumlu yöneticiler EK- 7/A ve Ek -7/B‘de belirtilen iþkollarýna göre istihdam edilirler" kurallarý bulunmaktadýr.

Yönetmeliðin 10.9.2005 günlü Resmi Gazetede yayýmlanan deðiþik 7/A Ekinde, gýda iþletmelerinde sorumlu yönetici olarak istihdam edilecek meslek mensuplarý sayýlmýþ, bu listenin 7 inci maddesinde, "unlu mamüller (simit,yufka, kadayýf,galeta,...vb), Ekmek ve Ekmek Çeþitleri, Pastacýlýk Ürünleri ,Un, Bulgur ve Makama Üreten Ýþ Yerleri ile Hububat ve Bakliyat Ýþleyen Ýþ Yerleri : Ziraat mühendisi (tüm bölümler) Gýda Mühendisi, Kimya Mühendisi, Kimyager, Biyolog." yer almýþtýr.

Davacý tarafýndan, Yönetmeliðin 29 uncu maddesinin (c) bendi uyarýnca sorumlu yönetici olacak ustalarýn zaten o iþ yerinde üretim yapan ustalar olmasýnýn, bu düzenlemenin amacýna aykýrý olduðu, ekmek ve ekmek çeþidi üreten iþ yerleriyle diðer unlu mamül üreten iþyerlerinin çoðunun "ustalarýn" ayný zamanda sorumlu yönetici olacak þekilde faaliyette bulunmalarýnýn halkýn saðlýðýný tehlikeye attýðý, Yönetmeliðin 7/A Ekinde sorumlu yönetici olarak istihdam edilecek meslek mensuplarý ziraat mühendisi, gýda mühendisi, kimya mühendisi, kimyager, biyolog olarak belirtilmiþ iken, bunlarýn yapmalarý öngörülen sorumlu yöneticiliði kýsa süreli eðitimle "ustalarýn" yapmalarýnýn öngörülmesinin çeliþkili olduðu ileri sürülerek düzenlemenin iptali istenilmektedir.

Davalý idare tarafýndan ise, ekmek ve ekmek çeþidi üreten iþ yerleri ile diðer unlu mamuller üreten iþ yerlerinin küçük kapasiteli iþletmeler olduðu, 5179 sayýlý Kanun gereði çalýþma izni ve gýda sicil belgesi ile ürettikleri ürüne üretim izni alabilmeleri için sorumlu yönetici istihdamýnýn gerektiði, ancak bu iþletmelerin sorumlu yönetici temininde dolayýsýyla söz konusu izinleri almakta zorlandýklarý, bu iþletmelerin kayýt altýna alýnmasý, üretimlerinin kontrol edilmesi ve sorumlu yönetici istihdamýnýn kolaylaþtýrýlmasý amacýyla (c) bendindeki düzenlemenin yapýldýðý, "Leblebi üreten iþ yerleri"nin de, anýlan maddede sayýlan iþ yerleri ile ayný durumda deðerlendirildiðinden bu iþ yerlerinde ustalýk belgesine haiz kiþilerin sorumlu yönetici olarak istihdamýna olanak saðlandýðý belirtilmektedir.

Yukarýda yer verilen Kanun ve Yönetmelik hükümlerindeki sorumlu yöneticinin tanýmý görev, yetki ve sorumluluklarý ile sorumlu yönetici olabilme esaslarý bir bütün olarak deðerlendirildiðinde; sorumlu yönetici müessesesiyle üretim faaliyetinin mevzuata ve hijyenik koþul/ara uygun yürütülmesinden iþverenle birlikte sorumlu tutulacak ve üretim sürecinde çalýþan ustalar da dahil olmak üzere iþyerinin faaliyetlerinin gýda bilimi konusunda eðitim almýþ baþka kiþilerin gözetiminde yürütülmesinin amaçlandýðý anlaþýlmaktadýr.

Bu durumda Yönetmeliðin 29 uncu maddesinin (c) bendinde yer alan; kurslardan sorumlu yöneticilik usta eðitim belgesi almýþ ustalarýn sorumlu yönetici olarak istihdam edilmesine olanak saðlayan dava konusu düzenleme de, sorumlu yöneticilik müessesesinin amacýna ve kamu yararýna uyarlýk bulunmamaktadýr.

Davalý idare tarafýndan bu tür iþyerlerinin küçük çaplý olmalarý nedeniyle Kanunda ve Yönetmelikte aranýlan koþulu gerçekleþtirmekte zorlandýklarýndan bu düzenlemenin yapýldýðý ileri sürülmekte ise de, bu iddia, Yönetmeliðin 25 inci maddesinin (b) bendinde yer alan 5 iþyeri için tek sorumlu yönetici istihdam edebileceðine iliþkin düzenleme dikkate alýndýðýnda yerinde görülmemiþtir.

Açýklanan nedenlerle, dava konusu 24.2.2006 gün ve 26090 Sayýlý Resmi Gazetede yayýmlanarak yürürlüðe giren Gýda ve Gýda ile Temas Eden Madde ve Malzemeleri Üreten iþ Yerlerinin Çalýþma Ýzni ve Gýda Sicili ve Üretim izni Ýþlemleri ile Sorumlu Yönetici istihdamý Hakkýnda Yönetmeliðin 29 uncu maddesinin; (a) bendinin iptali isteminin süre aþýmý yönünden reddine, (c) bendinin ise iptaline, dava kýsmen iptal kýsmen redle sonuçlandýðýndan 124,00 YTL yargýlama giderin yarýsý olan 62,00 YTL‘nin davacý üzerinde býrakýlmasýna, diðer yarýsý olan 62,00 YTL ile uyuþmazlýðýn karara baðlandýðý tarihte yürürlükte bulunan Avukatlýk Asgari Ücret Tarifesi Uyarýnca 500,00 YTL vekalet ücretinin davalý idareden alýnarak davacýya verilmesine 18.06.2008 tarihinde oybirliði ile karar verildi.

Baþkan Ayla ALKIVILCIM

Üye Yeniay KAYA

Üye Cem ERBÜK

Üye Sýddýk YILDIZ

Üye Atýl ÜZELGÜN