ŞEKER SANAYİ VE 2008/2009 DÖNEMİ ÜRETİM KOTALARI - KARASABAN
Ülkemizde şeker, şeker pancarı ile mısırdan üretilmektedir.
Ahmet ATALIK - TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Başkanı
Türk Şeker Sanayinin 2 temel alt sektöründen biri olan pancar şekeri sektörünün tarihi 1926 yılında Uşak'ta ilk şeker fabrikasının kurulması ve yine aynı yıl Alpullu Şeker Fabrikasının ilk şekeri üretmesiyle başlamıştır. Halen sektörde çalışır durumda 33 pancar şekeri fabrikası ile bunların bağlı olduğu 7 şirket faaliyet göstermektedir.
Türkiye Şeker Fabrikaları AŞ'ye (TŞFAŞ) ait 25, Adapazarı Şeker Fabrikası AŞ'ye ait 1, Amasya Şeker Fabrikası AŞ'ye ait 1, Kayseri Şeker Fabrikası AŞ'ye ait 2, Konya Şeker San. ve Tic. AŞ'ye ait 2, Kütahya Şeker Fabrikası AŞ'ye ait 1 ve MB Şeker ve Nişasta San. ve Tic. AŞ'ye ait 1 adet pancar şekeri üretim fabrikası bulunmaktadır.
Bu şirketlere 2008/2009 pazarlama yılı için Şeker Kurumu tarafından tahsis edilen pancar şekeri üretim A kotası (yurtiçi talebe göre üretilen ve pazarlama yılı içinde pazara verilebilen şeker miktarı) ile B kotası (A kotasının belli bir oranına tekabül eden ve güvenlik payı için bulundurulmak üzere üretilen şeker miktarı) aşağıda sırasıyla belirtilmiştir.
TŞFAŞ - 1.385.000 ton ve 69.250 ton, toplam 1.454.250 ton
Adapazarı ŞFAŞ - 57.000 ton ve 2.850 ton, toplam 59.850 ton
Amasya ŞFAŞ - 73.000 ton ve 3.650 ton, toplam 76.650 ton
Kayseri ŞFAŞ - 329.000 ton ve 16.450 ton, toplam 345.450 ton
Konya ŞFAŞ - 411.000 ton ve 20.550 ton, toplam 431.550 ton
Kütahya ŞFAŞ - 38.000 ton ve 1.900 ton, toplam 39.900 ton
MB Şeker ve Nişasta San. - 107.000 ton ve 5.350 ton, toplam 112.350 ton
Yukarıda şirket bazında gösterilen tahsislere göre Türkiye'nin 2008/2009 dönemi A kotası üretimi 2.400.000 ton, B kotası üretimi 120.000 ton olmak üzere pancar şekeri üretimi 2.520.000 ton olarak belirlenmiştir. Pancar şekeri kurulu kapasitemiz ise 3.148.000 tondur.
Şeker sanayinin bir diğer alt sektörü Nişasta Bazlı Şeker (NBŞ) sektörü olup kota kapsamında NBŞ üretimi yapan 5 şirkete ait 6 fabrika bulunmaktadır. Sektörde ilk fabrika 1986 yılında Adana'da Sunar Mısır Entegre Tesisleri San. ve Tic. AŞ tarafından kurulmuştur. İkinci fabrikayı Cargill Tarım ve Gıda San. ve Tic. AŞ 1990'da Pendik-Kurtköy'de (ikinci fabrikasını 1999'da Bursa-Orhangazi'de), Pendik Nişasta San. AŞ (PNS) 1997'de Pendik-Kurtköy'de, Tat Nişasta San. ve Tic. AŞ 1998 yılında Adana'da kurmuştur. Bu şirketlere tahsis edilen NBŞ kotaları aşağıdaki gibidir.
AMYLUM - 84.010 ton
CARGILL - 115.678 ton
PNS - 38.919 ton
SUNAR - 11.773 ton
TAT - 16.332 ton
Türkiye'nin NBŞ üretim kurulu kapasitesi 990.000 ton olup 2008/2009 pazarlama yılı için şirketlere tahsis edilen toplam kota 266.700 tondur.
PNS 1997 yılında Ülker ile Cerestar firmalarının bir araya gelmesiyle kurulmuştur. Ancak, daha sonra sektörde en büyük paya sahip Cargill'in Cerestar'ı satın alması yoluyla Ülker ile %50 ortaklık kurmuştur. Cargill ikinci fabrikasını da Bursa Orhangazi'de hukuka aykırı bir şekilde tarım arazileri üzerinde kurmuştur. AKP hükümetinin Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu'nda 26.03.2008 tarihinde yaptığı değişiklikle Cargill'in hukuksuzluğuna af getirmiştir.
Uygulanan kotalarla pancar şekeri üreten 33 fabrikamız kurulu kapasitelerinin %71'i oranında üretim yapmaktadır. NBŞ üreten şirketler de kurulu kapasitelerinin %27'si oranında üretim yapmaktadır. Sadece Cargill'in kurulu kapasitesi toplam kapasitenin %44'ü civarındadır.
Pancar şekerinin üretildiği şeker pancarı üretiminde Türkiye kendine yeterlidir, NBŞ'nin hammaddesini oluşturan mısır üretiminde ise ne yazık ki dışa bağımlıdır. Ülkemizde mısırın en fazla kullanıldığı yer yem sanayinden sonra NBŞ sektörüdür.
Kaynakça
Nişasta ve Glikoz Üreticileri Derneği www.nud.org.trTC Şeker Kurumu www.sekerkurumu.gov.tr
Türkiye Şeker Sanayi İşçileri Sendikası www.sekeris.org.tr
http://www.karasaban.net/seker-sanayi-ve-20082009-donemi-uretim-kotalari/