ŞEKER PANCARININ VE SANAYİNİN YARATTIĞI KATMA DEĞER - KARASABAN
2001 yılında yürürlüğe girmiş olan Şeker Yasası ile ülkemizde yurtiçi talebe göre pancardan üretilecek şekerin %10’u kadar Nişasta Bazlı Şeker (NBŞ) üretilmesine izin verilmektedir. Ancak, yasaya göre izin verilen NBŞ miktarı, sektörün kurulu kapasitesinin yaklaşık olarak %25-30’una karşılık gelmektedir. Bu nedenle de NBŞ sektörünün kotayı sürekli yukarı çekme uğraşısı vardır.
Ahmet ATALIK - TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Başkanı
Aynı pazara üretim yaptıkların dolayı hammaddesi mısır olan NBŞ üretiminin artırılması pancardan şeker üretimini azaltacaktır. Bu tercihi yaparken şeker pancarı tarımının ülke ekonomisine katkısını gözden geçirmek yerinde olacaktır.
Şeker pancarı tarımı Gayri Safi Milli Hasıla'ya (GSMH) buğdaya göre 6, ayçiçeğine göre 3,5 kat daha fazla katkı sağlar. Endüstri bitkileri içinde sağladığı katma değer bakımından ikinci sırada gelmektedir.
Şeker pancarı bitkisi, münavebede kendinden sonraki bitkiye verimli bir tarla bırakır. Kendinden sonra ekilen hububatta %20 verim artışı sağlar. Şeker pancarının baş ve yapraklarının toprakta bırakılması halinde dekara 4 kg saf fosfat, 15 kg saf potasyuma eş değer besin maddesi sağlar.
Şeker pancarı tarımı yılda yaklaşık 25 milyon tonluk taşıma hacmi yaratarak, taşıma sektörüne büyük bir Pazar oluşturur.
Suni gübre, sulama tesisleri ve malzemeleri, traktör, pulluk, kültivatör, kazayağı, mibzer, kombikrümler, motopomp, çapa ve söküm makineleri, mücadele aletleri gibi tarım alet ve makineleri ile zirai mücadele ilaçları üreten sanayilerin ülkemizde kurulmasını ve gelişmelerini sağlamıştır. Ülkemizde tüketilen toplam gübrenin %10'u şeker pancarı tarımında kullanılmaktadır.
Ekim sisteminin münavebeye dayalı olması, monokültür zirai yapının polikültür zirai yapıya dönüşmesini sağlamıştır.
Pancar ekiminin ileri bir teknolojiyi gerektirmesi, üreticilerimizin tarımsal bilgi ve görgü düzeylerini yükseltmiştir.
Ülkemiz tarımında gerçek anlamda ilk kooperatifleşme pancar tarımı sayesinde gerçekleşmiş ve gelişmiştir. Bu sayede üreticilerin örgütlenmesinin temeli atılmıştır.
Şeker pancarı tarımı, aynı büyüklükteki bir ormana göre 3 kat daha fazla oksijen sağlar. İnsanlar için önemli bir oksijen kaynağıdır. Bir dekar pancar tarlası 6 kişinin yıllık oksijen ihtiyacını karşılayabilmektedir.
Şeker pancarından elde edilen melas, bazı kimya sanayi kolları ile özellikle alkol ve maya üretiminde kullanılmaktadır.
Ülkemizde yaklaşık 450 bin çiftçi ailesi geçimini pancar tarımından karşılamaktadır. Şeker pancarı tarımı, tarım ve sanayide 123 bin tam istihdam sağlamaktadır. Çapa ve hasat dönemlerinde yaklaşık 250 bin topraksız, az topraklı ve işsizlere 100 gün süre ile istihdam yaratmaktadır. Pancar tarımı, alternatif ürünlerden buğdaya kıyasla 13, mısıra göre 8 ve ayçiçeğine kıyasla 5 kat daha fazla istihdam yaratmaktadır.
Pancar tarımı yarattığı büyük tarımsal istihdam düzeyi ile nüfusun kırsal kesimde tutulmasına, göçün yavaşlatılmasına ve bölgesel kalkınmışlık farklılıklarının azaltılmasına en büyük katkıyı sağlayan ürünlerin başında gelmektedir.
Şeker pancarının yan ürünü olan yaş pancar posası (küspe) ve melas ile pancarın baş ve yaprak kısmı hayvan yemi olarak kullanılmaktadır. Bu yan ürünlerin kolay temin edilebilir ve ucuz olması, kırsal kesimde hayvancılığın gelişmesine ve yaygınlaşmasına yardımcı olmakta ve bu kesime ek gelir kaynağı yaratmaktadır. Pancar üreticisine teslim ettiği net pancarın %20-25'i kadar bedelsiz olarak yaş pancar posası verilmektedir. Bir dekar pancardan 50 kg et veya 500 lt süt üretimini sağlayacak hayvan yemi sağlanır.
Şeker pancarı ayrıca, petrol kaynaklarının azalmasıyla son yıllarda ön plana çıkan yenilenebilir enerji kaynağı biyoetanolün de en verimli hammaddelerinden biridir.
Şeker pancarı özetle; ülke tarımının gelişmesinin, modern tarım tekniklerinin uygulanmasının, tarım sanayinin ve kırsal kalkınmanın temel direğidir. Dünyada olduğu gibi ülkemiz şartlarında da katma değeri en yüksek ürünlerin başında gelmektedir. Yetiştirildiği alanlarda diğer ürünlere göre dört kat daha fazla katma değer sağlar. Şeker pancarı ve pancar şekeri sanayi ülkemizde yılda yaklaşık 3 milyar dolar katma değer yaratmaktadır.
Ülkemizin ve ülkemiz tarımının bugün içinde bulunduğu durum dikkate alındığında şeker pancarı üretiminin kota ile sınırlandırılması yerine üretimi teşvik edilmelidir.
Kaynakça
S.S. Pancar Ekicileri Kooperatifleri Birliği www.pankobirlik.com.tr
Türkiye Şeker Sanayi İşçileri Sendikası www.sekeris.org.tr
http://www.karasaban.net/seker-pancarinin-ve-sanayinin-yarattigi-katma-deger/