"Þekerde özelleþtirmelerden ne çiftçi ne iþçi ne de devlet kazandý. Yüzlerce ton pancar toprak altýnda kalýrken sektör temsilcileri üretimdeki düþüþün tüketiciye yansýmalarýnýn 2019`da görüleceði uyarýsý yapýyor."

Afyon, Alpullu, Bor, Burdur, Çorum, Elbistan, Erzincan, Erzurum, Ilgýn, Kýrþehir, Muþ, Turhal ve Yozgat. Türkiye Þeker Fabrikalarý AÞ`ye (TÜRKÞEKER) ait 25 þeker fabrikasýndan 13`ü geçen aylarda özelleþtirildi. Satýþlar Nisan, Mayýs ve Haziran aylarýnda onaylandý.

DW Türkçe`nin aldýðý bilgiye göre, özelleþtirilen 13 fabrikanýn 3`ünün devri ise halen gerçekleþmedi. Hala TÜRKÞEKER`in iþlettiði Burdur, Ilgýn ve Yozgat fabrikalarýnýn toplam özelleþtirme bedeli 1,4 milyar lirayý buluyordu.Geçen aylarýn ardýndan özelleþtirmelerin olumsuz etkilediði iki alandan söz ediliyor: Birincisi üretim, ikincisi iþçi haklarý.

DW Türkçe`ye konuþan sendika ve oda temsilcilerinin verdiði bilgiye göre, satýlan fabrikalardan yaklaþýk 2 bin iþçi çýkarýldý. Bazý iþçiler de emekli edildi. 2017-2018 kampanya döneminde 13 fabrikada toplam 3 bin 822 memur, daimi iþçi ve geçici iþçi çalýþýyordu. Taþeron iþçi sayýsý ise 5 bin cývarýydý.

Özelleþtirmelerden bu yana fabrikalar iþçi eylemlerine sahne oldu. En son Yozgat þeker fabrikasýnda çalýþan 110 taþeron iþçi, kadro eylemi yaptý. Ýþçiler, eylem sýrasýnda, devri gerçekleþen fabrikalarda 530 taþeron iþçinin iþten çýkarýldýðýný belirtti.

"Yüzlerce ton pancar toprak altýnda kaldý"

Süreçten etkilenenler arasýnda pancar ekicisi ve taþýmacýlýk iþiyle uðraþanlar da bulunuyor.

Elbistan`da þeker pancarý kar altýnda kaldý. Afþin`de, Göksu`da çiftçi ekinini teslim edemedi, "Silolar dolu" dendi. Afþinli çiftçi Bekir Özdemir, sosyal medya üzerinden paylaþtýðý videoda, Elbistan fabrikasý ürününü almadýðý için tarlasýnda kalan 600 ton pancarý görüntüledi. Türk-Ýþ Genel Baþkaný Ergün Atalay, þeker fabrikalarýnýn özelleþtirildiði illerde, yüzlerce ton þeker pancarýnýn topraðýn altýnda kaldýðý konusunda uyarýyor.

Afyon ve Çorum fabrikalarýnda da sýkýntý yaþanýyor. Çorum`da hem çiftçi hem de nakliyeciler paralarýný alamadýklarý için Kasým ayýnda eylemler düzenlediler. DW Türkçe`ye konuþan ve adýnýn gizli tutulmasýný isteyen bir çiftçi, Afyon`da ürün fabrikaya randevuyla alýndýðýndan sýra sýkýntýsý olduðunu söylüyor. Alýmlarýn "Palet bozuldu" denilerek bekletildiðini söyleyen ayný çiftçi, "Pancar çok çabuk bozulan bir þey. Ürün tamamen gitmese de polar oraný düþecek, zarar edeceðiz” diyor. Þeker pancarýnda polar oranýnýn yüksek olmasý pancardan daha fazla þeker üretileceði anlamýna geliyor.

Ziraat Mühendisleri Odasý (ZMO) Genel Baþkaný Özden Güngör, DW Türkçe`ye yaptýðý deðerlendirmede, geçen yýl Türkiye genelinde iþlenen pancarýn ve þeker üretiminin yaklaþýk yarýsýnýn özelleþtirilen fabrikalar tarafýndan gerçekleþtirildiðini söylüyor. Söz konusu fabrikalarda geçen kampanya döneminde 7 milyon 157 bin 300 ton pancar iþlenmiþti.

"Þirketler sektörde deneyimsiz"

Güngör, üretimdeki sýkýntýlarýn þeker fabrikalarýný devralan firmalarýn sektördeki deneyimsizliðiyle ilgili olduðu görüþünde. ZMO Baþkaný, þeker fabrikalarýný satýn alan firmalar arasýnda, sadece Turhal þeker fabrikasýný alan Kayseri Þeker`in daha önce þeker sektöründe faal olduðunu söylerken, Türk-Ýþ Baþkaný Ergün Atalay`a göre özelleþtirne sonrasý geçen yýla en yakýn üretim miktarýna ulaþan fabrika da Turhal. Þeker-Ýþ Sendikasý ise gelecek yýl þeker pancarý üretiminde ciddi düþüþ olacaðý konusunda uyarýyor.

"Niþasta Bazlý Þeker" tehlikesi

Fabrikalardaki sýkýntýlarýn doðrudan tüketiciyi etkileyecek yönleri de bulunuyor. Eðer üretimde düþüþ sürerse þeker fiyatlarý yükselebilir. Bu da Niþasta Bazlý Þeker (NBÞ) ithalatýný gündeme getirebilir.

Konuya dikkat çeken ZMO Baþkaný Güngör “Þeker Fabrikalarýnýn özelleþtirilmesi, iþten çýkarmalar, girdi maliyetlerinin yüksekliði, küresel iklim deðiþikliði nedeniyle hastalýk ve zararlýlarýn artmasý, doðal afetler þeker pancarý üreticisini zor duruma düþürdü. Þeker pancarý üreticisi desteklenmezse 2019`da þeker pancarý üretimi daha çok düþecek. Bu durumda halk saðlýðý açýsýndan büyük sorunlar içeren NBÞ ithalatý artacak” diyor.

NBÞ`ler, ekonomik olarak daha hesaplý olsa da saðlýk açýsýndan önemli riskler barýndýrýyor. Bu risklerin baþýnda da NBÞ üretiminde kullanýlan mýsýrlarýn GDO`lu olmasý geliyor. Mart ayýnda yapýlan düzenlemeye göre Bakanlar Kurulu`nun, ihtiyaç duyulmasý halinde NBÞ kotasýný yüzde 50 artýrma ya da eksiltme yetkisi var.

Haber: Pelin Ünker / Ýstanbul

Haber kaynaðýna ulaþmak için lütfen týklayýnýz.