Et ve Süt Kurumu (ESK) Genel Müdürü Mücahid Taylan’ın Macaristan’da et ticareti yaptığı iddiasıyla başlayan et tartışması, ithalat ve fiyat gündemiyle hararetini sürdürüyor. Büyükbaş hayvan sayısı 2020’den 2024’e aralıksız düşerek 18.1 milyondan 16.9 milyona inen Türkiye’de, hayvan ve et ithalatının artarak devam edeceği öngörülüyor.

İthalat ucuzluk getirmeyecek, mevcut zamlara yenileri eklenecek. Bakanlık hayvan varlığında artışla övünse de TÜİK verilerine göre büyükbaş varlığı bu yılın ilk yarısında sadece yüzde 1.2 artarak 17 milyon 188 bine yükseldi. Tarım yazarları Ali Ekber Yıldırım ve Ergin Kahveci’nin dikkat çektiği ABD tarım bakanlığının raporu Türkiye’nin hayvan ithalatında ikinci olduğunu söylüyor. Öte yandan hükümet ise fiyatları düşürmek için ithalatı kullanıyor. ESK’nin, İstanbul Gıda ve İhtiyaç Maddeleri Perakendeciler Derneği ile yürüttüğü indirimli et satışı projesinin fiyat artışlarını frenlediği, hatta Avrupa’daki fiyatların altına düştüğü iddia ediliyor.

Ekonomist Güldem Atabay, Türkiye’de fiyatların düşük seyrettiği iddiasına verilerle yanıt veriyor: “Almanya’da karkas dana etinin kilogramı 7.03 Avro. Bir yıl önce 6.7 Avro’ydu. Türkiye’de 10.2 Avro; son bir yılda artış yüzde 43.6. Üstelik bizde reel kur artıyor, ithalatla fiyat baskılanıyor.”

ABD tarım bakanlığının raporuna göre de Türkiye’de bakanlık sürekli olarak yerli üretimi vurguluyor ama ithalatla açık kapatmaya çalışıyor: “Sığır 2026’da yüzde 4 düşerek 14.3 milyona gerileyecek. Ülke 2026’da 450 bin baş sığır, 70 bin ton et ithal edecek, ihracat yapmayacak.”

Bursa Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği Başkanı Sencer Solakoğlu, “ABD, ithalat programından haberdar ama Türk üretici haberdar değil” diyor. Üretici bilgisiz bırakıldığı, fiyat öngörüsü olmadığı için üretimin azaldığına dikkat çekiyor: “2026’da geçmiş 15 yılın en sert üretim düşüşü yaşanacak. Kapasite kullanım oranları yüzde 5-10’a geriledi. Siz öngörü ve plandan yoksun şekilde ‘Hadi üretin bakalım’ dediğiniz, banka da yüzde 40 faiz koyduğu zaman insanlar parasını bankaya koyar, risk alamaz.”

Solakoğlu ayrıca, Avrupa’da son iki yılda 4.6 Avro olan karkas etin kilo fiyatının bugün 7.7 Avro’ya çıktığına dikkat çekerek artık ucuz et bulup ithal edebilecek bir dönem olmadığını vurguluyor. Yurttaşı bekleyen etiketlere ilişkin şunları söylüyor: “İki hafta önce 450 TL olan kemikli et, bugün 550 TL. Bu hafta yüzde 10-15 arası bir zam göreceksiniz. Ocaktan itibaren kasabın giderleri artınca örneğin kıymaya en az yüzde 25 zam gelir. Kurban Bayramı öncesinde de en az yüzde 20’lik bir artış daha gelir. Gece dağ yolunda hızla ilerleyen bir arabadayız, farlar yanmıyor, uçuruma yuvarlanmamız an meselesi.”

Hayvancılıkta krizi körükleyen bir başka şeyse şap hastalığı oldu. 81 ilde hayvan pazarları kapandı, aşılama oranının yüzde 85’e ulaştığı yerlerde pazarlar açıldı. Eski Tarım Bakanı Mehmet Mehdi Eker başkanlığındaki Tarım ve Gıda Politikaları Kurulu’nun temmuzda yayımladığı rapora göre ekonominin şap nedenli yıllık zararı 4.1 milyar dolar oldu. Ancak bakanlık gerçeği yansıtmadığını iddia etti.

Ziraat Mühendisleri Odası Baki Remzi Suiçmez şunları söyledi: “Bakanlık itiraz etti ama kendisi hâlâ bir veri paylaşmadı. İthal hayvanların ülkeye girişinde denetim sorunları ile kaçak hayvan girişleri riski artırıyor. Yeterli aşı üretilmesi ve zamanında dağıtılması şart. Yüksek maliyetten düşük satış fiyatlarına kadar birçok sorunla boğuşan üreticinin şap kayıpları karşılanmalı, kredi borçları yapılandırılmalı.”

Haber: Elif Özge YALÇIN

Haber kaynağına ulaşmak için lütfen TIKLAYINIZ.